Antonina Domańska  Paziowie króla Zygmunta  opowiadanie obyczajowe na tle dawnych wieków  Pięciu zgrabnych wyrostków , w barwie paziów królewskich , przechodziło gwarząc , podskakując i śmiejąc się przez długi , ciemnawy korytarz , ciągnący się przez całą szerokość drugiego piętra starej , kazimierzowskiej jeszcze części zamku krakowskiego .  Za nimi stąpał ciężko pachołek , niosąc na plecach ogromny tłumok z pościelą .  — Dobre mi już !  Toć się człek nieszczęsny zgubić może w onym labiryncie … — zawołał pierwszy z paziów z udanym przerażeniem .  — Ino łaska boska , że smoka nie masz ! — dodał krępy rudawy blondynek , rzucając czapką na najbliższego kolegę .  — Krzysztof Czema mniema , że smoka nie ma ! — zaśmiał się tamten , odrzucając czapkę dalej .  — Jak to nie ma ?  A stara Papacoda nie smok ?  A Marina Arcamone nie smok ?  — Hola , hola , nie tak głośno , pomnijcie , że ściany mają uszy !  — Ostroróg własnego cienia się boi !  — Nie boję się niczego ! — krzyknął dumnie zaczepiony , chłopak wysoki , o pięknych regularnych rysach , śniady jak Cygan .  — Przecz więc przerywasz nam mowę jakimiś uszami ?  — Słusznie czyni — zawyrokował najstarszy z paziów , siedemnastoletni Paweł Szydłowiecki .  — Nie tylko ściany mają uszy , ale ostre języki latają po komnatach i donoszą co trza i co nie trza , komu trza i komu nie trza .  — Bogiem a prawdą , dzieją się tu od niejakiego czasu różne cudeńka — rzekł z cicha Jaś Drohojowski , oglądając się za siebie .  — Taj coże znów takiego ?  — Nu gadaj , jakowe cudeńka ?  — Mądrze i słusznie , Mikołajku !  — Na miły Bóg … pókiż tymi zaułkami wędrować mamy ? — krzyknął zniecierpliwiony Szydłowiecki .  — Gedroyć !  — Jędruś mi chciał pokazać naszą nową sypialnię — odpowiedział Konstanty Gedroyć — i zanimeście się spakowali , jużeśmy tu przybiegli .  — Jakżeście trafili ?  — Ja by m miał nie znać grodu , każdego krużganka , każdego zakamarka ? — zaperzył się Boner .  — Co on się tak buci , ten krasomędrek ?  — I nic mu za takowe wścibstwo ?  — Słuchajże , Jędrek … dobrze nam tam będzie ?  — Coże ?  — My na lewo w jednym kącie , a czwarte drzwi na prawo fraucymer .  — Wiwat !  — Kamilla !  — Lauretta !  — Beatrycze !  — Hipolita !  — Geronima !  — Niechże cię nie znam z taką nowiną !  — Oho , stary Krabatius głowę beze drzwi wyścibia , widno go przeniesiono , jako i nas , na insze mieszkanie .  — Któż to jest ? — spytał Gedroyć , niedawno do Krakowa przybyły .  — Medyk pana marszałka Kmity .  — Nie znam go ; muszę się mu przypatrzyć .  Chłopcy , doszedłszy do drzwi swego nowego mieszkania , pchnęli Kubę z pościelą do izby , a sami nie kwapili się z wchodzeniem , obiecując sobie jakąś śmieszną krotochwilę ze spotkania z magistrem Johannesem Krabatiusem .  Przez twarz Jasia Drohojowskiego przeleciało drgnienie złowrogie , zwykła zapowiedź mniej lub więcej szalonego figla .  Podbiegł z uprzejmą minką do Niemca :  — Moja miłość takoż .  — Ach , co za szkoda , że sypialnia pana magistra wychodzi na północ … przy waszym niemocnym zdrowiu …  — Ja nigdy nie wychodzę na północ .  Dwadzieścia jedna godzina , to ja już dawno śpię .  — Słusznie to waszmość czyni : ale co inszego chciał em rzec : powiadam , co okna są od północy .  — Ach tak … to jest bardzo niedobrze … od północ …  — A zwłaszcza że wasza miłość taki blady od kilku dni ; przymizerniał srodze .  — Biedny człowiek … zmienił się nie do poznania .  — Co on mówi ?  — Nic , nic , niech się wasza miłość ciepło odziewa , o febrę nietrudno .  — Kochane chłopcy … poczciwe dzieci … posłucham waszej dobrej rady .  Chłopcy tymczasem wpadli z krzykiem i śmiechem do swego nowego mieszkania i zaczęli porządkować swe rzeczy zniesione na miejsce przez służbę i porozrzucane bezładnie .  Siedem tapczanów z siennikami twardo wysłanymi słomą stało dokoła ścian ; reszta gratów , co prawda niezbyt misternych i właścicielom jedynie miłych , a niezbędnych , leżała lub stała na podłodze .  Jaśkowi w to graj !  Hrymnął podkówkami o podłogę i dalejże kozaka .  Czema w niemym uwielbieniu patrzał na nieznany mu , a ze strasznym ogniem wykonywany taniec .  Jeden Pawełek Szydłowiecki , nie dbając na wrzaski dokoła siebie , wyjmował z tobołów bieliznę i świąteczne szatki kolegów i jak dobra matka układał je z systematycznym porządkiem w drewnianych , jaskrawo pomalowanych skrzynkach , ustawionych przy łóżku każdego chłopca .  Pawełek Szydłowiecki , jedyny , który umiał po włosku , pokłonił się z uszanowaniem i przepraszał za siebie i za towarzyszy , że przez nieuwagę i zapomnienie dopuścili się takiej niegrzeczności .  Donna Izabela przestała sapać ; uprzejme słówka płynnie wypowiedziane złagodziły jej furię ; spojrzała nawet dość mile na przystojnego i układnego pazia i całe zajście było by się ku zadowoleniu wszystkich zakończyło , gdyby nie …  Kupido !  Nie ten malutki bożek skrzydlaty z zawiązanymi oczkami , ach nie !  Włoszka syknęła przez zęby jakąś specjalną klątwę , chwyciła pieska na ręce i trzasnąwszy drzwiami , aż szyby zadzwoniły , pobiegła do siebie .  — Nu , ależ baba wąsata !  Chciał by ja za rok mieć pół takie wąsy ! — dziwował się Montwiłł .  — Patrzcie , patrzcie , jak się Czema zaindyczył …  — Kto by się spodział , takie to zawżdy potulne …  — Jam go miał za ciepłe piwo … — podjudzali malca koledzy .  — Durny paź ?  Ja wam pokażę durnego pazia !  Jeszcze mnie dotąd nie znali !  — Krzysztofie Czemo , zaklinam cię , wyznaj , co zamyślasz uczynić ? — z udanym patosem zawołał Drohojowski .  — Wspomnicie moje słowo ; zapłacę ja onemu Kupidynkowi z nadsypką ; rodzic by się mnie wyparł , gdyby m się nie pomścił .  — Na psie ?  Cha , cha , cha ! …  — Jemu doczynię , a jego pani zapłacze .  — A kto on zacz , ten malec ? — spytał z cicha Gedroyć Drohojowskiego .  — Syn kasztelana gdańskiego ; ród możny i wielce szanowany w województwie pomorskim .  — Ojoj , chłopcy …  Odmiwąs idzie ! — krzyknął Montwiłł wskazując na przypiecek .  — Cóż znowu ?  Co ci się uwidziało ?  — A prawda , chrząka na umor , aże grzmi w całym korytarzu .  — Chrząka ?  To zły znak .  — Już mu ta stara jędza nabajała , co wlazło .  — Bóg ci zapłać , wolę nie .  Hhhrrrum …  zahuczało donośnie i jegomość pan Stanisław Odrowąż Strasz wszedł majestatycznie z groźną miną do izby .  — Cóż , chłopcy , roztasowali ście się .  W skrzynkach groch z kapustą ?  Hhhrum .  — Nie wie o niczym — mruknął Drohojowski .  — A gdzież to Montwiłł ?  Raz na zawsze przykazował em , po zachodzie słońca wychodzić nie wolno i basta .  — Za moim ?  Kiedyżeś mnie o pozwolenie pytał ?  A ty , Czema , co się tak wciskasz za Mikołkę ?  — Nogawicęm rozdarł , proszę waszej miłości .  — Pewnikiem z psikusów ?  Hhhrrrum .  — Nie , widział się z Papacodą … — zaszemrało w stronie Bonera .  — Na gwoździu zaczepił em .  — Zbędna ciekawość ; dowiesz się jutro .  Zresztą drobnostka to , nie tajemnica .  Herburt , Zbylitowski , Pieniążek , Stadnicki , Tarnowski , Zborowski , Korybut , Kazanowski , Bielski i Czarnkowski .  — Dziękuję waszej miłości .  — Barwa odświętna , ciżmy nowe , zachowanie jak najprzystojniejsze , by m się was nie powstydził !  — Panie ochmistrzu , toć …  — Wasza miłość nam przygania , zawżdy ino nam … wszak paziów jest dwustu !  — Tamci stu dziewięćdziesięciu trzej to baranki bieluchne naprzeciw was ;  Boner jeden obstoi za czterdziestu .  — Żeby m ino złapał tego , co o mnie takowe oszczerstwa sieje !  — Bóg łaskaw na sługi swoje … nie widział się z tą czarownicą .  — Bo on mnie ugryzł do krwi !  Niech wasza miłość pojrzy …  — Ugryzł cię ?  A … to co inszego ; ale po cóż kłamał eś , żeś rozdarł na gwoździu ?  Dzwonią na wieczerzę , marsz !  I ruszył przodem , a chłopcy w podskokach za nim .  Nie wszystkim jednak pilno było : Jędruś Boner i Krystek Czema wlekli się na ostatku , zawzięcie o czymś rozprawiając .  — Ehe , a Odmiwąs co na to ?  — Wżdy nie łazi za mną jak niańka ; służby jutro nie mam , skoczymy do miasta jak po ogień i w te pędy z powrotem .  — A jakże ; nie pomógł by m ?  Naczynie jakie dobre masz ?  — U Kasprowej ?  — Lepiej u Maguliny , co pod Długoszowym domem z garnkami siedzi ; prosto od niej skoczymy na górę i jużeśmy w domu .  — Słuchaj no , o kiełbasie nie zabacz .  — Ho , ho , kupię choć z pół łokcia .  — Czy się ino da zwabić ?  — Co się nie ma udać ?  Dołoży się wszelkiego starania ; no już moja głowa w tym , że go i rodzona matka nie pozna .  Już od pierwszych chwil przybycia swego do Polski założyła sobie królowa Bona szereg zmian , upiększeń , przeróbek w starej , wiekowym trwaniem czcigodnej siedzibie Piastów i Jagiellonów , a Zygmunt , zakochany w młodziutkiej żonie , wszystkim jej zachciankom przytakiwał , na wszystkie nowości pozwalał .  Nazajutrz po przeprowadzce paziów dobrze już było z południa , gdy drzwi przedsionka zamkowego , prowadzące na ogród , służba otwarła na rozcież , a w nich ukazała się królowa z orszakiem swych ulubionych Włoszek i kilkunastu paziów .  W czasie owym jednak była Bona zjawiskiem przecudnym , jedną z najpiękniejszych niewiast na świecie .  Królowa przebierała od niechcenia palcami ogniwa łańcucha , okazując przy tej niby bezwiednej zabawce wąziutką małą rączkę i pierścionki drogocenne na długich , różowo zakończonych paluszkach .  W lewej ręce trzymała cieniuchną chusteczkę z szerokim szlakiem koronkowym .  — Warto by zajrzeć do nowego ogrodu — rzekła Bona — ciekawam , jak się sprawiają moje pinie i cyprysy i co Paolo obsadził dokoła altany .  Bona skinęła z lekka głową i uśmiechnęła się do signory Arcamone ze wzgardliwą litością .  Gdy jednak minęły wirydarzyk , przystanęła , coś sobie jakby przypominając , i rzekła do ochmistrzyni :  Stara dama zawróciła skwapliwie i pobiegła , o ile jej nogi starczyły , do wirydarza .  — Przychodzę z zaproszeniem od najmiłościwszej pani na robótkę i czytanie w nowym ogrodzie — wyrecytowała urzędowym tonem , bez cienia uprzejmości .  Dziewczynka skrzywiła się nieznacznie i spojrzała pytająco na niańkę .  — Proszę pójść za mną , najmiłościwsza pani czeka .  Na twarz Szczepanowej uderzył ciemny rumieniec , płótno zadrżało w jej rękach .  Podniosła główkę dumnie , nie racząc spojrzeć w stronę donny Mariny , i wybiegła szybko , ani się na nią oglądając .  Włoszka zbladła i zacisnęła pięści w bezsilnej złości …  Nie ona jedna , zacisnął je także Konstanty Gedroyć , przechodzący w orszaku paziów za królową .  Widział i słyszał wszystko i gniewem wezbrało mu serce .  Nowy ogród zawiódł nadzieje Bony : piękne krzewy południowe , z największą troskliwością zasadzone o wczesnej wiośnie , do starannie przyrządzonej i użyźnionej ziemi , strzeżone i pielęgnowane umiejętnie przez ogrodników nie chciały się jakoś przyjąć , wyglądały słabo i wątło , marniały w oczach , a niektóre z nich uschły na dobre i wznosiły w górę nagie , czarne badyle .  Królowa spoglądała z gorzkim uśmiechem na biedne karłowate roślinki , obeszła kilka ścieżek , dotknęła ręką więdnących liści , pochyliła się nad grządkami zamorskich kwiatów , wreszcie ruszyła ramionami i rzekła z gniewem :  — Najmiłościwsza pani …  król jegomość przechadza się po tamtej ścieżce z mistrzem Bereccim ; zapewne ku nam się zwrócą .  — To magister Johannes Krabatius , miłościwa pani .  — On ?  Przecz tak znękany ?  — Rozkaże najjaśniejsza pani spytać go ?  — Nie trzeba , sama go zagadnę .  Jedną ręką wspierając się na lasce , drugą na poręczy ławki , z ciężkim wysiłkiem powstał stary Niemiec na powitanie królowej .  — Pokorne służby u stóp waszej królewskiej mości składam ; ze mną jest bardzo źle .  — Czy kłopot , czy zmartwienie jakie ?  — Nie trapcie się waszmość ; wżdy , jako medyk , łacno zwyciężycie chorobę .  — A dziś ?  — Życzliwym uchem słucham i chętnie by m ulżyła .  Nie próbowali ście żadnych leków ?  — Zaraz wieczorem puścił em sobie sześć uncyj krwi ; dziś południe jeszcze jeden raz tak wiele .  — Silvius Siculus ?  Bona słuchała słów męża ze spuszczonymi oczyma , zmieszana i zawstydzona .  — Cóż tam nowego umyślił eś ?  — Aha , zgadł eś , królu , o nowość mi chodzi .  Wybieram się jutro do Włoch ; dasz mi pieniędzy na drogę ?  — A ty tam po co ?  — Po błazeństwo .  — Zaliż go mało masz w Polsce ? — ostrym głosem spytała Bona .  Roześmiał się Zygmunt , zachichotali paziowie , królowa skrzywiła usta z niesmakiem , a panny dworskie , znalazłszy się między młotem a kowadłem , stały sztywne , poważne i bez wyrazu , istne lalki drewniane .  Mistrz Berecci rozwinął przed królową plany i tłumaczył , co te lub owe linie oznaczały , a król , zadowolony z delikatnej nauczki , jaką dał żonie za jej niesprawiedliwe mowy , uśmiechał się nieznacznie i w roztargnieniu głaskał po główce małą księżniczkę Jadwigę .  Nosił się zazwyczaj ciemno i dziś więc odziany był w szubę z cienkiego , cynamonowej barwy sukna , bramowaną sobolami .  Nogawice obcisłe , ciemne , ciżmy naturalnego koloru skóry .  Tak przedstawiał się król Zygmunt na zewnątrz .  Budowniczy , odebrawszy pewne wskazówki i zanotowawszy sobie życzenia królowej , oddalił się ; król pozostał z całym towarzystwem .  — Obawiam się …  — Jutro nie omieszkam spełnić wolę waszej miłości ; dziś zda mi się już za późno .  — Zapewne .  Aa … księgi na stole !  Jejmość panna Beltrani przeczyta nam coć pięknego .  Zasiądźmy i słuchajmy .  — Na czymżeśmy to stanęli ? — spytała Bona .  — Czytała m wczoraj , jako Rugier zwyciężył Eryfilę dziewięsiłkę i szedł do pałacu Alcyny — odpowiedziała Laura .  — Ariosto ? — spytał król .  — Tak jest , proszę waszej królewskiej mości , Orland szalony .  — A Jadwisia rozumie do tyla włoską mowę ?  — Przysłuchuję się ciekawie i rozumiem bez mała , najmiłościwszy ojcze — odpowiedziała dziewczynka , całując króla w rękę .  — Zacznijcie , proszę , słuchamy .  Laura szukała chwilę po strofach oczami i tak zaczęła :  Zbiwszy bohatyr z konia sprosną białogłowę  Dobył miecza …  — To już było … — przerwała czytanie królowa .  Mrucząc półgłosem , lektorka przebiegła parę strof i czytała dalej :  Sama tylko Alcyna wszystkich zaś pięknością  Przechodzi , jako słońce , gwiazdy swą jasnością .  Stan tak piękny i tak ma dobrze pomierzony ,  Jaki tylko zmaluje malarz nauczony ;  U długiej i na węzły powiązanej kosy  Lśniły się jako złoto jej żółtawe włosy .  Róże się , wychowane w sabejskich ogrodach ,  Z fijołkami rozeszły po gładkich jagodach ;  Z gładzonych alabarstrów ma wyniosłe czoło ,  Którem po wszystkich stronach obraca wesoło .  Pode dwiema cienkiemi , czarnemi łukami  Są dwie oczy , ale je lepiej zwać gwiazdami ,  Oczy , pełne litości , samy w się ubrane ,  W których skrzydlata Miłość gniazdo ma usłane ,  I widać prawie dobrze , kiedy z nich wychodzi  I łuk ciągnie , i w serce widomie ugodzi .  Twarz dzieli nos tak piękny — wolę was nie bawić —  Że sama Zazdrość nie wie , gdzie by go poprawić .  Pod niem wdzięczne , w nie mniejszej zostawując chwale ,  Są usta , w przyrodzone ubrane korale .  W nie dwa rzędy wybranych pereł …  — Morisco ! …  Dio mio … sono morta ! … — przeraźliwy pisk Lukrecji Caldorry przerwał czytanie .  — Czego krzyczysz ?  A na samym końcu ścieżki , tuż za wirydarzykiem królewny Jadwigi , poruszało się ciężko jakieś istotnie niesamowite stworzenie …  — Idźże waść , zobacz , co tam takiego ! — krzyknął na Stańczyka .  Ale ten padł na trawnik i tarzał się ze śmiechu , wierzgając nogami jak źróbek , rozhukany w szale wesołości .  — Co za uszy kłapciaste ! — wołała jedna .  — Czerwone jak płomień ! — wrzeszczała druga .  — Pysk biały , ślepia w krwawych orbitach !  — Cielsko obmierzłe !  — Pręgi jak u tygrysa !  — Co za sierść niewidzianej maści !  — Zielona niczym trawa , a smugi po niej ceglaste !  — Ogon ptasi !  — Na nogach guzy jakieś czy narośle !  — Guardate che disgrazia !  Pomalowali cudni Kupidu !  Uszy doprawili … do śliczny ogonek pióry kogutu … la mia povera bestiolina !  Lapeczki mala owiązali con conce … Briganti ! Lazzaroni !  Maladetti !  — Nie domyślasz się , wasza miłość , kto może być sprawcą tak niecnego figla ? — spytała królowa ochmistrzynię .  Król spojrzał surowo na żonę , lecz nie odpowiadając wprost na niesłuszny zarzut , dał znak ręką jednemu z paziów :  — Słucham , najmiłościwszy panie !  Paziowie , zajęci cały dzień na służbie u króla jegomości i u najmiłościwszej pani , nie wchodzili oczywiście w rachubę , gdyż ani na krótki czas nie opuszczali pokoi królewskich .  Tak więc nazwiska tych dwudziestu czterech szczęśliwców wypisano na karcie papieru , a resztę zwołano .  Pokazało się , że wszyscy mieli lekcję łaciny zaraz po obiedzie aż do godziny czwartej , czyli podług ówczesnych zegarów do godziny szesnastej ; następnie grali w palcaty na wielkim podwórcu i prosto stamtąd zawołani przybiegli do ogrodu .  Pan bakałarz , mistrz Ambroży z Olkusza , zaręczał , że na początku lekcji czytał ich nazwiska i nie brakowało żadnego ; to jest właściwie trzech tylko nie stawiło się .  — Aha … hhhrrrum — odchrząknął ochmistrz — którzyż to ?  — Dymitr Montwiłł , Andrzej Boner i Krzysztof Czema .  — Nie mówiła ?  Nie mówiła ? — krzyczała Papacoda , wznosząc w górę pięści i dysząc zemstą .  — Taj czego oni chcieli ode mnie ?  Coże mnie wykręcali na wszystkie boki ?  Ot , tobi masz z taką robotą !  Nagle stanął , uderzył się ręką w czoło …  — Teraz nie ma co dłużej popasać , drała nad rzekę ! — zakomenderował Boner .  — Jak to … bez mur ?  Wżdy nas kto pewnikiem spostrzeże .  — Głupiś … czy ci kazuję bez mur ?  Stoi przy furtce i pyta się .  — Nie zamknięta ?  — Po zachodzie słońca dopiero straż zamyka wszystkie wyjścia na kłody ; teraz ino zasunięte na skubel .  — A z koszem co ?  — Weźmiemy go do rzeki , wypłukać trzeba dobrze , bo się ano cudnie usmarował i mógł by nas niechybnie zdradzić .  Wymknęli się tedy przez furtkę i zbiegli pędem po pochyłości góry nad Wisłę .  Tam Jędruś , który miał w całym mieście przeróżne stosunki , skoczył do znajomego rybaka .  — Pożyczcie mi dwóch wędek , Szymonie .  A śpieszcie się na miły Bóg !  — Toli są , paniczku ; ledwiem co z Frankiem od wody powrócił .  — Rety … ryby może macie ?  — Juści mam , pełen koszyk .  — Co za nie ?  — Ile ta paniczek dadzą , tyle wezmę .  — Dwa złote chcecie ?  — Dorzućcie ta parę groszy , bo ładnie mi się ułowiły .  — Na , macie ; dawajcie chyżo .  A niech was Bóg broni jedno słówko pisnąć komukolwiek , że ście je nam sprzedali !  Złamanego szeląga nie dał by m wam już nigdy zarobić !  — Co by m miał gadać , pojem se ano i spać legnę , bo od rana w gębie nic nie miał em .  — Pamiętajcież !  Zbiegli chłopcy trzydzieści kroków nad sam brzeg rzeki , wypłukali kosz skrzętnie , przesypali do ń ryby , kobiałkę Szymona wrzucili do jego łodzi , a sami zasiedli do pracy i zapuścili wędki .  — Pst … widzisz ich waszmość ?  — Toli siedzą z wędkami , jak niewiniątka …  — Ha !  Tuście mi , niewstydniki !  Ciężki sąd i kara was nie minie !  — Ach , najdroższy panie bakałarzu !  Wżdy nigdy nie jesteście srogim dla nas !  — Miłościwy panie ochmistrzu !  My się jutro wszystkiego wyuczymy expedite …  — Tak nas coś kusiło dzisiaj na rybki …  — Niechże nas Bóg broni przed takowym pomnażaniem !  Wżdy błagamy o przebaczenie po stokroć , że śmy lekcję łaciny opuścili , ale na cześć naszą przyrzekamy powetować to jutro w dwójnasób .  — Milczeć !  Hhhrrrum … o pieska donny Papacody chodzi , niecnoty jedne !  — Dość już wykrętów …  nie na gadanie do was przyszedł em ; marsz na górę !  Król jegomość wie o wszystkim i będzie was sądził .  — Co ?  Za parę werbów ?  — Za jedną lekcję ?  Sam król ?  — Milczeć !  Marsz na górę , powiadam .  — Ale idziemy , idziemy , ino kosz z rybami trza zabrać .  — Z jakimi rybami ?  — A o … tyle ślicznych karpi , karasi , nawet dwie szczuki …  — Od samego obiadu człek siedzi , pełen kosz nałowili śmy .  — Wżdy ich nie wrzucimy na powrót do wody — burknął zuchwale Boner .  — Wasza miłość pozwoli odnieść to do marszałkowskiej kuchni .  — Chcieli śmy się Serczykowej podchlebić ; pięknieśmy wyszli !  — Za taką błahostkę do samego króla !  — Gdyby wasza miłość nie był tak zagniewanym , przysiągł by m , że sobie ino dworuje .  — Jak Boga kocham , nijakiej uciechy biedny paź zażyć nie może !  — Alibi … — westchnął ochmistrz .  — Alibi … — westchnął bakałarz .  — Słyszał eś , co mówili ? — w samo ucho syknął Jędruś Krystkowi .  — No , to jakże … czegóż czekamy ?  Idziemy na tę górę czy nie ? — domagał się Czema z odwagą męczennika wiedzionego na tortury .  — Idźcie precz na złamanie karku !  Niech was moje oczy nie widzą !  — Bóg zapłać waszej miłości ; trzymajże i ty kosz , bo ciężki .  — Chodźmy — rzekł Strasz — trzeba królowi jegomości zdać sprawę .  — Właściwie rzekłszy , to chyba nie między paziami szukać trzeba winowajcy — zauważył Ambroży .  — I mnie się tak zdaje .  Chwała Bogu .  W zamkowym ogrodzie tymczasem niewesoło się bawiono : królowa , rozdrażniona do najwyższego stopnia , mówiła niby do swych towarzyszek , lecz co drugie zdanie wtrącała jakiś przytyk do męża , tonem szorstkim , zjadliwym .  Robiła to jednak o tyle zręcznie , że można było nie rozumieć tych przykrych słówek i król Zygmunt , nie chcąc doprowadzać do poważniejszego nieporozumienia , starał się nie słuchać i nie słyszeć tej niebezpiecznej rozmowy .  Signora Papacoda pobiegła z ukochanym zwierzątkiem do swej komnaty , by za pomocą wody , mydła i ścierek przywrócić Kupidynkowi jego pierwotną urodę .  Poczciwy Stańczyk coraz to nowymi konceptami silił się zabawić króla , ale w powietrzu ciągle jeszcze wisiała burza .  — Raczcie , najmiłościwszy panie — zaczął , jąkając się — raczcie rozkazać , by m został ukarany , bo … to … ja zawinił em .  — Ty ?  Wszak ochmistrz …  — Jam to uczynił ; przyznaję się waszej królewskiej mości .  — Dlaczegożeś to zrobił ?  Powiedz szczerze .  Montwiłł milczał .  A Stańczyk , wsparty na poręczy ławy królewskiej , rzucał badawcze i przenikliwe spojrzenie w twarz klęczącego chłopaka .  — Wiedziałżeś , że to koń miłościwej pani , gdyś mu obcinał ogon ? — spytał .  — Wstań i pójdź bliżej — rzekł król łagodnie .  Położył rękę na ramieniu Dymitra i spytał :  — Dlaczego kłamiesz ?  — Ja … praw …  Chłopak milczał .  I znowu runął do nóg królowi .  Zygmunt spojrzał przeciągle na żonę i rzekł :  — Zbyt pochopne sądy najczęściej okazują się mylnymi .  A gładząc dobrotliwie płową czuprynę Dmytrusia dodał :  — Zaiste warto paziem zostać , by zyskać takiego przyjaciela !  Nazajutrz rano w izbie paziów żywa toczy się rozmowa przy ubieraniu .  — Wiesz , Jędruś — zagadnął Kostuś Gedroyć Bonera — że o włos , o pajęczynę , a było by się wszystko wydało .  — Juści , jakim sposobem ?  — Co nas miało zdradzić ?  Ciekaw jestem — puszył się Boner .  — Zaraz ci powiem : pani Szczepanowa .  — Ona ?  Ani śmy jej nosa nie widzieli .  — Za to ona widziała wasze oba i koszyk , i Kupidynka .  Zahaczyli ście o wirydarzu królewny ; babina tam siedziała cichuśko , no i miała sobie najpiersze miejsce w onym teatrum , jakieście Papacodzie sprawili .  — Rety … — wyrzucą nas ze służby ! — wrzasnął Krystek .  — Et … nie marudził by ś .  Cożeś zaczął o Szczepanowej ?  — Oho , w gębieście mocni , robotym nie widział !  — To zobaczysz .  Słuchajcie wszyscy , zali wam się zda , co powiem .  — Pst !  — Czego chcesz ?  — Coś się szmera za drzwiami …  — Podejdźmy wszyscy na palcach …  dość już tego podsłuchiwania , trza ptaszka złapać .  Ostroróg , Montwiłł , Czema , Drohojowski i Boner parsknęli śmiechem szyderczym , a Gedroyć pokłonił się w pas jak przed królową .  — Prosimy , prosimy ! — wrzasnął chór jednogłośnie .  — A tośmy babę przyhaczyli !  Cha , cha , cha …  — Nieprędko się chyba drugi raz odważy .  — Dobrze jej tak , niech nie myszkuje .  — A co tam wygadywała na nas ?  Nie słyszał eś , Pawełku ?  — Przezwała nas niewstydnymi głupcami i osłami — przetłumaczył Szydłowiecki .  Gedroyć uderzył silnie pięścią w stół .  — Poczekaj , stara sowo !  Jużem ci wczoraj nakarbował w pamięci za królewnę Jadwigę , dziś znowu … osły !  Doznasz ty mojej wdzięczności , aż ci one osły bokiem wylezą !  — Słuchamy pilnie .  — Powtarzam swoje : w gęboście mocni !  — Tedy ustanówmy związek alboli bractwo i niech każdy własnym pomysłem , własnymi siłami popisze się , jako zdoła najlepiej .  — Figlikowe turnieje ! — zawołał Gedroyć .  — A po włosku jak ?  — Nie wiem : concorso chyba .  — Jak się zwie , tak się zwie , ja przystępuję do bractwa ! — zawołał Jaś Drohojowski .  — Nu , to i ja — zawtórował dziwnie ożywiony od wczoraj Montwiłł .  — Ja także !  — I ja ! — wołali wszyscy .  — Ojoj !  — E … ja tak nie chcę …  — Wielka mi łaska być sędzią …  — Ale zaszczyt nie lada !  — A to ci go darujemy !  — A gdyby tak sędziego do pomocy w robocie wołać ?  — O , nie wolno !  Sprawiedliwy sędzia nie może się w takie rzeczy wdawać .  — Rety … co by m to ino ja nie był !  — Róbcie gałki , śpieszcie się !  — Już są .  — Czarna także ?  — Juści , o … niczym diabeł .  — Ale , ale , jedną odrzucić , bo Krystek już wczoraj swoje spełnił .  — Biała !  — Biała !  — Biała !  — Biała !  — O nieszczęsna godzino ! — jęknął Szydłowiecki .  — Taj dosyć , bo mnie na ostatku takoż biała znalazła się .  — Więc , Czema , ad acta .  — Szkoda !  — Przyzwalamy !  Pierwszy tedy numerus : Krzysztof Czema , drugi : Jan Drohojowski .  Kto się zgłasza dalej ?  — Ja proszę o trzecie miejsce .  — Konstanty Gedroyć .  Już wpisane .  — Zapisz wasza wielmożność : Mikołaj Ostroróg — czwarty .  — O , ty Judaszu !  — Pan sędzia nie wierzy ?  — Mikołka , chodź ze mną do Krabatiusa ; wczoraj mu już wszelakie niemoce dolegały , godzi się odwiedzić biedaka .  — A my ?  — Was się później przywoła albo sami z własnej woli zgłoście się do pielęgnowania .  No chodźże !  — Niech pan magister daruje moją śmiałość , ale czy nie pomnażacie swej słabości imaginacją ?  — Żadną drogą .  Przytomność mam , Bogu dzięki , stale pełną i z każdego uderzenia pulsu zdaję sobie sprawę … bije coraz słabiej .  — Signora Bisantizzi ?  Odpocząwszy chwilę , chory mówił dalej żałośnie :  — A ten drugi medyk nic wam nie zalecił ? — spytał Ostroróg .  — Santa Croce ?  O , to jest jeden mąż także niepomiernej nauki !  Ale jego metoda jest cale jedna inna ; przepisał mi ciepłe kataplazmy na całe ciało , twierdzi bowiem , że wszelakich dolegliwości przyczyną są wilgotne wapory , dają się które wyprowadzić i precz usunąć przez gorące jedynie okłady .  — No , to chyba nieszkodliwe — szepnął Jaś do Mikołki i zaraz tonem pełnym przekonania prawił :  — Może i dobrze radzisz , mój kochany chłopiec ; będę tedy zostać przy kataplazmach .  Zaiste , już pierwsza doza mikstury omdlenie mi przyciągnęła , a przykazał mi z sześciu flaszek kolejno co godzina trzy łyżki …  lecz gdy nadejdzie Bisantizzi , a spostrzeże żaden ubytek leków …  — Z głodu , panie magister , z głodu .  — Ha … ja zaryzykuję … rosołu parę łyżeczki .  — Zobaczycie , jak się wam polepszy !  Lecę , a wrócę jak najrychlej .  Spokój i ciepłe okłady !  Tymczasem zaś przyjdą moi koledzy posługować waszej miłości , grzać i odmieniać kataplazmy .  — Zaliżby chcieli ?  — Oni ?  Jeszcze nas , panie magister , nie znacie : zabawę rzucą , a do was przybiegną .  — O co chodzi ?  O co chodzi ? — terkotała jak na kołowrotku .  — Niech się panicze nie trudzą , ja usłużę .  — Bóg zapłać pani gospodyni ; rosołu mocnego i wina potrzebujemy — odpowiedział Drohojowski .  — Co pani Serczykowa powiada ?  — A tak , tak , święta prawda , jak nieboszczykowi memu wiecznego zbawienia pragnę .  — Cóż jej się stało ?  — Od pazia ?  — To niechże pani gospodyni ściśnie zęby i ucieka czym prędzej .  — Powiadajcież prędzej , bo nas pali !  — Cóż za uciecha niewczesna ?  — Nie może być !  — Wcale to nieładnie przeczyć starszym , a nawet grzech , a jakże .  Wżdy całemu światu wiadomo , że smoki i insze ludożery rade rzucają się ino na leciwe niewiasty .  O , święte panny i wdowy …  czegóż ja po rosół i po wino nie idę !  — Niech się pani gospodyni śpieszy !  — A dla kogo rosołek ?  Dla kogo ?  Czy który z paniczów może ?  A  Drohojowski dodał ciszej :  — Uroki .  — Naprawdę ?  — Każde jadło kamieniem , każde picie smołą diabelską się staje .  — A to kłopot !  — Powiedz waszmość raczej śmierć , a nie zmyślisz .  — Więc jakaż rada ?  — Odczynić .  — Nie umiemy .  — Szczepanowa umie .  — Aaaa !  — Ach , to wybornie !  — Juści , juści , nie zabaczymy !  — Zaprawdę … jedno nowe życie wstępuje we mnie … żołądka kurcz minął , lżej mi oddychać …  — A widzi pan magister ?  To wszystko sprawiły kataplazmy ; trzeba słuchać doktora Santa Croce .  — Kto by pomyślał — szepnął Drohojowski do Ostroroga — że taka pchełka potrafi człeka o ziemię powalić .  — Witam , witam , sługa oddany pana magistra !  Cóż tam słychać dobrego od wczoraj ?  — Nie lepiej , powiada wasza miłość ?  Był em tego pewny … za słabe dozy przepisał em , za delikatne kombinacje .  A jednak powinny były leki choć nieco poskutkować ; widział em , przechodząc , że z ordynowanych sześciu flaszek sporo ubyło .  Czy waszmość co godzina zażywał eś ?  — Skrupulatnie — jęknął chory .  — Uhum — odezwało się coś z kącika .  — Jak to … i nic ?  — Ale gdzież nic !  Straszne cierpienia !  — To ślicznie !  — Mdłości …  — To mi się podoba .  — Osłabienie śmiertelne …  — Otóż to , otóż to właśnie , czego było potrzeba .  Zatem wzmocnię ino dozę i nie sześciu , a z siedmiu flaszek będziesz kolego zażywał !  — Tylko co trzy łyżki ja wypił em — zaświadczył chory z wdzięcznym spojrzeniem na swego młodego opiekuna .  — A , to oczywiście można się wstrzymać ; ale za godzinę koniecznie .  — Nie omieszkam .  — Błogosławieństwo boskie , że królowa jejmość żelaznym zdrowiem się cieszy i dla zwyczaju ino medyka nadwornego utrzymuje , bo …  — Zaszkodzi …  — Tanti saluti … tanti saluti … zanim odjadę , raz jeszcze przychodzę do kolegi .  Posłuchali ście , jak widzę , dobrej rady , kataplazmy się grzeją , benissimo .  Cera zaróżowiona , oczy żywe , bardzo ładnie , benissimo !  Grzać , okładać , nie przestawać przez tydzień co najmniej … benissimo .  A leków wewnętrznych ani się ważyć !  Mikstury do cebrzyka , proszki wszelkie , pigułki za okno … benissimo !  Są jeszcze — prawił dalej — nieuki , idioty , co zalewają pacjentów laurami , nadziewają pigułkami , trują , zabijają ; na hak z nimi , pod topór , na pal … benissimo !  Do widzenia !  Kataplazmy od rana do nocy , benissimo !  — To był … ten drugi ? — spytał Gedroyć .  — Uhum … — zaszemrał Krabatius prawie przez sen .  — Kostuś , nie poszedł eś pod Grunwald ?  — E … miał em coś ważniejszego do roboty .  — Skrzynię ze złotem ?  — Więc cóż takiego ?  — Kości ludzkie .  — O rety … a bardzo stare ?  — Dosyć ta sczerniałe , ze sto lat mają .  — Ino kużden głowę miał pod stopami .  — Wielką głowę czy małą , proś Pana Jezusa , coby ś jej o północku nie nadybał .  Ino tyle ci gadam .  — A więc śpieszmy , bo już blisko siedemnasta godzina .  — Śpieszmy , śpieszmy !  — Łatwo to powiedzieć , ale mnie jeszcze wielka przeprawa czeka .  — Cóż takiego ?  — A ty , Dmytruś , wierzysz ?  — Ojce i praojce wierzyli , ja takoż .  — Dajcie mu spokój … łzy ano ma w oczach .  Cicho !  — Wszystko to dobrze , ale …  — Nie gadać dużo , a brać się do roboty !  — Chodźmy !  — Ani się waż !  Król jegomość nigdy by ci tego nie darował .  — Panie magister …  — Co , Jasiu ?  — Prefacja zacna , słucham oracji .  — Dzieciństwa pleciesz ; wstydził by ś się !  — Co gadać … taże wiadomo , nasamprzód w głowie kręci się …  — Miał eś waszmość zawrót głowy ?  — No tak , ale …  — Cóż dalej , Dmytruś ?  — Później ciężkość , nudność , wstręt do jadła .  — Było tak ?  — Ależ to nie dowodzi !  — I tu , i tu .  — Do takie niemądre praktyki nie mogą ja się zgodzić .  — Ależ , chłopcy … pozwalacie wam za wiele !  — Jędruś … dam ja tobie ! — jęknął Krabatius .  — Co wasza miłość rozkaże ?  — Jeśli wasza wielmożność zgadza się , to nie zwlekając możemy rozpocząć , bowiem dłuższego czasu potrzeba na próbę , przekonanie i odczynienie , a ja muszę się kwapić do mojej królewny .  — W alkierzu na półce stoją szklane kielichy — z westchnieniem rezygnacji objaśnił chory szukającego po kątach Jasia .  — Gdzie świece , panie magister ?  — W alkierzu na oknie — jęknął męczennik .  — Teraz proszę być cicho i nie kręcić się po izbie .  — Ochmistrzyni dworu ?  Panna Arcamone ? — krzyknął Krabatius , zapominając na śmierć , że w zabobony nie wierzył .  — Biegnę , lecę , zaraz coś dobrego przyniosę !  — Biedaczysko !  Z głupstwa zachorzał , błazeństwem się uleczył … ot i koniec krotofili …  — Słucham , miłościwy panie .  — Słucham , miłościwy panie .  Druga komnata równie obszerna jak pierwsza , zastawiona dokoła ścian wysokimi szafami i stanowiąca część archiwum królewskiego , była siedzibą regenta kancelarii , jegomości pana Marcina Niemętowskiego , i wicesekretariusza , pana Floriana Rylskiego .  — Nie ma go jeszcze ? — spytał Mikołka .  — Ale pan wicesekretariusz Rylski jest już .  — My też ino do niego mamy sprawę .  I weszli do drugiej komnaty .  — Za godzinę będzie ? — spytał Bogusz .  — Może .  — Chodźcie , chłopcy !  — Jak to waszmość rozumie ?  „ Oho , bratku , toś ty taki ! … — przeleciało , jak iskra , przez głowę Mikołki — to mi woda na mój młyn ! ”  — Nie obawiacie się grzechu , czcigodny panie ? — spytał strojąc zalęknioną minę .  — Niewidzialnego świata ? ! — krzyknął paź .  — Nie , nie , mówcie śmiele , to ino pierwsza chwila .  — Cóż to za jedne ?  — Rozumiem — kiwając poważnie głową , rzekł Mikołka — z samego uprzykrzenia a nudów , aby ino nie latać z kąta w kąt .  — Nie pomnisz waść tytułu ?  — Zaraz …  aha , na pierwszej karcie stało napisane :  Arcana magiej białej ,  Czyli zaklęcie przednie ,  By cię , człeku , słuchały  Wszelkie duchy pośrednie .  — Okropnie .  — Przynieś mi ją waszmość zaraz jutro .  — Oho , ho , ani myślę — butnie sprzeciwił się Ostroróg — pierwej sam spróbuję onych zaklęć , może mi się uda przywołać jakiego ducha .  — Ależ dziecko nierozważne , bez długoletnich przygotowań nic nie sprawisz , a ja już niejedną tajemnicę zgłębił em .  — Więc gadaj waszmość , ile chcesz ?  — Co ?  Podarunek najmiłościwszego pana ?  Nigdy !  Pan Łukasz wścibił głowę przeze drzwi .  — Kartelusze gotowe ; mogą waszmościowie zabrać .  Pokłonili się grzecznie i wylecieli jak wicher .  *  Oparł głowę o jedną z potężnych belek rusztowania i czekał .  — Jadą już , jadą ! — dały się słyszeć okrzyki .  — Kwiaty po niej aksamitne , na podobieństwo żółtych róż .  — Juści prawda .  — Córeczka po nieboszczce stoi wedle niej za krzesłem .  — Ta bledziuchna , w niebieskim aksamicie ?  — Gdzie , gdzie ?  — E , nie dojrzycie .  To będzie chyba synuś najukochańszy … ani chybi królewicz Zygmunt .  Najmiłościwszy pan rękę na główce mu położył .  — A mnie w uszach dzwoni i huczy .  — A mnie ręce i nogi drżą — rzekł Szydłowiecki .  — Mnie z tego czekania tak nudno , aż spać się zachciało .  — Montwiłł , zmiłuj się , nie ziewaj tak głośno !  — Cicho !  Już się zaczyna …  — Baczność !  Sześćdziesiąt par oczu wlepionych w twarz jego czekało znaku .  Opuścił ręce z krzykiem :  — E — hej !  — Ot , zamiast lamentów i wyrzekań , radować się ano powinien eś — odmruknął Jędrek — ale nie każdego Pan Jezus roztropnością obdarował .  — Co gadasz ?  — Cichaj ; pan hetman po sól sięga , muszę mu podsunąć .  Signora Papacoda , bardzo jeszcze mizerna po przebytych cierpieniach moralnych , siedziała smętna obok starego Bonera i choć ją namawiał a częstował , ledwie jak ptaszek dzióbnęła dwa listeczki karczocha i jeden strączek fasoli .  Za to panna Arcamone z Justusem Deciusem szermowała zawzięcie językiem , lecz przy rozmowie nie zapominała o żołądku i jadła za dwie .  Inne damy dworu siedziały poniżej i … uczyły się po polsku od swych młodych sąsiadów .  — Koniecznie ci potrza na głos wszystkie nazwiska wykrzykować ?  — Ale gdzieżby słyszała !  — A dasz radę ?  — Klucz weźmij , na mnie mrugnij …  — A ty Drohojowskiego z sobą zabierz !  — Ostroroga nie trzeba ?  — E , wystarczy nas trzech .  Aż tu wniesiono kurczęta ze śmietaną i włoską soczystą sałatę .  — Gotów jestem do ustępstw : zmieszamy je z wodą .  — Już , już idę po świeży chleb do kredencerza .  I pobiegł ku drzwiom od sieni .  — I cóż ?  Jest ? — spytali z biciem serca Gedroyć i Drohojowski .  — O ! — lakonicznie odparł Jędruś , uchylając poły .  — O rety … po cóżeś wszystko zabierał ?  Nie lepiej ino klucz ?  — Szmaty grube masz ?  — Starą derkę ze strychu zabrał em .  — Podrzyj na czworo .  — A nie wierzga ?  — Owińcież mu kopyta starannie , coby szedł cicho po kamieniach i po schodach .  — Ja sam poprowadzę — rzekł Kostuś — ty mu podawaj chleb .  — No , to otwieraj na gwałt , bo czas ucieka !  — Już ?  — Już .  — A nie będzie ryczał ?  — E , ciemna izba , ciepło , najadł się , pewnikiem zaśnie .  — Na dwa spusty muszę zamknąć , tak , jak było .  — A kto znamienity może zaświadczyć , że cię widział ?  — A nie zauważyła ?  — Ani krzty .  — No , a ty Drohojowski ?  — No , a mnie także niezgorzej się działo — dodał Szydłowiecki — bo sama panna Papacoda przyzwała mnie do siebie i prosiła , by m się nie oddalał , bowiem ze służbą nie umie się zgadać , a ja po włosku rozumiem .  To i stał em trzy godziny wedle niej .  A ty , Dmytruś , nie boisz się posądzenia ?  — Gdzie ?  Nie słyszę .  — Aha , jakieś dziwne głosy , niby w samym końcu korytarza — rzekł Stadnicki .  — Coś krzyczy … co za ryk piekielny !  — W istocie nic teraz nie słychać .  — Zupełna cisza .  — Dobrej nocy życzymy waszym miłościom !  „ Ehe , ehe , pogadasz ty o niejednym jutro z miłościwą panią … ” — szydził z niej w duchu Gedroyć , wyzierając przez szparkę .  — Congiuro te … va via ! va via ! — zatoczyła się i padła w objęcia Lauretty i Stadnickiego , którzy stali najbliżej .  — Może niemoc nagła ? — szepnął Korybut do Beatryczy , pokazując palcem na czoło .  — Nie uspokoję się , póki … on … tam jest !  — Kto ?  — Hi haaaau !  Nazajutrz król Zygmunt wstał raniej niż zwykle .  Ledwie doczekał wschodu słońca , tak mu pilno było dostać się na wieżę i własną ręką zbudzić do życia śpiącego olbrzyma .  Miłe było zdziwienie króla , gdy wyszedłszy po stromych schodkach na dzwonnicę , zastał tam nie tylko mistrza Hansa , co było zupełnie naturalnym , a nawet koniecznym , ale hetmanów : Tarnowskiego , Firleja i marszałka Kmitę .  — Witajcie waszmościowie , z wielkim rozradowaniem was widzę — rzekł król łaskawie .  — Czegóż się obawiacie ? — pytał król .  — Więc po co się długo dręczyć ?  Zaczynajmy w imię Boże !  I król dał znak pachołkom , by zaruszali dzwonem .  Stanęli czterej rzędem , ujęli za liny i pociągnęli co sił … ani drgnął .  — Posłać ? … gdzie … a tak … to jest nie … nie trzeba , pomogę .  Raz , dwa , wszyscy razem … trzy !  I uderzyło !  Dzwon przemówił !  Hans Behem płakał .  Oddano sznury dzwonnikom ; król stanął w oknie zwróconym wprost na miasto , słuchał modlitwy dzwonu , patrzał …  — Z prośbą ? — spytał krótko Zygmunt .  — O sprawiedliwość ! — równie krótko odpowiedział szlachcic .  — Idź waszmość za mną ; wysłucham i rozważę .  — Czemu lub komu zawdzięczam tak miły dnia początek , że waszą królewską mość u siebie widzę ?  — Raczcie mi wskazać takiego człowieka .  — Ksiądz kanonik Stanisław Borek odpowie godnie waszemu zaufaniu ; mąż to dziwnej przenikliwości , bywalec i polityk wielki , a wymowy niepospolitej i dowcipu bystrego .  Jemu zawierz , wasza miłość , a czego by nikt nie zdolił , on sprawi .  — Zaiste , zaciekawiacie mnie , miłościwy panie .  — Słusznie użyli ście słowa „ nieporozumienie ” , miłościwy małżonku — odpowiedziała powoli i dobitnie Bona — lecz istnieje ono li między wami a mną , co zaraz wyjaśnię .  Czynsze dzierżawne , za życia ojca waszej królewskiej mości ustanowione , a sądzę , że nie zaręczyli by ście mi słowem , czy jeszcze nie za dziada waszego , króla Jagiełły , są śmiesznie niskie .  Nakazała m memu pełnomocnikowi Grzymale przed trzema laty , by je podniósł , a w tym roku otrzymał takież samo polecenie i rozkaz , by wolę moją ściśle wypełnił .  — I nic nie mogę … nic … muszę słuchać … wszystko się stanie , jako rozkazał … — krzyczała biegając po komnacie jak szalona .  Za upokorzenie , za niemoc swoją chciała wywrzeć zemstę na kimś czy na czymś , zadać ból , zranić , podeptać …  Szarpnęła oburącz korale na szyi , pękła nić jedwabna , a korale rozsypały się z suchym łoskotem po posadzce …  Na swe nieszczęście donna Arcamone nie mogła dostrzec jej twarzy ; pewna dobrego przyjęcia , odezwała się słodko :  — Najuniżejsze służby moje składam u stóp miłościwej pani .  Milczenie .  „ Zamyślona , nic nie szkodzi , zacznę wprost … ”  — Ze skargą przychodzę do mej ubóstwianej monarchini … — przerwała .  Lecz nie mogąc doczekać się słówka od królowej , mówiła dalej :  Bona odwróciła się ruchem gwałtownym od okna i krzyknęła , nie hamując furii :  — Najjaśniejsza pani …  Bona tupnęła nogą .  — Gdzie lecisz ?  Czemu nie na górę ? — pytał Jerzy Opaliński Stacha Czarnkowskiego , który zamiast do szkoły , skręcił w bok na korytarz .  — Mam sprawę do kancelarii .  — Tak , to co inszego , muszę cię puścić .  — O Jezu …  Jasiek , Jędrek , na pomoc !  — Co się dzieje ?  — Aha , z onego , co to w czary i w magię wierzy ?  — Więc cóż ?  — To może by się najpierw lekcji nauczyć ?  — Myślę , że nie , bo strasznie zawzięty do onej łaciny .  — No to chodźcie , spróbujemy .  — Marek , mójeś ty , poczwórna suplika do ciebie idzie .  — Nijakiej supliki nie słucham , znam się na waszych wykrętach , zabierajcie się do roboty !  — Słuchajże , musisz nas wypuścić na dwie godziny koniecznie .  — Ani myślę .  — Mamli zawierzyć ?  — Niech no by ś nie wierzył !  — Zatem zgoda ; ale podajcie każdy rękę .  Teraz idźcie !  — Bóg zapłać ; nie zrobimy ci wstydu .  — Oj , licho nadało Serczykową !  — Uciekajmy !  — Dobrze , ino stańmy tuż przy schodach , coby dawać pozór .  — Niechże pani gospodyni mówi , co się stało ?  — Gadajcież raz !  — O cóż pani Serczykowej chodzi ?  — Jeszcze paniczek nie wyrozumiał , że o upiorach gadam ?  — Przeszkadzają ?  Naprawdę ?  — Szczury .  — Przeciąg naturalnie .  — Do izby wlazły ?  — Tłukły się ?  Ojoj …  — Jakżeście widzieli , kiedy ciemno było ?  — Jak to … miało język ?  Widziała pani Serczykowa ?  — No i jakże się skończyło ?  — Zapaliła m gromnicę , zmówiła m trzy „ zdrowaś ” za dusze zmarłych , kur zapiał na to szczęście i gdzieś się podziały .  Ino się łyskało kilka razy i spokój .  — Całą noc była burza — mruknął Drohojowski .  — Takaż to mocna ona Nastusia ?  — Co pani Serczykowa wygaduje ?  — Jakże to może być ?  — My ją !  — To ci kołowrot dopiero !  — Ktoś idzie z dołu … — szepnął Szydłowiecki .  — Uciekajcie na drugie piętro , zostańcie na schodach i poglądajcie bez barierę .  — A , a , pan Mikołaj !  Co tu waszmość na schodach porabiasz ?  — Jak to , cofasz się waszmość ?  Pięknie to ?  — No tak , ale …  — I już słowa nie rzekłszy , pokłonili śmy się waszmości i pobiegli na miasto z królewskimi inwitacjami .  Więc nie obiecował em nic i srodze temu rad jestem , bo …  — Bo co ?  — A cóż waszmości po mnie ?  — Pogadać chciał by m .  — Ino teraz bacznie uważajcie , jako mu czary będę pokazował .  — A nie boisz się , że go pogniewasz ?  — Ot żeś prawie jak dziecko — rzekł Szydłowiecki — zda ci się , że takiemu co pomoże ?  Rylski do śmierci czarów będzie szukał , tak jak Serczykowej upiorów z głowy nie wybijesz .  — Oho , uciekam , bo muszę jeszcze załatwić , co najważniejsze .  — Jestem … — zawołał nadbiegając Rylski .  — Bo nie macie takiej księgi zacnej , jak moja .  — W takie drobiazgi anibym się bawił .  Szukajcie co trudniejszego .  — Czekajże waść , co by tu umyślić ?  — Dobrze , dobrze , ale ja chcę zakładu .  — Zgoda ; i te same stawki co kiedyś ; ty księgę , ja pierścień .  — Ot , ludzie chodzą po ulicy , zaczaruj waszmość którego .  — Dobrze , ino kredy święconej trzeba .  — Ja mam !  Zawżdy noszę przy sobie .  Czasem próbuję wywoływać duchy ( jako dotąd nadaremno ) , to się należy w poświęconym kole stać .  A wiesz , jak to się robi ?  — A jakże , co do jednego , cały kram .  — Bilitis , wzywam cię , przybądź !  — To ją odwołaj !  — Zginęli śmy ! … król jegomość …  Istotnie , w otwartych drzwiach , wiodących z komnat do przedsionka i dalszych pokoi , ukazał się król Zygmunt , a za nim wielkorządca Boner .  — Wszystko w porządku , miłościwy panie — zająkliwie odpowiedział Rylski .  — Najjaśniejszy panie …  — Przez długich ceregielów , ino prosto gadać !  — To nie ja …  — Co nie wy ?  — To Ostroróg …  Arcana magiej białej … czyli zaklęcia przednie …  — Ależ ten człowiek chory jest ciężko , od rzeczy plecie — wmieszał się Boner do sprawy .  — Cóż ten przykry trafunek ma wspólnego ?  Zygmunt spojrzał bacznie na pazia , a Boner coś mu szepnął do ucha .  — Zbliż no się , mości czarodzieju — rzekł król surowo .  Lecz uradowany Mikołka dojrzał uśmiech na twarzy króla .  — Widzę miłościwy panie .  — Stanie się wedle rozkazu waszej królewskiej mości , ale dopiero jutro .  — Ja chcę dziś .  — Dziś nie potrafię .  — Dlaczego ?  — Bo muszę wpierw z oną pogadać i garnki jej zapłacić .  — Trefny psotnik z waści — rzekł król śmiejąc się i pożegnawszy Bonera , udał się do łazienki .  — Daj waszmość pokój !  Drugi raz nie dam się złapać !  — Panie Mikołaju …  — A co , panie sekretariuszu ?  — Jak to ?  Wszak nawet … znowu się waszmość wykręcasz ?  — Jako żywo !  — A tytuł ?  — Zmyślił em .  Chłopcy !  Hej , łacina !  Czwał em do szkoły !  — I milczysz , jak ten kamień ?  — Za co , miły Boże !  Kto cię krzywdzi ?  — A jakie to zawzięte Litwinisko ! — zapiszczał Krystek Czema .  — Rzeknij choć dwa słówka !  — Serczykową ?  — Serczykową .  — Szydłowiecki , Ostroróg , Boner i ja widzieli śmy ją wczoraj — rzekł Drohojowski .  — Nu dobrze ; tak co ona wam gadała ?  — O strachach , upiorach , takie tam brednie prawiła .  — A o Nastusi wspominała co niebądź ?  — O jakiej Nastusi ?  Aha , o tej , co się jej nijaka przygoda nie ima ?  — Nie rozumiem .  — Taj obejdzie się , że to ja rozumiem .  — Mój złoty , mój śliczny !  — Mojaś ty jagódko rumieniuśka !  — A cóż Nastusia ?  — A ta Nastka to krewna twoja ?  — A jak przyjechała , to i ostała potem w Krakowie ?  — A jakże .  Trafiło się , że do szatni szukała Grzybowska robotnicy .  Nastusia szyje , haftuje , łata pięknie , tak ją wzięli i już trzeci rok tu jest .  — No i co dalej ?  — A to u was na Litwie wolno kłamać ?  — Nie rozdziawiaj się na mnie , kiedym jeszcze nie skończył .  — Aha , a borsucze gniazdo ?  — Ojoj , jakiż ty niedomyślny !  Taże Bajduny , wieś pana podstolego Borsuka , z dziadów pradziadów oni tam rodzą się , żyją , umierają … zali nie borsucze gniazdo ?  — No , dobrze , ale na co to wszystko ?  — Tak wam już powiem na co : mnie zachciało się wynieść gospodynię w nocy z łóżkiem na podwórze .  — Czyś oszalał ?  — To niepodobieństwo !  — Ona ma strasznie letkie spanie !  — Obudzi się !  — Skąd wiesz ?  — Po cóż ją budziła ?  — Wszystko rozważasz , przewidujesz , statysta z ciebie , kanclerzem kiedyś zostaniesz .  — Dobrze , dobrze , ale gdzie oną nieszczęsną niewiastę wyniesiemy ?  — Oho , dosyć powiedział em .  Nad miaręś ciekawy , nie uchowasz się .  — Wżdy najpilniejsi jeszcze na podwórzu stoją … widzisz ?  Opaliński , Korybut , Potocki , Fredro , Russocki … jak oni pójdą , to my za nimi .  — A kiedyż to zamyślasz wykonać swój zamiar , Dmytruś ?  — Jak będę miał nocną służbę u króla .  — Coooo ?  — Dobrze , słusznie gadasz , no a my ?  — Z wami gorzej .  Chyba Kubę po was poślę na górę .  — Kubę ?  A niechże Bóg broni !  Wygada się .  — Jako Litwie z koroną .  — Ot i dlaczego Kuba nam do pomocy stanie .  — Tyle lat pod jednym dachem i dopiero teraz wiem , coś ty wart .  — Beczkę soli trza zjeść razem , zanim się poznawszy .  — Chłopcy , szkoła !  — Nie pożałujesz !  *  Przeczytawszy parę kart , odwrócił je wstecz i westchnął :  Wszedł paź i stanął przy drzwiach .  — Czego chcesz ?  — Jego przewielebność ksiądz biskup Tomicki , jego przewielebność ksiądz biskup Krzycki , jego wielmożność pan hetman Tarnowski , pragną się pokłonić najmiłościwszemu panu .  — Żywot Pana Jezusa Krista .  Król klasnął w dłonie , dwóch paziów poskoczyło na usługi .  — Podsuńcie zydle tu do stołu .  Usiądźcie , mili goście , powiadajcie , co słychać .  — Ale mu Ostroróg grzecznego figla spłatał ! — dodał hetman .  — Już to wszyscy oni raźni do psot wszelakich — rzekł król — w ostatnich dniach za wiele nawet tego dokazywania .  O pomalowanym piesku słyszeli ście waszmościowie ?  — A jakże ! — zawołali wszyscy ze śmiechem .  — Uderzcie ją , wielebny panie , palcem po nosie , to was natychmiast w spokoju zostawi — rzekł król .  — Srodze jest obraźliwa .  Widzicie , już uciekła .  — Cały dzień ją tak cierpicie przy sobie , miłościwy panie ?  — Wypuszczę ją — rzekł Krzycki .  — Pomnijcie , że mu wujem jestem .  — I ja mój głos łączę z głosem hetmana — rzekł biskup Tomicki .  — Czyliż to jego wina ? — spytał Krzycki .  — Widzę — rzekł król smutnie — że nie znajdę nawet u przyjaciół moich ulgi w tej ciężkiej wewnętrznej rozterce .  Wszystko to , co mi mówicie , mości hetmanie , i wy , księże biskupie , ja sam sobie po stokroć powtarzam , a jednak … nie mam spokoju .  Głos cesarza Ferdynanda i króla Ludwika za Albrechtem przemawia , głos krwi na jego stronę wolę moją przeciąga ; toczę walkę sam z sobą i nie wiem jeszcze , co postanowię .  To jedno wiem , że raz postanowiwszy , nie cofnę się .  Towarzysze jego uczynili to samo , a król pożegnał ich łaskawie .  *  — Jak to o Kubie ?  Co takiego ?  — Wiesz ty , że to wyborne ; jak ona przygoda Serczykową spotka , nie będzie się źlić na Nastusię .  — Już ja to myślał .  — Kogo ?  — Wszystkich siedmiu .  — Pewno się poskarżysz samemu królowi — dokończył Chodkiewicz ze śmiechem .  — Myślał em , że wolisz wyciągnąć się i chrapać we własnym łóżku , niż drzemać w antykamerze na ławie .  — Nu , ma się rozumieć , że wolę ; nie o to mi chodzi , a o sprawiedliwość , już czwarty raz mnie Odmiwąs pomija … najspokojniejszemu cierpliwość urwie się .  — A gdzie jest ?  — W swojej komnacie .  — Ino nas kazał wołać ?  Nikogo więcej ? — spytał Szydłowiecki .  — Już nie rozmazuj sprawy , bo nieczysta !  — Dość próżnej gadaniny ; uczynić , com rozkazał !  — Słuchamy waszej wielmożności .  — Cicho … antykamera blisko ! — poskromił jego radosne wybuchy Boner .  — Właśnie dziś — dodał Drohojowski — nakazana jest senatorska powaga .  Szydłowiecki przodem , trzy dwójki po żołniersku wyprostowane za nim , weszli do antykamery .  Ze względu na sąsiedztwo gabinetu króla nie wdawali się przybyli z odchodzącymi w rozmowę ; podano sobie ręce , parę ust szepnęło „ dobranoc ” , drzwi się otwarły i zamknęły , zostali sami .  Przysiedli na ławach blisko drzwi od komnaty i nasłuchiwali .  — A ja drugi ! — prosił Czema .  — Idźcie , idźcie , a przypilnujcie , by wszystko było pod ręką .  Za kwadrans byli z powrotem .  — Nie zabaczyli ście niczego ?  Kubek z wodą przy łóżku jest ?  — A jakże .  — Światło w sypialni ?  — Okiennice zamknął eś ?  Szary brzask gotów króla zawczasu zbudzić .  — Chciał em , ale nie zezwolił .  — A o cóż ci chodzi ?  — A jak śpi i nie usłyszy ?  — Już ja poczekam , póki rygiel nie stuknie .  No , nie baraszkować , przyłożyć się do ławy i spać , a najstarszy z najmłodszym straż trzyma .  — Chłopcy … jak najciszej … na miłość boską … — szeptał przezorny Gedroyć .  — Czema !  Nie szurgaj nogami !  Nie umiesz chodzić jak człowiek ?  Stanęli .  — Otwarte ?  — Uhum .  — Pst … Nastuś …  — Co ?  — Śpi twardo ?  — A łóżko szerokie ?  Mierzyła ś , jakom ci kazał ?  — O rety …  Dmytruś … — jęknął Drohojowski .  — Czegóż ?  — Może nas psy obskoczą .  — A my tam po co ?  — Ani okiem nie mrugnę , panoczku .  — Matko … ktoś idzie …  — Gdzież ten Dmytruś nas prowadzi ?  — Zwariował eś ?  Do sadzawki ?  — Nu , a gdzież dla niej lepiej było by ?  — Woda bryźnie i baba zbudzi się .  — To nie bryzgaj … sto razy powtarzam : ostrożnie !  — Głęboko …  — Chi , chi , chi , chi …  — Biegajmy do siebie i zmieńmy .  — Ot , przyśniło ci się i tyla — zgromił go stary kucharz .  — Jeszcześ nie dospał , to sobie oczy przemyj , a po drwa mi w te pędy biegaj !  — Nie pójdę , boję się .  — Serczykowa !  — Cóż Serczykowa ?  — Ano śpi w łóżku na wodzie .  W sypialni królewskiej także dzień się poczynał .  — Otwórz okno — rzekł król do Bonera .  — Słońce już weszło ?  — Już , miłościwy panie … . chi , chi , chi , przrzsk .  — Zali w tym co śmiesznego widzisz , że słońce weszło ?  — Darujcie miłoś … przrzsk …  — Stańczyk , miłościwy panie .  — Wołaj go .  Cóżeś tak rano przybieżał ? — spytał król zdziwiony .  — Nie zwykł eś pojawiać się równo ze słońcem .  — O cóż chodzi ?