Teresa Jadwiga .  W SŁOŃCU  Powieść historyczna osnuta na tle epoki saskiej dla młodzieży  Noc była .  Szafirowy płatek nieba , rozpostarty nad ulicą Święto - Jańską miasta Warszawy , zasiany był gwiazdami ; pucołowaty księżyc zaglądał ciekawie w okna kamienic , lecz nic dopatrzyć nie mógł : cicho i mroczno było wszędzie , mieszkańcy już spali .  W jednej wszakże kamienicy błyszczą , jeszcze wązkie , opatrzone kratą , okna parterowe .  Najwyższa to i najwspanialej ozdobiona z kamienic tej starej dzielnicy miasta , rzekł by ś forteca : wysoka baszta ją zdobi , na baszcie ganeczek , z którego łatwo można obserwować , co w mieście się dzieje , a nawet poza miastem .  Czarna głowa murzyna z czerwonemi wargami , w złotych zausznikach , w turbanie kolorowym , wychyla się z zagłębienia frontowej ściany , nad sienią , i zdaje się strzedz wnijścia do kamienicy , a jednocześnie śmiać się z usiłowań ciekawego księżyca , bo murzyn świeci białymi zębami .  Lecz księżyc , obojętny na to , posunął się wyżej po niebie i posłał jeden z bladych swoich promieni ku najbliższemu z oświeconych okien .  A warto było tam zajrzeć .  W obszernej izbie , na czysto bielonych ścianach wisiały wizerunki mężów , okutych w pancerze , o spojrzeniach tak śmiałych i rozumnych , że chciało się schylić głowę przed nimi ; w pośrodku izby stał stół długi ; , krzesłami dębowemi otoczony , w głębi płonął sutym ogniem kominek , koło którego na dwu nizkich zydelkach siedziały dwie dziewczynki , niby niepodobne do siebie , a jednak księżyc założył by się chętnie z murzynem , że to siostry rodzone …  Jedna ma jasne włosy , czarne brwi i czarne oczy , na twarzy rumieńce , usta karminowe , a na tych ustach , ślicznie wykrojonych , drga uśmieszek - filutek .  Druga ma czarne włosy , pełne słodkiej zadumy błękitne oczy , na czole powagę myśli , na ustach stanowczość , lecz rysy twarzy obu , jakgdyby jednem dłótem , jedną dłonią i jednem natchnieniem wykute , tak podobne są do siebie .  Ubrane są też jednakowo : spódniczki ich kamlotowe , skromne , ciemnej są barwy , na spódniczkach jubki krótkie z rękawami , ozdobionymi mankietami , które rękę od łokcia , odsłaniają ; jubki owe z tyłu są fałdzista , z przodu zapinane na guziki .  Obie dziewczynki uczesane są gładko , z warkoczami spuszczonymi na plecy , tylko jasnowłosa ma wplecioną błękitną wstążkę .  Opodal nich stoi chłopiec , lat szesnaście liczyć mogący , dorodny , jak siostry , bo rysy twarzy brata zdradzają ; do starszej , do ciemnowłosej bardziej jest podobny , gdyż krucze ma włosy i oczy błękitne , jak ona , tylko o wiele ciemniejsze .  Wpatrzony jest w tej chwili w portret rycerza , wiszący naprzeciw , w portret króla Jana III .  – O czem dumasz , Mieczku ? – zapytała go naraz starsza siostra , której imię Cesia .  – Wspominam Chocim i Wiedeń , o których to wyprawach prawił nam często ojciec , a gdzie imię nieśmiertelne zdobył sobie król nieboszczyk – odparł Mieczysław .  – Lepiej powiedz co wesołego .  Nie lubię ciszy – odezwała się młodsza z dziewczynek , Alina .  – Tak milczycie oboje , że mnie aż strach ogarnia .  – Tyby ś jeno paplała i paplała , jak sroczka – odparł z powagą brat .  – Wiedz waszmościanka , że milczenie ludzie rozumni zowią złotem , a mowę srebrem , i że nawet sroczki gonią za złotem , bo je kradną .  Alinka wcale nie obraziła się za to porównanie , tylko roześmiała się wesoło i poczęła deklamować :  Sroczka kracze na plocie : będą goście nowi .  Sroczka czasem omyli , czasem prawdę powie .  Gdzie gościom w domu radzi , sroczce zawsze wierzą  I nie każą się kwapić kucharzom z wieczerzą .  – Ot i wygnała ś ciszą – odezwała się do niej Cechna , uśmiechając się pobłażliwie .  – Kocham imcipana Szymonowicza za to , że tak piękny wiersz o sroczce napisał – rzekła Alinka i chciała dalej deklamować , ale brat przeszkodził jej .  – A ja kocham króla  Jana za , to , że tak dzielnie bił wrogów Krzyża – rzekł .  – Oj , czemu to królewicza Jakóba nie wybrali panowie miasto tego Sasa Augusta !  Alinka wydęła usteczka .  – Waszmość , jak imci pan Mroczek , właściciel tej kamienicy , jeno o polityce radby ś mówić – rzekła .  – Kiedy posiwiejesz , czas będzie na takowe rozmowy poważne .  Dzisiaj lepiej razem ze mną mów wiersz imcipana Szymonowicza , a może ściągnie nam gości .  Pani matka była by temu rada , a i ja też .  Oj , lubię gości – dodała , kręcąc główką – ale gości wesołych , takich np . jak imci pan Szczuka , co to ile razy u nas stanie , to przywozi z sobą dwa worki : jeden pełen konceptów , drugi przysmaczków i hojnie obdarza nas to żartem , to cukierkiem .  – Czas już pono do pani matki podążyć .  Pewnikiem pacierze wieczorne odmawia .  Chodź , Alinko – odezwała się Cesia .  Złotowłosa dziewczyna podniosła się z westchnieniem .  – Minął dzionek , nikt nie przyjechał – szepnęła .  Z temi słowami zbliżyła się do okna , ujęła rękoma za żelazną kratę i wzrok w ulicę skierowała .  – Co to ? – krzyknęło naraz .  – Cechno , Mieczku ! chodźcie zobaczyć !  łuna na niebie !  Może pożar w mieście …  Wezwani stanęli w jednej chwili przy swej siostrze .  – Ot i wy wróżyła sroczka gości – rzekł z uśmiechem Mieczysław .  – Ktoś dworno do nas zajechał : służba otacza z pochodniami kolasę .  Biegnę dowiedzieć się , kto to .  A wy czeladź zbudźcie i pani matce powiedzcie , że mamy gości .  To powiedziawszy , do sieni pośpieszył .  Cesia do matki podążyła .  Alina nie odstępowała od okna .  W rozszerzonych jej źrenicach malowała się wielka ciekawość , po ustach biegał uśmieszek zadowolenia .  Przed wązką sienią kamienicy imcipana Mroczka , w której jej matka trzymała gospodę dla przyjezdnych , zatrzymała się właśnie podróżna kolasa , żółto malowana , z oknami lustrzanemi .  Sześć rosłych i pięknych koni jednakowej sierści i jednakowego zupełnie wzrostu , ustrojonych we fioki z piór , w podogonia i szory świecidłami nabijane , olśniły nietylko Alinę , lecz i Mieczysława .  – Wspaniały cug – szeptał sam do siebie , stojąc na progu sieni – maścisty , sprzęgły .  Wojewoda Szczuka , czy nie ?  Ale chyba kto inny .  Toć nie jego zaprzęgi i nie jego służba .  Na wysokim koźle kolasy siedział woźnica brodaty w grubej siermiędze , w szłyku na głowie , posępny , jak bory północne , obok niego chudy , sztywny Niemiec z harcapem , spadającym mu na plecy z pod trójkątnego kapelusza , w spodniach opiętych i takiejże sukni ; kilku pachołków w kurtkach z sukna domowej roboty , w szerokich szarawarach i butach wysokich , na koniach , z pochodniami w rękach , otaczało kolasę .  W głębi ulicy widać było nad ciągający zwolna wóz , tłomokami i skrzyniami wyładowany .  Mieczysław pospieszył do kolasy , by drzwiczki otworzyć , lecz zanim zdążył , siedzący na koźle Niemiec z harcapem zsunął się na ziemię ze zwinnością kota i uprzedził go .  Z kolasy wysunęła się otyła postać średnich lat kobiety ,  W czarnym czepcu , o twarzy pucołowatej , jak księżyc .  – Czy tutaj , serdeńko , gospoda imci pani Rawskiej ? – spytała akcentem nie miejscowym .  – Tutaj – odparł lakonicznie Mieczysław .  Poufały epitet " serdeńko " nie podobał sięchłopcu , otyła jejmość jeszcze mniej ; inni goście zajeżdżali zwykle tutaj ; gospodę imci pani Rawskiej upodobali sobie panowie , szlachta na Dobrej lub na Piwnej szukała zajazdów pospolitszych .  – Można dostać ; dwie izby i pomieszczenie dla koni , a także i służby ? – zapytała znowu jejmość , słowa " serdeńko " tym razem nie dodając .  Poważny wyraz twarzy chłopca onieśmielił ją .  – Można – odparł Mieczysław .  Otyła , jejmość poczęła się wydobywać z kolasy , ale sprawiało jej to widoczną trudność ;  Niemiec stal sztywny na uboczu i nie śpieszył z pomocą .  – Pomogę imci pani – rzekł Mieczysław , z trudnością walczący z uśmiechem , który próbować wybiedz na jego usta .  Jejmość podniosła na niego spojrzenie .  – Pomóż , serdeńko , a powiem : " Bóg zapiać " – odparła .  Na pachołka coś mi jakoś nie wyglądasz .  Nie przyjął by ś pewnikiem brzęczącej zapłaty – dodała .  Mieczysław poczerwieniał .  – Rawski , herbu Kozie – odparł – syn właścicielki gospody tutejszej .  I złożył poważny ukłon .  – Więc jako gospodarz pomóż mi Waszmość , bo sama nie poradzę sobie – rzekła podróżna i wyciągnęła do stojącego naprzeciw niej obie ręce … obładowane paczkami i skrzyneczkami .  – Wybaczcie , że was obarczani – rzekła .  W tej chwili wypadli z sieni : dziewka i chłopak , którzy pełnili tutaj zwykłe posługi przy gościach przejezdnych .  Mieczysław kazał im wziąć owe paczki i skrzynki , sam zaś podał ramię okazałej jejmości , która wysiadła wreszcie , sapiąc głośno i poprawiając obu rękoma przekręcony na głowie czepiec .  Ubiór podróżnej nie odpowiadał wspaniałej kolasie .  Miała na sobie czarną kamlotową jubkę trochę wyszarzaną , bronzowa spódnicę i kwef wdowi na głowie .  Ruszała się też rubasznie , mówiła krzykliwym głosem i wogóle sprawiała wrażenie szlachcianki z zaścianka .  Przez kraty okna Alinka śledziła z minką skrzywioną podróżnych .  – Nie wesoły gość – szeptała .  Wtem z kolasy odezwał się głosik dźwięczny , jak śpiew .  Dąs uciekł z malinowych usteczek dziewczęcia , w czarnych oczach złote błyski zamigotały .  – Źentosiu , zapomniała ś o szkatułce z klejnotami – ktoś się odezwał .  Otyła jejmość , którą Mieczysław wiódł do sieni , puściła raptem jego ramię i ku kolasie dysząc pobiegła .  – Wybaczcie , miłościwa … śpieszyła m izby obejrzeć – rzekła .  Z drzwiczek kolasy wychyliła się kształtna główka , przejrzystą białą zasłoną owinięta , z pod której błysnęła tak śliczna twarzyczka , iż Mieczysław oczu od niej oderwać nie mógł .  Alinka zaś wykrzyknęła , mimowoli :  – Jaka cudna !  – Nie trudź się Waćpani .  O izby jestem spokojna .  To nie zwykła gospoda – odezwała się tymczasem znowu dźwięcznym głosikiem piękna pani i drobną rączkę , rękawiczką zasłoniętą , w której trzymała ozdobną złotem i perłową macicą szkatułkę , wyciągnęła do otyłej jejmości .  Kłaniając się nizko , tamta odebrała szkatułkę i do sieni podążyła , a piękna pani spuściła teraz na stopień kolasy małą nóżkę , ustrojoną w złoty trzewiczek .  Mieczysław pośpieszył podać jej ramię i odtrącił szorstko Niemca , który chciał go powtórnie w usłudze uprzedzić , lecz nie powiodło mu się tym razem .  Podróżna uśmiechnęła , się i podała z wytworną gracyą rękę zwycięzcy .  – Waszmość tutaj gospodarzem ? – zapytała .  – Pachołkiem pani matki – odparł Mieczysław , rumieniąc się .  – Słowa wasze każą mi domniemywać się , iż dobrym synem jesteście – rzekła piękna pani .  – Mam cześć dla dobrych synów : ród Ciechanowieckich , z którego pochodzi imci pan kasztelan Ciechanowiecki , małżonek mój , słynął dotychczas z dobrych synów , więc i w drugich tę cnotę widzieć lubimy .  – A ojciec waszmości czem się zajmuje ? – dodała zaraz .  Zasępiła się twarz młodego .  – Nie żyje – odparł .  – Był rycerzem , służył pod królem Janem ; powrócił z ranami z pod Wiednia , te goiły się i otwierały na nowo , w końcu umarł .  Błękitne , wielkie oczy kasztelanowej podniosły się z wyrazem wspóczucia na mówiącego .  – Żal mi was – szepnęła .  – Czyście jedynakiem ?  – Mam dwie siostry – odparł Mieczysław .  Weszli właśnie do długiej sieni , wiodącej w głąb mieszkania .  Za , nimi hajducy z pochodniami śpieszyli , lecz niepotrzebnie : naprzeciw kasztelanowej wyszła bowiem Alinka ze świecznikiem w ręku , w którym gorzały trzy świece woskowe .  – Niech będzie pochwalony Chrystus – temi słowy powitała piękną panią i dygnęła przytem zgrabnie .  Kasztelanowa zatrzymała się .  – Na wieki wieków – odparła , poczem zwróciła się do Mieczysława .  – Cóż to za dzieweczka cudna ? – zapytała .  – To siostra moja – odparł chłopiec nie bez odcienia pychy .  – Trzpiotka wielka – do dal z powagą .  – A z waszmości mąż pełen powagi – z uśmiechem odparła kasztelanowa .  – Opiekunem młodszych sióstr i matki być winien em – rzeki chłopiec .  – Śliczną macie siostrę .  Uśmieszek filuterny , który drga w kącikach jej ust , potwierdza waszmości słowa , że trzpiotka z niej miła .  Lecz kiedyż się trzpiotać , jeśli nie w tych latkach .  Zapewne nie więcej liczy nad rok trzynasty ?  – W sierpniu zacznie czternasty – objaśnił Mieczysław .  – A Waszmość ? … – spytała kasztelanowa .  – Jam już w maju siedemnasty rozpoczął – usłyszała odpowiedź .  Właśnie zbliżyli się do Alinki .  Kasztelanowa zatrzymała się przy niej i podała jej rękę do ucałowania .  Dziewczynka drgnęła zarumieniona i pochyliła się z pocałunkiem .  – Imię waćpanny ? – spytała kasztelanowa .  – Alina Rawska – odparła dziewczynka .  – Prowadź mnie waćpanna do izby obszernej i wygodnej pościeli – rzekła kasztelanowa – znużona jestem srodze długą podróżą , łaknę jeno spoczynku .  Wy zaś bądźcie tak grzeczni i każcie służbie tutejszej umieścić moje konie w waszej stajni , nasypać im obroku i napoić je – dodała , zwróciwszy się do Mieczysława .  – Wieczerzą też nie pogardzę i z matką waszmości pragnęłabym znajomość zawrzeć .  To powiedziawszy , skinęła chłopcu głową , poczem do pokojów gościnnych podążyła za Aliną .  Były dwie izby obszerne w gospodzie pani Rawskiej i trzecia mniejsza .  Do najobszerniejszej i najwygodniejszej prowadziła Alina piękną panią .  Pokój ten urządzony był z wyraźną dążnością dogodzenia podróżnym .  Pani Rawska , co miała z własnych sprzętów przedniejszego , to ustawiała w tej izbie , przeznaczywszy ją dla dostojniejszych gości , nawiedzających często stolicę w owych wesołych czasach za panowania Augusta II Sasa .  W alkowie , znajdującej się w jednej ze ścian , stało szerokie łóżko , nogami wysunięte do pokoju , otoczone u góry i u dołu rzeźbioną galeryjką ; od górnej zwieszały się firanki adamaszkowe , ujęte sznurami zlotem przetykanymi .  W rogu alkowy widać było klęcznik dębowy , nad którym wisiał krzyż czarny z białym Chrystusem , wyrzeźbionym z kości słoniowej .  Po drugiej stronie znajdował się lawater , w dzisiejszem znaczeniu umywalnia : drewniana głowa , kalorami ozdobiona , odstająca od ściany , z lejkiem w ustach , wypuszczała na srebrną miednicę , umieszczoną pod nią na stoliczku , strumień wody ; obok błyszczał wielki dzban srebrny , a opodal było wbitych w ścianę kilka kołków .  W pośrodku pokoju stał stół dębowy , piękną rzeźbą ozdobiony , a na nim świe – ramy łzy , bóle i zawody , innego rodzaju co prawda , ale niemniej piekące .  Nas nie smuci nigdy troska , czy chleb na jutro gotów , czy nam nie zbraknie uciech do końca życia .  Lecz ileż to razy serce się smuci , gdy poniewoli czynić musi , gdy wszystkich głodnych nakarmić nie może , zatrzymać tych , co ku przepaści lecą , gdy złote sny nasze fortuna rozwiewa okrutnie …  Alinka główką kręciła .  – Mnie się widzi , że gdyby m miała te wszystkie brylanty , na które dziś patrzyła m , to nie było by ani jednej smutnej twarzy na naszej ziemi – odparła wreszcie .  – A co do niewoli , przymusu , to nie znała by m wówczas tych niemiłych panów , czyniła by m jeno to , z czem dobrzeby sercu memu było i śpiewała by m jeno tak , jak pragnęła by duszyczka .  Smutny uśmieszek ukazał się na ustach kasztelanowej .  – Są takie łzy , których blask brylantów nie osuszy – odparła uroczyście .  – A co do przymusu , to niema takiego człeka na całej ziemi , któremuby przymus pęt nie nakładał …  – Wiesz , czego się lękam – rzekła nazajutrz Cesia , gdy wschodzące słońce zbudziło siostry .  – Czego ? – spytała Alinka .  – Żeby kasztelanowa nie uwiozła nam ciebie do Boczejkowa .  Alinka posmutniała .  – Toć mnie kochasz , siostrzyczko ; mnie ten świat nęci , w tym świecie byłabym bardzo szczęśliwą – z wymówką szepnęła po chwili .  – Tam tak wesoło , bogato , a jacy wszyscy układni .  Dobrze było by mi w tym świecie , trosk nijakichbym nie znała .  – A tęsknota ?  – A bo to Boczejkowo na innym świecie ?  Gdy tęsknota zajrzała by do mego serca , objęłabym , kasztelanowej i powiedziała by m : " Miłościwa , dobra , piękna , pozwól swoich odwiedzić … " – ona pozwoliła by pewnikiem , i pofrunęłabym do was ; jako jaskółeczka powróciła by m na wiosnę do gniazdka , tutaj ulepionego , nacieszyłabym się z wami , a jesienią znowu na wielki świat poleciała by m i kąpała się w jego jasnem słońcu i piła z jego źródeł szumiących i stroiła by m się , bawiła …  – Nie mów więcej – szepnęła Cechna , kryjąc twarz w dłoniach .  – Ty płaczesz , siostrzyczko .  Więc moje szczęście nie ucieszyło by cię ? – spytała zdumiona Alinka .  Cesia podniosła głowę .  – O nie , nie , nie płaczę i płakać nic będę .  Bądź szczęśliwa – odparła głosem zmienionym .  Alinka przytuliła się do niej .  – To dobrze – szepnęła – bo gdyby jedna łza wypadła z jasnych twoich ocząt , siostrzyczko , jedna maleńka łezka , jużbym nie pojechała i tęskniła by m wiecznie za tym światem , który wydał mi się dzisiaj piękniejszym z daleka , niż najpiękniejsze nasze sny , niż świat dziwożon i rusałek .  – Ty nas chyba nie kochasz – rzekła Cesia .  – Nie kocham ! – wykrzyknęła niemal Alina .  – Jakże mogła by m nie kochać !  Toć tacy dobrzy dla mnie jesteście , tak mnie pieścicie , tak mi dogadzacie .  Niewdzięczne musiała by m mieć serce , gdyby m was nie kochała .  – A umiała by ś kochać tych , co cię nie pieścili i nie dogadzali ci ? – zapytała Cesia . .  Alinka wstrząsnęła przecząco główką .  – Nie – rzekła , robiąc minkę kapryśną .  – Ja umiała by m – szepnęła Cesia .  Wtem drzwi izdebki roztworzyły się i Baśka wsunęła głowę .  – Jaśnie wielmożna kasztelanowa kazała , by panienka Alinka do niej przyszła – rzekła .  Alinka ubrała się w jednej chwili i pobiegła wesoło do opiekunki , na progu gościnnego pokoju zatrzymała się wszakże zmieszana : kasztelanowa z mężem i Rawska siedzieli w głębi , uroczyści wszyscy troje .  – Zbliż się waćpanna – odezwała się dźwięcznym głosem pani Ciechanowiecka .  Głos ten dodał odwagi dziewczynce .  Mnąc koniec mankieta , zdobiącego rękaw jubki , postąpiła kilka kroków i zatrzymała się przed poważnem zebraniem , z oczyma spuszczonemi w podłogę .  – Obserwując wczoraj waćpannę podczas zabawy , na którą wzięła m ją z sobą , doszła m do wniosku , że duszyczka twoja wyrywa się do uciech , jakich imci pani Rawska dostarczyć waćpannie nie jest w możności – zabrała głos kasztelanowa .  – Lękając się , aby w twojej duszy nie zrodziła się tęsknota za nieznanem i serca ci goryczą nie napełniła , postanowili śmy ułatwić ci zbliżenie do ust onego kielicha uciech ; a gdy napijesz się do syta , może powrócisz do pani matki uleczona z pragnień niezdrowych ; a może znajdziesz u nas swój cel życia , swoje przeznaczenie , do którego Bóg w Swej mądrości niezbadany różnemi ścieżkami prowadzi człowieka .  Jeśli masz ochotę jechać z nami , proś pani matki o błogosławieństwo .  – Matuś moja – zawołała Alina i pochyliła się do nóg matki ; z oczu jej potoczyły się łzy , lecz usta się uśmiechały .  – Matuś moja , pobłogosław mi – szepnęła błagająco .  Rawska obie dłonie położyła na jej głowie .  – Niewolić cię nie będę – rzekła – niech Bóg czuwa nad tobą , bądź posłuszna dla swoich opiekunów , pokorną i usłużną , bądź im wdzięczną …  Niech wielki świat wszakże nie zatrze w twej pamięci wspomnienia matki i rodzeństwa , niech nie przygłuszy w twem sercu przywiązania do nas – dodała ciszej .  Alina uchwyciła jej ręce i do ust poniosła .  – Gdzieby m mogła zapomnieć , przestać kochać swoich – odparła głosem wzruszonym .  – Czcić będę wasze wspomnienie , pani matko , jako świętej , rodzeństwa , jako słodkich moich aniołów , i modlić się będę za wami i tęsknić niejednokrotnie .  Jednym z piękniejszych majątków za czasów Saskich był niezawodnie Otwock , własność Bielińskich .  Na wyspie , położonej wśród jeziora , wznosił się pałac dwupiętrowy z wyniosłą basztą , otoczony stuletnimi dębami i staremi sosnami .  Zwodzony most łączył wyspę ze stałym lądem , gdzie roztaczały się bory , pełne dzikiego zwierza : łosie , żubry , niedźwiedzie gnieździły się w tych borach .  Marszałek Bieliński , dziedzic obecny Otwocka , lubił niezmiernie łowy i spraszał często gości do siebie na umiłowaną rozrywkę .  I teraz , korzystając , że do stolicy zjechali z najrozmaitszych stron kraju panowie na wyścigi , urządzone przez króla Augusta Drugiego , zapowiewiedział wielką obławę na dzika w swoich kniejach .  Do zaproszonych należał i kasztelan Ciechanowiecki z żoną .  Tych przybycia do Otwocka najniecierpliwiej oczekiwała jedyna córka marszałka , Krysia , pieszczona przez rodziców jedynaczka : była niezmiernie ciekawa Aliny .  Plotka , krążąca o dziewczynie , przebiegłszy Wisłę , urosła bardziej jeszcze .  Goście , którzy wyprzedzili w Otwocku kasztelana Ciechanowieckiego , opowiadali , iż żona jego spotkała gdzieś w lasach witebskich umierającą z głodu jakąś sierotę , którą z litości zabrała do swojej kolasy , że dziewczynka , odzyskawszy siły i przytomność , opowiedziała , iż ród jej pochodzi z pnia książęcego ; że ojciec jej , straciwszy fortunę i żonę , ukrył się w lasach i żywił się lat kilka ubitą zwierzyną ; że dnia jednego znikł bez śladu , więc ona postanowiła iść do wsi , błagać ludzi litości , lecz w drodze z głodu zemdlała .  Gdy służba marszałka oznajmiła wreszcie pewnego wieczora przybycie kasztelana Ciechanowieckiego , Krystyna pierwsza na powitanie gości , niecierpliwie przez nią wyczekiwanych , wybiegła i pierwsza przedstawiła się się Alinie , a potem , ująwszy ją pod ramię , zaprowadziła do swojej sypialni ; uprosiła bowiem matkę , iż wychowanica pani Ciechanowieckiej zajmować będzie podczas swego pobytu w Otwocku razem z nią jeden pokój .  A gdy dziewczynki same się znalazły , powtórzyła natychmiast przybyłej wszystko , co wie – działa o jej pochodzeniu .  Alina rozśmiała się serdecznie i z właściwą sobie szczerością zaprzeczyła całej tej pełnej fantazyi powieści , która tak olśniła Krystynę .  Pieszczocha marszałka doznała rozczarowania : zwyczajne pochodzenie .  Aliny , twarde , pracowite życie , jakie wiodła dotychczas , a do którego z właściwą sobie prostotą przyznała się , pozbawiało ją w oczach Krystyny uroku ; jednakże nie zdradziła niczem uczuć , jakie zbudziły się w jej sercu po wyznaniu Aliny , i słuchała w dalszym ciągu jej szczebiotu uprzejmie .  – Wyznam waszmościance , że chwilami zdaje mi się , że jakaś wróżka dobroczynna zajrzała do mojego serca , wyczytała w niem moje skryte pragnienia i postanowiła je spełnić – mówiła Alina .  – Bo to do naszej gospody zjeżdżały często wielkie panie , a jam jeno patrzeć musiała na ich stroje i słuchać o zabawach , festynach , słuchać i zazdrościć szczęśliwym wybrankom fortuny …  Słuchała m też chciwie , i codzień ciekawszą była m świata mi obcego i codzień bardziej wzdychała m za nim .  – Gdyś go poznała , jakimże ci się wydał ? – zapytała Krystyna .  – Uroczym – odparła Alina .  Usnęły wreszcie .  Dopiero promień wschodzącego słońca je obudził .  Pieszczocha mar – szalka pierwsza z łóżka wyskoczyła i klasnęła w dłonie .  Na ten znak weszła do sypialni dziewczyna , po wiejsku ubrana .  – Przywołaj Jóźkę i Basię .  Sama dziś nie wystarczysz mi .  Mam gościa .  Obie do śniadania pięknie ubrać się musimy , bo gości już tłum w pałacu – rzekła do niej Krystyna .  – Jóźki niemasz – odparła Magdusia , chyląc się z ukłonem do kolan marszałkówny .  Białe czoło panny Bielińskiej zmarszczyło sio .  – Gdzież poszła ?  Kto ją śmiał posłać ? – zapytała tonem wyniosłym .  – Matka po nią z chaty najmłodsze z dzieci przysłała . .  Pono ojciec zaniemógł ciężko – odparła nieśmiało Magdusia .  – Poślij po nią natychmiast Pawełka – rzekła Krystyna .  – Obejdziemy się dwoma , mnie służka niepotrzebna – odezwała się Alina , siadając na pościeli .  – Potrzebna czy niepotrzebna waszmościance , mnie tam wszystko jedno – fuknęła niegrzecznie Krystyna .  – Jóźka wróci , bo wiedzieć powinna , że poddanka nie wydala się bez pozwolenia swej pani .  Ona mi podarowana przez jaśnie wielmożnego marszałka .  – Chyba nie zauważyła ś waćpanna , co mówiła Magdusia o jej ojcu – rzekła Alina .  – Toćbym nigdy usłużoną nie była , gdyby m na takie rzeczy zważała – odparła Krystyna opryskliwie .  – Pewnikiem wybieg chłopski .  Znam ich lepiej , niż waszmościanka : leniwe to , kłamliwe , nieuczciwe .  Alinka westchnęła , posmutniała , lecz nie śmiała już wstawiać się za Jóźką .  Magdusia wyszła z poleceniem , one poczęły się ubierać w milczeniu .  – Życzliwą , radę dam waszmościance – odezwała się naraz Krystyna mniej szorstkim tonem .  Czuła instynktownie , iż zachowanie jej złe wywarło wrażenie na wychowanicy kasztelanowej , chciała to naprawić .  Alina podniosła na nią pytające spojrzenie .  – Nie powinna ś tak szczerze każdemu , jak mnie to uczyniła ś , wyznawać , co robiła ś u swej matki i czem się trudni dotychczas imci pani Rawska – rzekła Krystyna .  W oczach Aliny odmalowało się zdziwienie .  – Czemu ? – spytała .  – Bo te wyznania chluby waszmościance nie przynoszą – odparła Krystyna .  Alina ruszyła ramionami .  – Jako żywo pierwszy to raz słyszę – rzekła z uśmiechem .  – Pani matka prawi nam zawsze , że praca człeka nie hańbi , jeno czyny nieszlachetne .  – Czyń waszmościanka jako chcesz , ale gdy cię spotka przykrość w naszym domu , nas nie winuj – rzekła Krystyna wyniośle .  Alinka nic nie odpowiedziała , choć doznała niemiłego wrażenia .  – Ty pierwsza przykrość mi zrobiła ś – pomyślała .  W tej chwili weszła do sypialni Józka z Magdusią i Basią .  Józka miała czerwone powieki .  Widocznem było , iż przed chwilą , płakała ; jeszcze łzy połykała , nie wyrzekła jednak słówka ; poczęła się krzątać po pokoju i spełniać codzienne posługi .  Niebawem obie panny były ubrane .  Ponieważ w pałacu było jeszcze głucho , Krystyna namówiła przeto Alinę na przejażdżkę .  Na jeziorze kołysała się łódź .  Wsiadły i popłynęły , kierując się do zwodzonego mostu .  Pięknie było dookoła .  Wodne lilie wychylały śnieżne swoje korony z pod kryształowej powierzchni jeziora i zdawały się całować chylące się ku nim błękitne niezabudki , rosnące na brzegach , wśród bujnych traw .  Nad główkami dziewczynek płynęły białe rybitwy ; to unosiły się pod same obłoki , to spadały z szybkością piorunu na mokrą toń wód , ginęły w jej falach i zjawiały się znowu , ale ze zdobyczą w dziobach .  Skowronki dzwoniły pod sklepieniem niebios , a chór ptasząt wtórował ich pieśni na wyspie .  Alina była zachwycona .  Doznane niemiłe wrażenia powoli się zacierały w jej czystej duszyczce .  Podniosła wzrok ku niebu i poczęła nucić pieśń pobożną .  Krystyna poszła za jej przykładem .  Młode , dźwięczne ich głosy biegły po falach jeziora i zabrzmiały czystą nutą na moście zwodzonym .  – Kto tak cudnie śpiewa ? – zapytał Michał Sapieha dworzanina swego , imcipana Szymona Dołęgę .  Dążyli właśnie na zapowiedziane łowy do Otwocka , zaproszeni będąc przez marszałka .  – Pono cudny ten śpiew leci ku nam od łodzi , która sunie po jeziorze .  Dwie boginki widzę w łodzi – odparł Dołęga .  Michał Sapieha zwrócił wzrok we wskazanym kierunku .  Jedna z owych boginek nie obcą mi jest – rzekł .  – To wychowanca imci kasztelanowej Ciechanowieckiej .  Przedstawię Waszmości panience .  Dołęga skłonił głowę .  – Wdzięczny będę wielce – odparł .  – Słyszał em takie dziwne o niej powieści .  Zaczarowaną królewną z bajki wydaje się być .  – Ot plotki ludzkie ! – zaśmiał się Sapieha .  Pieśń dobiegła do mostu , a do łodzi tętent rumaków .  – Goście nowi jadą – odezwała się Krystyna , przerywając pieśń .  Alinka tylko uśmiechem odpowiedziała .  Wiosłowały wszakże jeszcze dosyć długo .  Gdy skończyły modlitwę , Alinka poczęła opowiadać o wyścigach , na których była .  Krystyna rozpogodziła czoło i słuchała jej z zajęciem .  Nareszcie postanowiły udać się do pałacu .  Ludno już było w wielkiej sali jadalnej , gdy do niej weszły .  Obficie zastawiony stół wzywał gości .  Marszałek Bieliński z żoną zapraszali uprzejmie na śniadanie .  Krystyna pośpieszyła pomódz rodzicom .  Do Aliny przystąpił Michał Sapieha , powitał ją nizkim ukłonem i Dołęgę przedstawił , poczem , podawszy rękę dziewczynce , poprowadził ją , do stołu .  Dołęga usiadł obok niego i obaj starali się zabawiać Alinę uprzejmą rozmową .  Opowiadali jej o łowach , na które wszyscy razem , panie i panowie , zaraz po śniadaniu wybrać się mieli .  Alinka nigdy jeszcze na koniu nie siedziała , ciekawa była łowów , lecz bała się konia dosiąść .  – Pojedziemy kolasą .  Zdaj się waszmościanka na mnie .  Na łowach będziesz , a konia nie dosiądziesz – uspokajał ją Sapieha .  Przykre wrażenia , doznane po przebudzeniu , zatarły się zupełnie w pamięci dziewczynki .  Odzyskała wrodzoną wesołość i szczebiotała swobodnie , jak w domu .  Zaraz po śniadaniu zebrane w pałacu marszałka towarzystwo istotnie poczęło gotować się do łowów .  – Pojedziemy koła są – odezwała się kasztelanowa do Alinki .  – Panowie Sapieha i Dołęga będą nam towarzyszyć .  Alinka była niewypowiedzianie wdzięczna uprzejmym towarzyszom śniadania .  Konni ruszyli przodem , pojazdy wolniej za nimi .  Alina z ciekawością mieszczki przypatrywała się chatom kmiecym , bosej , prawie nagiej dziatwie , siedzącej na progach sieni .  Niejasne , lecz drogie wspomnienia budziły się w jej głowie i ogarniały ją tęskną zadumą .  Z rozrzewnieniem błogiem przypatrywała się krzątającym na polach wieśniakom .  Wtem przykry wrzask zakłócił harmonię pięknego południa .  Alina obejrzała się w stronę , skąd dochodził hałas , w którym słyszała szlochania ludzkie .  Przed chatą , stojącą na na krańcu pola , ujrzała gromadkę wieśniaków .  Kilka kobiet prawiło coś głośno .  Jedna ocierała oczy grubą zapaską .  Kilku mężczyzn patrzało ponuro w przestrzeń .  – Zatrzymaj konie – wydała rozkaz woźnicy kasztelanowa .  Kolasa stanęła na miejscu .  Piękna pani zwróciła się do Dołęgi .  – Zechciejcie Waszmość dowiedzieć się , co się tam wydarzyło – rzekła tonem prośby .  Dolega natychmiast spełnił rozkaz i niebawem powrócił .  – Zwykłe ziemskie sprawy , miłościwa pani – oznajmił .  – Umarł kmieć ze wsi , Jakób Zdun .  Płacze po nim żona , sąsiadki ból serca nieszczęsnej rozdrażniają słowami , winiąc dwór , jak to zwykle czynią .  – O co winią ? – spytała z nietajonym niepokojem Alina .  – Że umierający córki nie mógł pobłogosławić , bo jej nie puścili do chaty ze dworu .  Alinka spuściła czoło .  Przykre uczucie ścisnęło jej serce , coś jakby wyrzut sumienia .  – Gdyby m była dłużej nalegała , możeby Krysia pozwoliła pójść Jóźce – rzekła do siebie w duchu .  – Czy mają na pogrzeb pieniądze ? – spyspytała pani Ciechanowiecka .  – Wsunął em im kieskę – odparł cicho .  – Więc jedźmy – rzekł Michał Sapieha i konie pogoniły za tymi , którzy je odbiegli .  Ale w kolasie cisza panowała .  Alinka straciła wesołość .  Siedziała poważnie zamyślona , a powaga jej udzieliła się innym .  Lecz usposobienie to nie trwało długo ,  W lesie było tak pięknie i wesoło , słońce rozsypało tyle , złota po zielonym jego kobiercu , tyle jagód wychyliło czerwone swoje główki z pomiędzy mchu na powitanie myśliwych , tak wspaniały koncert urządziły im wilgi , kosy i dzięcioły , tak zgrabnie zatańczyły na gałęziach drzew ku uciesze pań zręczne wiewiórki , iż na kolorowe usteczka dziewczynki uśmiech powrócił i zapomniała zupełnie , że ja – kaś tam chłopka płacze teraz w chacie , bo męża jej kładą ludzie do trumny , a córka jej zawodzi , iż ojciec nie pobłogosławił jej i odszedł na zawsze .  Czwarta godzina już była , gdy wesołe grono wracało do pałacu na obiad .  Alina z ożywieniem wspominaia epizody łowów i zwierzała się ze zwykłą szczerością z wrażeń doznanych .  Bała się zrazu okrutnie o siebie , o kasztelanową , o imcipana Dolęgę ; serce jej bilo jak młotem , gdy szmer kroków dzika dał się w gąszczu słyszeć , lecz zamarło całkiem , gdy z po między pni drzew wysunęła się brzydka głowa potwora : była pewna , że dzik zwraca swe kły ostre na imcipana Michała .  Sapieha skłonił przed siedzącą naprzeciw niego dziewczynką głowę .  – Wdzięcznym wielce waszmościance – rzekł .  Na usta Alinki wybiegł figlarny uśmieszek .  Chciała mu coś żartem odpowiedzieć , lecz oczy jej spotkały w tej samej chwili tak ponury obraz , iż uśmiech i słowa wesołe uleciały z jej ust .  – Pogrzeb Jakóba Zduna – szepnęła , blednąc .  Kolasa minęła właśnie prosty wózek chłopski , na którym siedziała skulona kobieta , chustą kraciastą otulona ; z pod chusty wymykały się siwe kosmyki i głuche łkanie się wydobywało .  Obok niej widać było czarną trumnę , naznaczoną białym krzyżem .  Za trumną szła dziewczyna z kosami rozpuszczonemi , strojnie przybrana , najstrojniej ze wszystkich , które za nią dążyły , ale najwięcej zbolała ; szlochała i głośno i od czasu do czasu chwytała się za głowę rękoma , wołając :  – Nie pobłogosławił mnie tatuś !  Me zamknęła m mu oczu .  Oj , wyrodna ze mnie córka !  Oj , musiała m ci ja zgrzeszyć , a nie wiem czem !  Usta Aliny drgnęły , jak maleńkiego dziecka , gdy mu na płacz się zbiera .  W błękitnych jej oczach łzy zaświeciły , parę spadło na różową jej sukienkę .  Dołęga pochylił się ku niej .  – Widzę , że waszmościanka nietylko postać , ale i duszę masz anielską – szepnął .  Nie słyszała go wszakże dziewczyna , zwróciła się do swej opiekunki .  – Jedźmy za nimi na cmentarz .  Chciała by m pocieszyć tę niebogą – ozwała się proszącym tonem .  Kasztelanowa skinęła głową przyzwalająco , a Sapieha wydał rozkaz woźnicy .  Za trumną chłopską podążyła bogata kolasa .  Kmiecie przypatrywali się jej ciekawie i coś szeptali z sobą .  Na końcu wioski , pod ciemnym borem , widać było kilkadziesiąt krzyżyków drewnianych , które roztaczały opiekuńcze ramiona nad mogiłkami darnią przysłoniętemu .  Nizki płot chróściany , który okazywał widoczną ochotę wywrócenia się , okalał ten ubogi cmentarz .  Wózek zatrzymał się u rozwartych wrót .  Kmiecie zdjęli z wozu trumnę i ponieśli do wykopanej mogiły , przy której czekali : proboszcz miejscowy z krzyżem w jednej dłoni , w drugiej z kropidłem , zakrystyan z naczyniem z wodą święconą i grabarz z motyką .  Z głuchym szelestem zsunęła się trumna do dołu , grudy ziemi , rzucone ręką przyjaciół zmarłego , posypały się na wieko , ksiądz pobłogosławił mogiłę i obecnych smutnej uroczystości .  – O Jezu , Jezu , zmiłuj się nad nami ! – z jękiem odezwała się Jakóbowa i padła na .  Józka ukryła twarz w dłoniach i płakała spazmatycznie .  Kobiety szeptały pacierze , mężczyźni głowami ruszali .  Wtem Józka uczula , że jakieś miękkie ramię ją ogarnia i ktoś pochyla się nad nią .  – Nie płacz , Józiu .  Twój ojciec błogosławi ci z nieba .  On widzi twój żal i wie już , że nie tyś winna , żeś przy jego skonaniu nie była – usłyszała głos , dziwnie słodko do niej przemawiający .  – My jeno winne , przebacz nam – szeptała dalej Alinka , która , wyprzedziwszy kasztelanową , uklękła przy rozpaczającej dziewczynce .  – Mnie żal ciebie serdecznie , chciała by m ukoić twój żal , odjąć ci troskę z serca .  Józka nie przestała płakać , lecz podniosła zdziwione spojrzenie na mówiącą .  – Jasna panienka – wyrzekła .  Poczem głośniejszem jeszcze szlochaniem wybuchnęła .  Alinka nie odstąpiła jej .  – Plącz – rzekła – ale nie wyrzekaj , bo okrutnie cierpię , gdy słyszę twe straszne skargi – szepnęła .  – Rozumiem twoje łzy .  I jam sierota , i mnie ojciec odszedł na zawsze .  Wśród kmieci podniosły się szepty :  – Co to za panienka ?  – To nie nasza .  – Naszaby tak nie umiała .  Starzy trzęśli głowami coraz mocniej .  – Nie nasza , nie – powtarzali .  Młodzi zapomnieli , że nad grobem stoją , uśmiechali się do Aliny .  – Taką czcili by śmy , jako świętą – mówili do siebie .  Zdala tej całej wzruszającej scenie przypatrywali się Sapieha i jego dworzanin .  – Złota dziewczyna .  To anioł ! – rzekł Dołęga .  – Nie śpieszcie zbytecznie Waszmość z sądem – odparł Sapieha .  Józka uspokoiła się powoli , matka jej również .  Podniosły się z kolan i przeżegnały .  Teraz pani Ciechanowiecka podeszła do wdowy , by wsunąć jej w rękę hojny datek .  – To dla sierot – rzekła .  – Dziękuję wielmożnej pani za pieniądz – odparła Jakóbowa , chyląc się do jej kolan .  – Dziękuję jasnej panience za serce – dodała , zwróciwszy się do Aliny .  – Wasz dar milszy nam jeszcze : panowie nasi bywają dobrzy i często nie żałują grosza , by otrzeć łzy biednemu , ale rzadko który sercem się z nami podzieli .  Złoto głód od nas odgania , z chorób leczy , ale serce wlewa w nasze piersi ciepło , ufność i jasność .  Bóg wam zapiać , panienko , że ście moją sierotę objęli ramieniem .  Alina spuściła oczy .  – Toć siostrą mi jest w Chrystusie – szepnęła .  Poczem podniosła głowę i , zwróciwszy się do Jóźki , śmielej dodała : – Wróć z matką do chaty , panna Krystyna nie będzie się gniewać .  Józka objęła jej .  – Bóg zapiać – rzekła cicho .  – Bóg zapłać ! – głośnym chórem powtórzyli kmiecie .  Zawstydzona , lecz z błogiem uczuciem w piersi , wróciła Alina do kolasy .  Dołęga szedł za nią wzruszony i zeptał :  – Złota dziewczyna !  W oczach kasztelanowej świeciły łzy .  Sapieha był zamyślony .  Niecierpliwie wyczekiwała Aliny Krystyna , chciała ją bowiem namówić , by przebrała się za różę , ona zaś lilię miała wyobrażać .  – Gdzieżeście tak długo bałamucili ? – zapytała ją markotnym tonem , gdy Alina ukazała się wreszcie w salonie .  Alinka nie chciała budzić w niej wyrzutów sumienia w chwili , gdy ma gości , odparła przeto :  – Kolasa się tak wlokła .  Zajęta strojem Krysia nie zauważyła zakłopotania w oczach Aliny , gdy wymawiała te wyrazy ; ujęła ją za rękę i poprowadziła do swego pokoju .  Tam dwie suknie leżały rozłożone .  – Wybieraj , którą chcesz .  Wszakże moją suknią nie wzgardzisz : jednej i drugiej nie miała m na sobie jeszcze ani razu – rzekła .  – Tak mi o to idzie , by m nie ja tylko kostyum na siebie przybrała .  – Powiedz mi , jaki w myśli dla mnie przeznaczyła ś – odparła Alina spokojnie .  – Mnie doprawdy wszystko jedno dzisiaj …  – A więc bądź waszmościanka różą .  Rumieńce , które przywiozła ś na twarzy z lasu , stosują się więcej do róży , aniżeli do lilii – rzekła Krystyna .  W tej chwili ukazała się na progu sypialni Barbara .  – Jaśnie wielmożna marszałkowa poleciła mi rzec jaśnie panience , aby się pośpieszyła z przebraniem – rzekła .  – Przyślij tutaj Jóźkę , by imci pannie Rawskiej tupet na głowie postawiła .  Musimy razem zejść – rzekła Krysia .  – Jóźki niemasz w pałacu – odparła Barbara .  – Na pogrzeb ojca poszła .  Krystyna ściągnęła ciemne łuki brwi .  – Bez mego pozwolenia ? – rzekła .  – Zaniosę skargę do imcipana marszałka .  Posiedzi za to jutro w baszcie o chlebie i wodzie .  – Krysieczko – odezwała się nieśmiało Alina – widziała m ją na pogrzebie .  Okrutnie płakała , że ojciec nie pobłogosławił jej przed śmiercią .  – Waćpanna , jako widzę , chcesz uróść w naszym domu na anioła opiekuńczego – odparła z dasem Krystyna .  Alinka jednak nie przestraszyła się .  – Chcę , by ś ty , Krysieczko , była aniołem i przebaczyła Jóźce – rzekła , zbliżając się z pieszczotą do zagniewanej .  – Obiecała m , że , choć w chacie ostanie , gniewać się na nią nie będziesz .  – I omyliła ś się waćpanna – szyderczo odparła Krystyna .  – Nam pobłażanie dla chłopów nie przystoi .  Imci pan marszałek mówi , że my jesteśmy potomkami Jafeta , a chłopi Chama , owego występnego syna Noego – dodała , tłómacząc swoją srogość …  Alina przecząco poruszyła główką .  – Pani matka nauczyła mnie , że kmiecie to młodsi nasi bracia – rzekła .  – Ale mniejsza o to : teraz pora nie do dysputy , jeno do stroju .  Utrefię sobie sama włosy .  Niech jeno Basiulka przyniesie mi różę z ogrodu , a ja wymodlę przebaczenie dla winnej .  Barbara , którą słowa Aliny ujęły za serce , wybiegła , nie pytając o pozwolenie , i wnet powróciła z różą .  Niezmiernie zręcznie upięła sobie włosy Alina .  Spuszczona nad jej czołem róża zaglądała figlarnie w czarne oczka dziewczynki i coś miłego musiała im szeptać , bo świeciły , jak gwiazdy .  – W imię gościnności jeszcze raz modlę się za Józia – rzekła do Krystyny .  – Znudzona , ustępuję – rzekła tamta .  Gdy obie panny ukazały się w salonie , wszystkich spojrzenia zwróciły się na nie .  – Pono biała szata bardziejby przystała pannie Rawskiej – szepnął Sapieha do Dołęgi .  – Więc uznajecie , że to anioł – odparł dworzanin z zadowoleniem .  Tańce trwały do białego dnia .  Alina była upojona zabawą .  Dolega patrzał na nią zdumiony .  Szczebiotała , jak sroczka , trzpiotała się , śmiała , do tańca biegła co chwila ; widocznem było , że łzy Jóźki zatarły się zupełnie , w jej pamięci .  Niemiłe to na nim sprawiło wrażenie , zadżwięczały mu słowa Sapiehy , powiedziane na cmentarzu : " Nie śpiesz Waszmość z sądem " .  Wreszcie zmęczyła się dziewczynka .  Spostrzegła to kasztelanowa i skinęła na nią porozumiewające Oddaliły się do przyległego gabinetu .  Piękna pani usiadła w miękkim fotelu , Alina u jej nóg na nizkim taburecie .  Chwilę obie milczały .  Alina , przymknąwszy oczy , oparła złotą główkę o swej opiekunki i drzemać się zdawała .  Z przyległego gabinetu dochodziła rozmowa pań i panów , którzy , również zmęczeni tańcem , zapragnęli spoczynku .  Alinka , bez zamiaru podsłuchiwania , słuchać poczęła .  – Spostrzegła m dziś na waszem czole , starościno , jakąś chmurę .  Me możecie ulżyć sercu zwierzeniem ? – pytała jedna z pań .  – Chętnie to uczynię – odparła starościna .  – Przed wyjazdem z domu zgniewała m się srodze na moją szatnę .  Poddanką , przeze mnie na krojczynię wyuczona , śmiała mi powiedzieć , że nie skończy szyć sukni , bo jest chora .  Musiała m co prędzej krojczynię z miasta sprowadzić .  – Jakżeście krnąbrną ukarali ?  – Wytrąciła m jej z pensyi rocznej , pobieranej u mnie , i obcą krojczynię zapłaciła m .  – Słusznie , słusznie – odezwało się zgodnym chórem kilka głosów .  – Życie nasze było by rajem , gdyby nie kłopoty ze służbą – odezwał się trzeci głos niewieści .  – Miała m piastunkę do synka .  Niezłą dziewczyną zdała się być zrazu .  Tymczasem wyrzucić ją z domu musiała m : ośmieliła się uderzyć po rączce dziecinę za to , że ją niebożę ukąsiło białymi ząbkami .  Imci pan Józef , mój małżonek , kazał jej wyliczyć piętnaście rózeg .  Alina przetarła oczy , jakgdyby się ze snu obudziła , i główkę podniosła .  Uśmiechnęła się do niej kasztelanowa .  – Jakże bawiła ś się waćpanna ? – spytała .  – Cudownie , bosko – odpowiedziała , mrużąc oczy dziewczynka .  – Nie sądziła m , że będę bawić się tak pięknie .  – Więc podoba ci się ciągle nasz świat ? – badała dalej piękna pani .  Tym razem nie zaraz otrzymała odpowiedź ; jasne oczy dziewczynki powlokła mgła smutku .  – Czemu nie odpowiadasz ? – spytała kasztelanowa .  – Lękam się was obrazić , miłościwa pani – szepnęło dziewczę .  – Mów śmiało – zachęcała piękna pani , chyląc się do niej z pieszczotą .  Cichutkie westchnienie wybiegło z ust Aliny .  – Pięknym jest wasz świat – odezwała się po chwili .  – Tacy w nim wszyscy układni , strojni , tyle tu złota , klejnotów .  Ale jam myślała , że te piękne szaty kryją równie piękne serca , a tymczasem …  Nie odważyła się dokończyć zdania .  Kasztelanowa westchnęła .  – Wszędzie znajdziesz dobrych i złych , szlachetnych i nikczemnych , wielkich i małych – odparła po chwili namysłu – i u nas tak być musi .  – Kogo Bóg wysoko postawił , ten pamiętać winien , iż ma świecić innym przykładem – rzekła Alina .  Kasztelanowa spuściła głowę .  – Nie przeczę – odparła cicho – ale i my jesteśmy ludźmi , więc grzeszyć musimy …  Gdy paru złych poznasz , nie rzucaj potępienia na ogół i nie mów , że wszyscy są występni , lecz szukaj pilnie dobrych i szlachetnych , z tem lepiej będzie twemu sercu : znajdziesz ich z pewnością i u nas .  Alina pochyliła się do ręki kasztelanowej i okryła ją gorącymi pocałunkami .  – Toć pierwej dobrych i szlachetnych w tym świecie poznała m – rzekła .  W tej chwili weszli do gabinetu Michał Sapieha i Dolega .  Alinka zwróciła się żywo do nich .  – Czytała m dzisiaj na cmentarzu w oczach waszmościów współczucie dla niedoli .  Sprawiło to sercu memu radość słodką – rzekła .  – Dziwna dziewczyna – szepnął Dołęga do kasztelanowej .  – Mieni się w oczach moich , jak brylant nieoszlifowany : to szkł em pospolitem się wydaje , to kosztownym kamieniem .  – Umiejętny szlifierz " życie " wyciosa z czasem z tego kamienia klejnot drogocenny .  Czekajcie jeno cierpliwie – odparła kasztelanowa .  * * *  Upłynęło kilka miesięcy od wyjazdu Aliny .  W Warszawie było ludno , ale niewesoło : chodziły niepokojące wieści , że król jegomość zawarł z sąsiadami przymierze i wojnę ze Szwecyą toczyć postanowił ; że nieletni król Szwecyi , Karol XII , młodzieniaszek siedemnastoletni , skusił Augusta do tej wojny , gdyż nie budzi obawy w sąsiadach ; że August jest pewien tryumfów .  Większość jednak w kraju była przeciwnego zdania , sarkano na te projekty i gotowano się opór stanowczy im stawić .  Dowiedziawszy się o tem , August , by zmusić panów do uległości , pod pozorem , że we wschodnich częściach państwa szerzą się waśnie domowe , sprowadził z Saksonii własne swoje wojsko .  W istocie na , wojnę domową zanosiło się w kraju .  Grzegorz Ogiński , zawsze nieprzyjazny hetmanowi Sapieże , teraz na nowo poróżniwszy się z nim na jakiemś zebraniu , zbuntował szlachtę i działy się w kraju rzeczy , które zacnie myślących ludzi bolały szczerze , a imci panią Rawską niepokoju nabawiały , bo w te właśnie strony , w które ciągnęły chmury , podążyła jej pieszczocha , miła wszystkim w domu sroczka , a żadnej wieści nie miała o niej od czasu jej wyjazdu .  Był to dzień sobotni .  Wieczór zbliżał się zwolna i rozpościerał cienie po ścianach izby sypialnej , lecz słońce walczyło jeszcze z cieniami , a czując swoją bezsilność , czerwieniło się z gniewu i krwawe światło jego kłóciło się z wieczorem .  Imci pani Rawska odpoczywała właśnie po pracowitym dniu .  Siedziała zagłębiona w wyściełanem krześle z poręczami i , szepcząc pacierze , liczyła paciorki różańca .  Przy oknie , korzystając z ostatnich blasków słońca , haftowała w krosnach  Cesia piękną stulę jedwabiami .  W myśli przeznaczyła tę pracę do kościoła w Boczejkowie , boć nie traciła nadziei , że ktoś zgłosi się w końcu stamtąd i przywiezie wieści o siostruni .  Alinka obiecała przysłać za pierwszą okazyą matce i rodzeństwu przysmaków boczejkowskich ; ona jej wzamian stulę pośle i każe powiedzieć :  " Niech ta stula zwiąże twe losy , siostrzyczko , z jakim dzielnym rycerzem .  Oddaj ją do kościoła " .  Na dworze była słota .  Drobny deszcz bił w okna izdebki .  Brzęk szyb w połączeniu z szeptem pacierzy tworzył smutną muzykę .  Błękitne oczy dzieweczki patrzały dziś jakoś rzewniej , niż dawniej : może jej było tęskno za szczebiotem miłej sroczki .  Wtem poza oknem dał się słyszeć tętent konia .  Matka i córka posłyszały ten hałas i zwróciły spojrzenia w tę stronę , lecz w chwilę potem w przyległej izbie rozległy się znajome im kroki .  – Mieczek – zawołała Cechna , zrywając się od krosen i zapominając o jeźdźcu .  Ojcowie Jezuici pozwalali często uczniom spędzać niedziele w domu rodzinnym .  Słuch nie zawiódł Cesi : na progu izdebki ukazał się Mieczysław .  Oczy jego błyszczały radością .  – Pani matko , siostrzyczko , powinszujcie mi : otom dyktatorem – rzekł .  Z temi słowy przystąpił do matki , ukląkł u jej nóg i ująwszy rękę , ucałował .  – Zaraz opowiem , jak się to stało – ciągnął dalej , nie podnosząc się .  – Wczoraj nauczyciel matematyki dwa zawiłe zadania przedstawił do rozwiązania uczniom w naszej klasie : jedno pars romana ( stronie rzymskiej ) , drugie pars graeca ( stronie greckiej ) .  Jam należał dotychczas do greckiej , która , jako wiecie , liczy się za słabszą .  Rozwiązał em jednak w mgnieniu oka zadanie , za co dostał em pochwałę .  W rzymskiej najmocniejsze głowy się biedziły i rozwiązać nie mogły .  Wówczas ksiądz Bonifacy , który owe zadania nam zadał , rzekł do mnie :  – " Pomóż Rzymianom , toć Grecy w starożytności byli nauczycielami Rzymian " .  Te słowa pochlebiły mi .  Wysilił em mózgownicę i rozwiązał em zadanie .  Wtedy jedną i druga strona wołać poczęły :  – " Wiwat Rawski !  Wiwat nasz dyktator ! … "  I tak został em podniesiony do onej najwyższej u nas godności .  Mam osobną ławkę , jestem niezależny od cenzora .  Cechna oplotła ręce koło szyi brata i ucałowała go serdecznie .  – Jakże się cieszę ! – szepnęła .  W oczach Rawskiej łzy zabłysły .  – Świeć przykładem kolegom , bo z góry przykład świeci – rzekła , położywszy rękę na jego ramieniu .  – Krajowi więcej potrzeba ludzi rozumnych , niż dzielnych ramieniem .  Wzrastaj w rozum .  Mieczek pochwycił jej rękę i , do ust poniósłszy , okrył gorącymi pocałunkami .  Naraz zerwał się z kolan .  – Chwalę się , żem mądry , a głupstwo zrobił em – rzekł .  Matka i siostra spojrzały na niego niespokojnie .  – Spotkał em na ulicy pachołka , dążącego tutaj , i czekać mu kazał em przed sienią , bo mi pilno było pochwalić się dyktatorstwem – odpowiedział na ich nieme pytania Mieczysław .  – Czy gospodę chce zamówić dla kogo ? – spytała Rawska .  – Kiedym go nie badał – odparł zakłopotany Mieczek i , chcąc niedbalstwo swoje nagrodzić , sam do czekającego pośpieszył .  Niebawem powrócił .  – List od Alineczki – rzeki , śpiesząc do matki .  – Pachołek kasztelana oddał mi to pismo .  Pono jakieś ważne sprawy powołały kasztelana z powrotem do stolicy .  Pachołek mówi , że Warszawa znowu zaroi się od przyjezdnych .  Lecz Rawska ani Cechna nie słuchały tego opowiadania .  Co je obchodziły w tej chwili wszystkie ważne sprawy lub goście przyjezdni !  – Przeczytaj głośno – rzekła Rawska do córki , rozkruszywszy pieczęć listu , i podała papier dziewczęciu .  Ręce jej drżały , gdy to czyniła .  Cesi drżał głos , łzy przesłoniły oczy , więc oddała pismo bratu , a sama usiadła u stóp matki na nizkim zydelku i wzrok na Mieczka podniosła .  On chrząknął , czarnę czuprynę odrzucił z czoła i począł czytać głośno , wyraźnie :  " Niech będzie pochwalony Chrystus i Najświętsza Panna , Pokornie chylę się do nóg wa – szych , pani matko , i wasze ściskam , Mieczka i Cechnę całuję gorąco .  " Tęskno mi za najbliższymi , ale dobrze , bardzo dobrze w wielkim świecie , w którym żyję teraz .  Bo też to taki piękny , jasny i wesoły świat !  Choć człek czasem zobaczy jaką plamkę natem słońcu , w którem się kąpię teraz , to mu sto uciech każe wnet o tej plamce zapomnieć .  " Nie zgadujecie pewnikiem , pani matko , gdzie wasza sroczka świergoce obecnie .  Pewnikiem aż do lasów witebskich słuch posyłacie , by posłyszeć jej szczebiot , a jam was tak blizko …  " Najprzód cale trzy tygodnie bawiła m w Otwocku razem z kasztelaństwem , gdzie marszałek Bieliński na łowy panów sprosił ; teraz jesteśmy w Falentynach , pięknej włości imcipana Przebendowskiego , onego gorliwego stronnika króla jegomości Augusta II .  " Jakże rozkoszne życie wiodą wielcy papanowie : od dnia , w którym tutaj przyjechały śmy , ani jeden bez zabawy nie upłynął .  W Otwocku było nieinaczej .  Łowy , gonitwy na łodziach , karuzele , tańce , maskarady przeplatają mi życie , dla nudy niema tu miejsca .  A jakie piękne suknie tu noszą !  Jeno jedwabne …  Kasztelanowa ciągle własne na mnie przerabiać każe swej krawczyni .  " A jakie podarki otrzymuję !  Przyjechał tutaj jednocześnie z nami jakiś bogaty bankier , który zwie się Piotr Tepper .  Oj matuś , jakie on ma bogate pierścienie na palcach : na każdym nosi aż po trzy .  Oczarował mnie najmniejszy , który on na czubku maleńkiego palca nosił .  Cudny to pierścień : kwiatek rubinowy świeci w pośrodku , w kwiatku kropla rosy z brylanta .  – " Toć za mały dla waszmości pierścień : na mój paluszek nadał by się akuratnie " – odezwała m się pewnego wieczora , a imci pan Tepper ściągnął natychmiast ów klejnot z własnego palca i powiedział : – " Niechaj służy waszmościance jako zadatek przyszłego szczęścia . "  " Wszystkie panny zadroszczą mi tutaj onego pierścionka i dogryzają mi , żem się przymówiła , aż mi czasem przykro .  Ale nie smucę się długo : dobrze mi tutaj " .  Rawska westchnęła , nie przerwała jednak czytania listu żadnem słowem .  " Imci pan kasztelan Ciechanowiecki z imci panem Przebendowskim i najmłodszym synem hetmana , Michał em , powzięli naraz zaonegdaj myśl jechania do Warszawy : pono jakieś złe wieści przyszły od hetmana , ale nie śmiem pytać moją dobrodziejkę jakie , a sama nic nie mówi .  " My zabawim jeszcze tydzień w Falentynach .  Jutro wybieramy się na grzybobranie .  Wszystkie panny będą w krótkich spódniczkach i gorsetach , jak wieśniaczki .  Dla mnie kasztelanowa kazała już uszyć podobny strój .  Podarowała mi własną szatę białą atlasową , w czerwone maki : z tej spódniczkę krawczyni ukroiła .  Gorsecik będę miała czerwony , fartuszek muślinowy .  Wszystkie panny okrutnie mi zazdroszczą i dogryzają potrosze .  Ale mniejsza o to .  " Imci pani Ciechanowiecka mówi , że sprawa , z powodu której kasztelan powrócił do Warszawy , pewno się przewlecze , że ma otrzymać posłuchanie u króla , by mu przeczytać jakiś list hetmański .  Może hetman zaprasza króla jegomości na łowy do Boczejkowa , a my dlatego przodem ruszymy , by przygotować wszystko w domu na przyjęcie tak dostojnego gościa .  Byłyżby wtedy festyny i zabawy !  Aż w głowie mi się mąci od tych rojeń .  Napisała by m wówczas list sążnisty do swoich i posłała go przez samego króla .  Tymczasem ścielę się do stóp waszych , pani matko , i ośmielam się prosić pokornie o wiadomości o waszem zdrowiu .  Ufam , że jaśnie wielmożny kasztelan przywiezie długi liścik z gniazdka mi najmilszego do Boczejkowa .  Choć się bawię wyśmienicie , tęsknię jednak za wami .  Całuję wasze nogi , pani matko , i o wasze błogosławieństwo proszę pokornie .  Cechnę i Mieczka ściskam .  Niech mi nie poskąpią słów serdecznych w liście i wiadomości o was " .  Pani Rawska wstrząsnęła głową .  – Na jak też długo wystarczą naszej pieszczotce one marne uciechy ? – szepnęła .  – Kiedy tak zatęskni za nami , że powrócić zechce ?  – Jeśli tam szczęście znajdzie , to niech ostanie na zawsze – odparła Cechna , tuląc się do matki z pieszczotą .  – Dobra z ciebie siostra , bardzo dobra – rzekła Rawska , gładząc jej ciemną główkę – nie zazdrościsz jej ani trochę .  – Zazdrościć ? – ze zdumieniem powtórzyła Cechna .  – Mnie jej żal !  Przy tych słowach łza błysnęła w jej oczach .  – Ona biedna z temi rojeniami ! – dodała ciszej .  Zmęczona podróżą kasztelanowa Ciechanowiecka odpoczywała w wygodnem kreśle , u nóg jej napół senna , z głową na ch swej opiekunki , siedziała Alina , po izbie krzątała się przy skrzyniach Żentosia , a przy drzwiach , z rękami założonemi na piersiach , stał imci pan Jawicz , właściciel gospody przy ulicy Święto - Duskiej , w której zwykle przejeżdżający przez Wilno panowie stawali , pewni będąc , że czeka ich u Jawicza czysta pościel i smaczny posiłek .  – Więc powiadacie Waszmość , że jaśnie wielmożna wojewodzina witebska bawi obecnie w mieście – odezwała się właśnie kasztelanowa – pewni tego jesteście ?  Jawicz chrząknął .  – Przechodził em przed godziną koło pałacu jaśnie wielmożnego hetmana : wszystkie okna gorzały .  Zatrzymał em się przeto i zapytał em .  Służba odpowiedziała , że miłościwa pa – ni Pawłowa Sapieżyna , matka hetmana , przyjechała .  Pono niewesołe sprawy ściągnęły ją tutaj .  – Mówili jakie ?  Jawicz westchnął .  – Mówili – odparł – dawne swary domowe , aż wstyd opowiadać .  Stronnicy hetmana najechali pono dobra biskupa Brzostowskiego , który z Ogińskim trzyma , i zniszczyli je okrutnie .  Biskup powołał hetmana przed sąd , nazbierał cały stos skarg od sąsiedniej szlachty .  Nie łacno się wyplącze tym razem hetman .  Opowiadania tego słuchała Alina , nie słysząc .  Słowa Jawicza czyniły na nią wrażenie brzęczenia much : dźwięk ją dochodził , wyrazów nie chwytała .  Myśl jej poleciała do Falentyn i wspominała wesołe zabawy , miłe słówka , jakich jej nie szczędzono , stroje , jakie kilka razy dziennie zmieniała , i roiła o nowych , wzdychała do Boczejkowa , nie wątpiąc , że tam rozpoczną się znowu bale , łowy i t … d .  – Pan hetman od pacholęcia był butny , hardy , nieugięty .  Przy mnie wyrośli synowie jaśnie wielmożnego pana Jana Pawła Sapiehy , dworzaninem jego był em – ciągnął tymczasem dalej swoje opowiadanie Jawicz .  – Najstarszy , Franciszek , rwał się do szabli i służył wiernie krajowi orężem , a zostawszy jenerałem artyleryi , pod Wiedeń z królem Janem Trzecim podążył ; powrócił stamtąd ranny i umarł wkrótce .  Me jedną łzę po nim wylał em , bo kochał em go serdecznie , ile że szlachetnym był wielce , szczodrym i pobłażliwym dla słabszych .  Drugi z kolei , Benedykt , nie szablą , lecz rozumem służył ojczyźnie : podskarbim został .  Trzeci , Kazimierz , jako mówił em , od dziecka strasznie był popędliwy , uparty i pochopny do sprzeczki , ale i szlachetny .  Siatka chlubiła się nim i gryzła jednocześnie .  Toć wolał , bywało , cały dzień w usta nic nie wziąć , niż się ukorzyć .  Starszy syn jaśnie wielmożnego hetmana , Jerzy , odziedziczył po ojcu jego krnąbrność i butę , ale szlachetność to chyba młodszy , Michał , ulubieniec babki , a druh serdeczny imcipana kasztelana Ciechanowieckiego .  Imię Michał , znane dobrze Alinie , dobiegło wyraźniej do jej uszu i otrząsnęło ją z rojeń : poczęła słuchać opowiadania .  – Takim wnukiem ktoby się nie chlubił – ciągnął dalej Jawicz .  – Wszystkie cnoty rodu Sapiehów zbiegły się w jego sercu i głowie .  Młodzieniaszek jeszcze , a dosłużył się już stopnia jenerała ; kształcił się w zagranicznej szkole wojskowej , gdzie go ceniono .  Łagodny wielce , pono stara się mitygować wybuchy ojca , ale nie zawsze mu się to udaje .  To mówiąc , Jawicz wstrząsnął głową i westchnął .  – Bawił z nami w Falentynach u jaśnie wielmożnego Przebendowskiego , ale dowiedziawszy się o skargach , jakie biskup posłał na hetmana do króla jegomości , pośpieszył razem z kasztelanem do Warszawy – odezwała się pani Ciechanowiecka .  – Wybiorę się jutro na intencyę hetmana Mszy Świętej wysłuchać , a z kościoła do wojewodziny witebskiej wstąpię .  – Więc dłużej was , miłościwa pani , moją gawędą nudzić nie będę – odparł Jawicz .  – Podróżnym czas o spoczynku pomyśleć .  To powiedziawszy , skłonił się nizko i oddalił .  Nazajutrz , wczesnym rankiem kasztelanowa z Aliną podążyła do katedry , lecz przestąpiwszy próg świątyni , mimowoli zatrzymała się , a po jej twarzy przemknął cień niezadowolenia .  – Trafiamy na egzekwie – szepnęła .  – Zły omen – dodała Alina .  Nie cofnęły się jednakże , zasiadły w ławie wielkiej nawy .  Kościół zdawał się przygotowywać do żałobnego nabożeństwa : okna wszystkie kirem zasłoniono , lecz katafalka w pośrodku dotychczas nie postawiono .  Z ust Aliny płoszyło to modlitwę .  Co chwila rozglądała się po świątyni , aż ją kasztelanowa upomniała .  – Zmów waszmościanka za dusze zmarłe kilka pacierzy – rzekła , a w duszy dodała :  – Na intencyę hetmana wysłuchamy Mszy Świętej w innej świątyni .  Alina poczęła odmawiać pacierze za duszę ojca .  W kościele , prócz kilku żebraków , nikogo nie było ; kirem zasłonione okna musiały wystraszyć wielu .  Wtem drzwi zakrystyi skrzypnęły .  Poczęli wchodzić do kościoła księża w szatach żałobnych , ze świecami płonącemi w dłoniach .  Długi ich korowód posuwał się cicho , milcząco przez prezbiteryum i ustawiał parami od ołtarza , aż do kratek , graniczących z wielką nawą .  Jednocześnie ozwał się dzwon katedry głosem tak ponurym , iż panią Ciechanowiecką dreszcz przeszedł .  Poczęła i ona rozglądać się teraz po świątyni .  Dźwięki dzwonu zwabiły pobożnych .  Poczęli tłumnie napływać ludzie różnego stanu i wieku .  Na wszystkich twarzach malowało się zdumienie .  Nikt nie modlił się : jedni rozglądali się , jak kasztelanowa , drudzy szeptali z sobą .  Księża zanucili tymczasem hymn żałobny i o ściany świątyni obiły się posępne dźwięki ich głosów .  – Dlaczego niema katafalka ? – pytały siebie kasztelanowa i Alina .  Modlić się nie mogły , coś je niepokoiło coraz bardziej .  Naraz śpiew żałobny u cichł , skrzypnęły drzwiczki ambony i ukazał się zebranym w świątyni biskup Brzostowski .  Towarzyszyło mu dwu księży z gorejącemi świecami w dłoniach .  – Ot i rozświeci się zagadka – pomyślała Alina .  I palące się ciekawością źrenice ku ambonie zwróciła .  Biskup podniósł ramiona w górę .  Spojrzenie jego było groźne , twarz śmiertelnie blada .  Alinie poczęło bić serce w piersiach przyśpieszonem tętnem .  Zlękła się .  – Obwieszczani wam tutaj zebranym – począł mówić grobowym głosem biskup – a wy powtórzcie wszystkim , coście z ust moich słyszeli : Hetman Kazimierz Sapieha , syn Jana Pawła , wojewody witebskiego , za dopuszczenie się najazdu na cudze dobra , za rabunki i gwałty został wyklęty przez Ojca Świętego .  Tę klątwę ja wam powtarzam .  Nie wolno mu od dziś , dopóki się nie ukorzy , przestąpić progu kościoła , Pańskiego ; niewolno nikomu żyć z nim od dziś w przyjaźni , dopóki krzywd poczynionych nie wynagrodzi ; niewolno nikomu przyjmować go pod swoim dachem , ani też w jego domu bywać .  Kto tego się dopuści , ukarany przez kościół zostanie .  Przerwany hymn żałobny zabrzmiał na nowo w świątyni .  Jednocześnie księża , którzy stali na ara – bonie za biskupem , i ci , co śpiewali hymn , rzucili gorejące świece , które mieli w dłoniach , na kamienną , posadzkę kościoła .  Posępny łoskot obił się o ściany katedry , świece pogasły , mrok się roztoczył .  Zadrżała świątynia od płaczu , jęku i szlochań stłoczonych w wielkiej nawie .  – Anatema !  Anatema ! – leciało ponurym głosem z ambony i od prezbiteryum , mieszając się ze szlochaniem przerażonych rzuconą klątwą tłumów , a ponure głosy dzwonków świątyni całego miasta wtórowały temu strasznemu zgiełkowi .  Kasztelanowa i Alina nie płakały , pobladły tylko obie bardziej i pełnym smutku wzrokiem patrzały na Ukrzyżowanego , który wisiał na bocznej ścianie wielkiej nawy ; czuły dla wyklętego wielką litość i modliły się gorąco o zmiłowanie dla nieszczęśliwego .  Długi korowód księży , milczący teraz , lecz zawsze ponury , bo nieubłagany , okrążył zwolna prezbiteryum i znikł wreszcie poza drzwiami zakrystyi .  Publiczność , szepcząc o wyklętym , jedni ze współczuciem , drudzy z zadowoleniem , iż spotkała go słuszna kara , jak utrzymywali , rozeszli się w różne strony miasta .  Z głową pochyloną , krokiem chwiejącym się , ostatnia opuściła kościół kasztelanowa .  Alinka szła tuż przy niej i lekko wspierała jej ramię .  Przed katedrą czekała kolasa .  Wsiadły do niej milczące .  – Wracaj do gospody – odezwała się kasztelanowa do woźnicy .  Poczem wsunęła się w głąb karocy i oczy przymknęła .  Alinka od czasu do czasu podnosiła na nią pełne niepokoju spojrzenia , lecz pytania żadnego uczynić nie śmiała .  Milcząc obie , dojechały do celu .  Wszedłszy do swej izdebki gościnnej , kasztelanowa zrzuciła biret z głowy , siadła w krześle i twarz w dłoniach ukryła .  Żentosia , posłyszawszy turkot powracającej kolasy , pośpieszyła zapytać kasztelanowej , jaką suknię ma przygotować na wizytę do wojewodziny witebskiej , lecz nie otrzymała żadnej odpowiedzi , tylko Alinka dała jej znak , aby się oddaliła .  Posłuchała niemej rady szatna , lecz za drzwiami mruknęła :  – W głowie przewraca się tej dziewczynie .  Rozkazy mi wydaje !  Oj , skończysz ty źle !  Tymczasem Alinka usiadła u nóg pani Ciechanowieckiej i zmęczoną myślami główkę położyła na jej ch .  Długo cisza smutna panowała w pokoju .  Pierwsza spłoszyła ją Alinka , podnosząc głowę .  – Wszystko w tym wielkim świecie bywa wielkie – rzekła – i nieszczęścia także .  O tak – potwierdziła po chwili kasztelanowa .  Ciężkie westchnienie resztę dopowiedziało .  Piękna pani położyła dłoń na ramieniu siedzącej u jej stóp dziewczynki i smutny wzrok zatopiła w jej czarnych źrenicach .  Chciała zbadać jej serce .  – Jeśli żałujesz , żeś pojechała ze mną , odeślę cię do małego , lecz cichego gniazdka twego – odezwała się wreszcie .  Na twarz Alinki wybiegł rumieniec .  – Dzieliła m wasze uciechy , miłościwa pani , a w chwili nieszczęścia miała by m was Odbiedz ?  Złe macie , jako widzę , o mnie mniemanie .  W strunach jej głosu drżał żal , lecz kasztelanowa tak była zmęczona , iż nie zastanowiła się , że uraziła dziewczynkę .  – Zostań , gdy chcesz .  Mnie lepiej będzie z tobą – odparła i utonęła znowu w myślach .  Alina również zapadła w zadumę .  Wtem turkot kół rozległ się za oknami gospody .  Po chwili czyjeś kroki dały się słyszeć w sieni , poczem drzwi skrzypnęły .  Na progu stanął mężczyzna okazałej postawy , w kontuszu karmazynowym , żółtym żupanie , w butach czerwonych , z szablą u boku , blady i posępny .  W ręku trzymał kołpak , brylantową kitą świecący .  – Hetman – krzyknęły jednocześnie głosem pełnym przerażenia kasztelanowa z Aliną i porwały się ze swych miejsc .  Uśmiech pełen goryczy wykrzywił usta dumnego Sapiehy .  – Lękacie się wyklętego – rzekł – wygnać mnie zechcecie może , kasztelanowo , a jam jako do niewiasty , słynącej z dobroci serca , przyszedł .  Tu westchnął , czoło pochylił i smutnym głosem ciągnął dalej :  – Ktoś złośliwy , czy niebaczny , powiedział mej matce , co mnie spotkało , i oto leży ciężko chora .  Z niewiast niema przy niej nikogo w tej chwili , rozbiegły się wszystkie .  Czuwa tylko nad nieszczęśliwą wierny synowi mojemu najmłodszemu Dołęga , którego Michał tutaj z Warszawy przysłał do mnie z listem .  Chciał em was prosić , byście do nieszczęsnej ze słowem pociechy poszły , lecz i wy się lękacie , więc odchodzę .  To powiedziawszy , począł się cofać ku drzwiom .  Duma i teraz nie opuściła jego czoła , ale obok dumy rozsiadł się tam szczery smutek ; tylko człowiek z zimnem sercem mógł nie doznać wrażenia , patrząc na niego .  Wzruszoną też była głęboko kasztelanowa .  – Zatrzymajcie się , hetmanie – odezwała się gorączkowo .  – Posłuchajcie , co powiem .  On przystanął .  – Mówcie – rzekł cicho .  – Przeniosę się natychmiast do wojewodziny .  Nie odstąpię chorej , dopóki tylko potrzebować będzie moich usług .  Hetman pochylił się przed zacną niewiastą z szacunkiem .  – A ja wzamian przyrzekam wam , miłościwa pani , iż wyniosę się natychmiast z domu mej matki – rzekł .  – Powtórzono mi słowa biskupa co do jednego .  – Dziękuję waszmości – odparła pani Ciechanowiecka .  – Spieszę do wojewodziny uprzedzić Dołęgę o waszem postanowieniu .  To mówiąc , hetman oddalił się .  Kasztelanowa przystąpiła do Aliny .  – Odeślę cię do matki – rzekła .  – O nie , nie ! – zawołała dziewczynka , chyląc się do jej kolan .  – Nie lękasz się domu okrytego tak ciężką żałobą ?  – Dzieliła m z wami , miłościwa pani , dni jasne , jak słońce ; pozwólcie mi dzielić czarne , jak chmura , pioruny ciskająca .  Nie czyńcie mnie niewdzięcznicą .  Teraz kasztelanowa zrozumiała ją i wzruszona przycisnęła do serca .  – Będziemy wspólnie czuwać nad chorą – rzekła .  Dzwony świątyń miasta jeszcze ponuro jęczały gdy karoca kasztelanowej zatrzymała się przed pałacem wojewodziny witebskiej .  Uprzedzony przez hetmana Dołęga czekał na progu sieni i głębokim ukłonem powitał wysiadające .  – Wiedźcie mnie natychmiast do wojewodziny – rzekła kasztelanowa , podawszy dworzaninowi rękę do ucałowania .  – Służba przyniesie tutaj niebawem moje tłomoki i skrzynie podróżne .  Alina bez słowa jednego podała mała , rączkę Dołędze , on złożył na niej pełen czci pocałunek .  Obie miały żałobne szaty na sobie .  W milczeniu pełnem szczerego smutku Dolęga przeprowadził je przez kilka wspaniale urządzonych pokojów , aż do przyległego sypialni wojewodziny , w którym ujrzały kilka niewiast i dziewcząt : jedne szeptały z sobą , drugie płakały , inne siedziały posępne , zadumane .  – Jaśnie wielmożna pani Ciechanowiecka – oznajmił głośno Dołęga .  Poczem pochylił się do kasztelanowej i szepnął :  – Wróciły wszystkie , gdy hetman z pałacu się wyniósł .  Zebrane w izbie złożyły głęboki ukłon wchodzącym , jedna zaś , już w wieku poważnym , w ciemnej wdowiej szacie , zbliżyła się do nich .  – Lekarz zawyrokował agonię – rzekła .  – Cofnęły śmy się z sypialni : tam już niema co robić .  – Ja wszakże pójdę chociażby pacierze , przy konającej zmówić – odparła kasztelanowa tonem stanowczym .  – A ja was nie odstąpię , miłościwa pani – odezwała się Alina .  I postąpiły obie ku sypialni .  Dołęga oddalił się .  Na wspaniale rzeźbionem łożu , pod czerwonym baldachimem , leżała wojewodzina .  Powieki jej były przymknięte , wyraz twarzy surowy , znaku życia nie dawała .  Wyciągnięta nieruchomo , czyniła wrażenie umarłej , lecz z piersi jej dobywało się ciężkie rzężenie , pomieszane z jękiem .  Ten jęk chrapliwy wołał o ratunek .  Kasztelanowa pochyliła się nad nieprzytomną .  – Czego żądacie ?  Czem mogę przynieść wam ulgę , miłościwa pani ? – zapytała .  Lecz nie otrzymała odpowiedzi , więc uklękła i modlić się poczęła o zmiłowanie Boskie dla chorej .  Alina zatrzymała się zrazu wylękła , po chwili jednak uklękła obok kasztelanowej , by zmówić też pacierz za nieszczęśliwą matkę .  Wtem zdało się kasztelanowej , że chora poruszyła prawą ręką , więc wróciła do niej .  – Czego , żądacie ? – zapytała powtórnie .  Tym razem z ust wojewodziny wybiegły dwa wyrazy , wypowiedziane głosem syczącym i z trudnością niezmierną :  – Wnuk …  Michał …  Kasztelanowa zwróciła się do Aliny :  – Biegnij waszmościanka do niewiast , poślij którą do hetmana .  Mech mu powiedzą , że matka wraca do życia – rzekła wzruszonym głosem .  Alinka pośpieszyła natychmiast ; lecz w przyległym pokoju nie zastała teraz nikogo .  Dopiero w piątym ujrzała ową poważną wiekiem wdowę , która im odradzała wejście do sypialni .  Była to szatna miejscowa , imci pani Kurkiewiczowa .  Klęczała właśnie nad szufladą nizkiej komody i przekładała z niej wspaniałe suknie do wielkiego tłomoka , obok leżącego , a tak była zatopiona w tem zajęciu , iż nie usłyszała kroków biegnącej Aliny .  – Wojewodzina wraca do życia , żąda widzieć wnuka .  Slijcie , Waćpani , po jaśnie wielmożnego hetmana – ozwała się do niej dziewczynka .  Na te słowa pani Kurkiewiczowa wydała okrzyk przerażenia , zamknęła pośpiesznie szufladę i , spojrzawszy pełnym niepokoju Avzrokiem na wyładowany tłomok , potem na Alinę , rzekła :  – Do wyklętego słać posła ?  Takiego nie znajdę , coby ważył się .  – Toć jeno dla wojewodziny spełni miłosierny uczynek .  Tego sam biskup nie zabronił by – rzekła Alina .  – Ślijcie wy , ja tego nie uczynię – odparła szatna .  Alina pobiegła dalej .  Znowu minęła kilka pustych pokojów i znowu natrafiła na służbę .  W wielkiej sali jadalnej dwu pachołków stało przy półce , na której srebra stołowe błyszczały ; ten , który wspiął się wyżej , podawał towarzyszowi kosztowne talerze i puhary , a tamten do worka płóciennego je wsuwał pośpiesznie .  – Najbezpieczniej będzie do lochu wór zanieść : nocą wyniesiemy – mówił .  Alina nie tłomaczyła sobie znaczenia tych wyrazów .  W tej chwili rozumiała tylko to , iż wreszcie spotkała kogoś .  Zbliżyła się do hajduków .  – Biegnijcie po hetmana – rzekła i chciała dalej mówić , lecz chłopcy pobledli śmiertelnie .  – My srebra mamy czyścić – rzekł jeden .  Drugiemu wargi dygotały , jak w febrze .  – Wyczyścicie później .  Wojewodzina wraca do życia , żąda widzieć imcipana Michała Sapiehę .  Hetman musi wiedzieć , gdzie go szukać – odparła Alina .  – Do wyklętego nie pójdę .  Grzech ! – mruknął pachołek , stojący na krześle ,  – I ja takoż – dodał drugi , odzyskując spokój .  – Grzech z nim ucztować , żyć , ale ostrzedz o życzeniu matki , to uczynek miłosierny .  Idźcie , czas nagli – prosiła Alina .  – Idźcie sami – odparli obaj , spoglądając niespokojnie na wyładowany worek .  Dziewczynka się oddaliła , ale już teraz wolno .  Czuła łzy wzbierające w jej oczach , czuła żal w sercu do ludzi : chciała spełnić życzenie umierającej , a nikt pomódz jej nie chciał .  Co czynić , nie wiedziała .  Ciężko , smutno jej było .  – Cóż z wojewodziną ? – usłyszała naraz pytanie .  Poznała głos Dołęgi .  Zatrzymała się i podniosła na niego spojrzenie , w którem łzy i uśmiech przeświecały .  – Bóg mi zesłał waszmości – rzekła .  – Tutaj wszyscy mają mnie za upiora : do kogo zagadam , przeraża się , cofa i patrzy błędnie .  Spełnijcież wy zlecenie mi dane .  I powtórzyła wzruszonym głosem prośbę , już dwa razy wypowiedzianą bezskutecznie .  – Czy pójdziecie ? – spytała , patrząc na niego błagalnie .  – Jakże nie miał by m posłuchać rozkazu anioła miłosierdzia – odparł , chyląc głowę .  – Idę natychmiast .  – Dzięki wam – odparła Alinka i powróciła do sypialni z rozjaśnioną twarzą .  Wojewodzina otworzyła właśnie oczy .  Wejście dziewczynki zwróciło jej uwagę .  – Kto to ? – spytała głosem wyraźniejszym i , nie czekając odpowiedzi , dodała :  – Basia .  Promień wielkiej radości rozlał się po jej zmęczonej twarzy .  Wyciągnęła prawe ramię .  – Basia ! – powtórzyła wzruszonym głosem i z oczu potoczyły się łzy wielkie .  Alina patrzała zdziwiona , nie wiedząc , co ma czynić , lecz kasztelanowa zrozumiała chorą .  Wojewodzina straciła lat temu kilka córkę , której imię w tej chwili wymówiła .  Alina musiała jej przypomnieć ową straconą .  Nieprzytomna sądziła , że opłakiwana od lat tylu dzieweczka weszła do sypialni .  – Zbliż się do łóżka , uklęknij przy chorej i nic nie odpowiadaj – szepnęła kasztelanowa do Aliny .  Dziewczynka spełniła jej życzenie , a wojewodzina położyła dłoń na jej główce i szepcząc :  – Basiunia moja – uśmiechnęła się do klęczącej .  Ta radość konającej przed chwilą kobiety tak wzruszyła dziewczynkę , iż płakać poczęła i całować leżącą bezwładnie na kołdrze lewą rękę wojewodziny .  Zdala , wzruszona i niepewna co czynić , przypatrywała się im kasztelanowa .  Lękała się odezwać , by słowem niebaeznem nie rozwiać złudzenia , orzeźwiającego zmartwychwstającą , lub nie przywieść jej na pamięć ciosu , który ją na łoże powalił .  Wtem kroki męskie rozległy się w sąsiedniej izbie .  Po chwili odchyliła się opona , kryjąca drzwi sypialni , i bez pytania o pozwolenie Szymon Dołęga próg pokoju przestąpił i pobiegł wzrokiem do łoża wojewodziny , zatrzymując spojrzenie na klęczącej .  – Anioł słodkości ! – szepnął sam do siebie .  Poczem do kasztelanowej przystąpił .  – Sztafeta wysłana do stolicy .  Za tydzień należy się spodziewać przyjazdu jaśnie wielmożnego jenerała Michała Sapiehy – rzekł .  Imię " Michał " dobiegło chorą .  Zrozumiała dworzanina .  – Dzięki wam ! – szepnęła .  Znowu łzy rozczulenia potoczyły się po jej twarzy .  Wracała jej przytomność coraz widoczniej , ale jeszcze nie zupełna , bo zdawała się nie pamiętać o strasznem nieszczęściu , które spadło na ich dom .  Kilka razy zapytała nawet o hetmana .  Pytania te kasztelanowa uspakajała kłamstwem : mówiła , że hetman pojechał do Drezna .  Wojewodzina spostrzegła pomyłkę , popełnioną co do Aliny , i przestała ją nazywać Basia .  Miła dziecina z tej waszej wychowanki – rzekła do kasztelanowej .  – Zazdroszczę jej .  – Posiedzimy u was długo , nacieszycie się nią – odparła kasztelanowa .  Wieczorem Dolęga oznajmił kasztelanowej , iż starszy syn wojewodziny , Benedykt , przyjechał do Wilna i że nocą zastąpi … ją przy matce .  Zgodziła się na to chętnie , gdyż czuła się wielce znużoną , i oddaliła się z Aliną do przygotowanych dla niej pokojów .  Zmęczona doznanemi wrażeniami , Alina długo usnąć nie mogła : tyle pytań cisnęło się na jej usta , tyle różnych myśli do jej głowy .  Teraz dopiero zdawać sobie poczęła sprawę z tego , co widziała , biegnąc ze zleceniem kasztelanowej .  Poczęła opowiadać .  – Dlaczego moje zbliżenie tak ich przeraziło ?  Powiedzcie , miłościwa pani – zagadnęła naraz .  – Toć wyklęta nie jestem , ani wojewodzina .  – Alboż nie wiesz , dzieweczko , że szatan lęka się Boga , a występny człek czystego ? – odparła pani Ciechanowiecka .  – Oni grzeszyli , rabowali mienie konającej .  – Biedna wojewodzina ! – szepnęła Alin – tak wielką jest panią , a gdyby nie my , nikogo życzliwego nie miała by przy sobie .  – Zapomialaś waćpanna o imci panu Do [ … ] – upomiała ją kasztelanowa , poczem dodała – Wielcy panowie zmuszeni są otaczać sięm ludzi płatnych .  Tak zwyczaj każe nam czynić .  Pomiędzy płatnymi nie zawsze przyjaciół znajdujemy .  Może w tem i naszej winy płacimy im często hojnie , ale rzadko sięjak z przyjaciołmi się obchodzimy ; nie [ … ] każdym kroku dajemy im czuć , że są zależni , niżsi ; to postępowanie nie podnosi ich godności , nie rozwija w nich szlachetnych uczuć , więc nizkie czyny popełniają .  * * *  Michał Sapieha , otrzymawszy wiadomość , że wojewodzina Witebska jest śmiertelnie chora , pośpieszył natychmiast do jej łoża .  On ubóstwiał babkę , ona go kochała więcej , niż synów .  Ujrzawszy wnuka , wojewodzina odzyskała ostatecznie przytomność i teraz dopiero przypomniała sobie , jaki straszny piorun uderzył w gniazdo , w którem wyrósł ten jej najmilszy wnuk …  Łzami oblała jego głowę .  – Biedny ty , biedny ! – powtarzała łkając .  Michał Sapieha usiłował uspokoić babkę obietnicami , że biskup przebaczy ojcu , bo sprawę mu rozjaśnią ; że hetman nie wiedział o na – jeździe swoich stronników na jego dobra : skłonnym jest do skruchy i ukorzenia się przed władzą kościoła , a biskup do zgody ; że on nami zacnymi postara się oczyścić tarczę , rodową , przyćmioną burzliwem usposobieniem ojca i życie całe poświęci , by imię Sapiecha dawnym blaskiem zajaśniało .  Obietnice te i pieszczoty ulubieńca sprawiły , iż wojewodzina poczęła coraz szybciej powracać do zdrowia .  Wówczas Michał Sapiecha postanowił nakłonić babkę , aby udał do pięknej włości Sapiehów , zwanej W [ … ] Hory , otoczonej borami i przerżniętej Bystrzycą .  Wojewodzina zgodziła się , gdyż kasztelanowa Ciechanowiecka obiecała , że ją od do Wielkich Hor i pozostanie z nią razen póki ukochany wnuk Michał nie przybędzie tam z dobrą wieścią , że powaśnioie stronny pokój zawarły i klątwa została z hetmana zdjętą .  Kasztelan Ciechanowiecki przez brata swego , Konstantego , który był w dobrych stosunkach z biskupem , miał wspierać usiłowania przyjaciela swego , Michała .  Jesień walczyła uporczywie ze słotami .  Choć październik już nastał , pogodnie świeciło niebo .  Wczesnego południa służba wojewodziny witebskiej otwierała wszystkie okna w zamku wielkohory by złote promienie słońca przeniknęły ciepłem swojem i rozweseliły jasnością , Onego południa wojewodzina , wsparta na raniu Aliny , szła w towarzystwie kasżtelanowej na rozścielający się przed zamkiem wirydarz , otoczony tarasem , ustrojony cyprysami i pomarańczami , piła lecące tutaj od łąk okolicznych świeże powietrze , przesycone aromatem skoszonego siana i patrzyła tęsknym wzrokiem ku gościńcowi , a patrząc , myślała o obietnicach , które uczynił jej wnuk najmilszy .  Tak płynęły jej ranki , popołudnia zaś spędzała w izbie , oświeconej gorejącemi w srebrnych lichtarzach świecami woskowemi i ogrzanej płonącym na kominku ogniem .  Towarzyszące jej zawsze rankami kasztelanowa i Alina z ziół , przynoszonych pradziatwę wiejską , przygotowywały środki lecznicze , oskubywały listki niepotrzebne , odcina łodyżki i układały kwiatki na deseczkach , których miały się suszyć .  Po południu kasztelanowa czytywała głośno żywoty świętych , księgi Jana Kochanowskiego , Alinka zaś hawtowała w krosnach piękną stułę , którą miała zamiar przesłać Cechnie wzamian za przywiezioną od niej przez kasztelana do Wilna .  Ciche życie wiodła teraz dziewczyna lecz nie narzekała .  Mówiła nawet , iż tej ciszy , bo znużoną jeszcze się czuje po doznanych tak niedawno wrażeniach .  Pewnego poobiedzia , gdy mrok wieczorny nie pozwolił jej dłużej haftować , Alinka stanęła w oknie i poczęła wyglądać na gościniec .  Liczne myśli cisnęły się do jej główki , tęsknota do swoich zbudziła się w jej sercu .  Wtem na gościńcu ukazał się jakiś punkt ciemny , który rósł , w miarę jak posuwał się ku Wielkim Horom .  Naraz Alinka zwróciła zarumienioną twarzyczkę do wojewodziny .  – Na gościńcu widać kolas aż dwie , wóz ładowny ciągnie za niemi , przed kolasami kilku konnych – rzekła .  Kasztelanowa przerwała czytanie i pośpie – odpowiadając na zadawane jej pytania , ściskała tylko mocno dłoń kasztelanowej .  Tymczasem na dziedzińcu zrobiło się gwarno : konie przybyłych gości chrapały , imci pan Zaliwa rozkazy wydawał , panowie o zdrowie wojewodziny głośno pytali .  Niebawem i głuche komnaty zamku zadrgały życiem .  Zaliwa wprowadził gości do sali godowej , sam pośpieszyć chciał do wojewodziny , ale hetman go uprzedził .  – Spełniaj tutaj Waszmość powinności gospodarza – rzekł .  – Ja pójdę złożyć matce czołobitność .  Gdy kroki dążącego do komnat niewieścich rozległy się , wojewodzina podniosła nagle głowę .  Na czole jej wystąpiła głęboka podłużna brózla , która nadała twarzy wyraz wielce surowy ; wzrok jej spoczął na oponie , kryjącej drzwi .  Czekała …  Alina to na nią , to na oponę spoglądała , kasztelanowa zdawała się modlić .  Zabrzęczały wreszcie ostrogi , rozległy się pewne , szybkie kroki , czyjaś ręka odchyliła firankę i , ku wielkiemu zdziwieniu wszystkich trzech , sam hetman im się ukazał .  Postąpił do wojewodziny , przyklęknął u jej nóg i pochylił głowę .  – Czołem biję przed wami , miłościwa matko – rzekł .  – Wieść o waszem wyzdrowieniu tak rozradowała moje serce , iż pośpieszył em do Wielkich Hor , by uczcić jako przynależy zmartwychwstanie wasze .  – Czy waść rozgrzeszony ? – spytała wojewodzina .  – Nie wspominajcie , miłościwa pani , czarnej godziny mego życia – odparł hetman , powstając z kolan .  – Widzicie mnie w zdrowiu dobrej myśli , pewnego siebie , niech wam to wystarczy .  Snać Bóg miłuje mnie , skoro nie dozwolił , by m stał się matkobójcą .  Jutro w miejscowym kościele proboszcz odprawi dziękczynne nabożeństwo za wyzdrowienie jaśnie wielmożnej wojewodziny witebskiej .  Zjedzie do nas gości sporo .  Przygotowania do uczty czynić należy .  Raczcie wydać rozkazy .  W sali godowej czekają na was , miłościwa matko , jaśnie wielmożny hetman koronny Stanisław Jabłonowski i kasztelan Ciechanowiecki .  Michna ich zabawia . .  – Wróć do hetmana ,  Michała przyślij mi – odparła wojewodzina .  – Na wnuka , ramieniu wolicie wejść do sali .  Niechże się stanie wedle woli waszej – rzekł hetman , złożył ukłon i oddalił się .  Michał Sapieha pośpieszył natychmiast na wezwanie babki i wzruszony objął jej .  Ona krzyż nakreśliła na jego czole .  – Jakżem rada , że was widzę – odezwała się miękkim głosem .  Surowa jej twarz przy – brała teraz wyraz dziwnie słodki .  – Tęskniła m za moim ulubieńcem – dodała .  I ja za wami – odparł Michał , podnosząc wzrok pełen miłości na mówiącą , poczem dodał : – Dobre nowiny przywieźli śmy : biskup Brzostawski ułagodzony , powaśnieni mają wejść w układy .  Rozjaśnia się niebo nad nami .  – Bogu chwała – szepnęła wojewodzina .  – Prowadźże mnie Waszmość do hetmana Jabłonowskiego .  Imci pani Ciechanowiecka pono rada będzie mi towarzyszyć .  Waćpanna pospiesz do szafarki i powiedz , aby wieczerza , była gotowa na szóstą .  Mówiąc te słowa , zwróciła spojrzenie na Alinę .  – Goście pewnikiem nietylko strudzeni , ale i głodni – rzekła .  – Prawie nie odpoczywali śmy w drodze , pędzili śmy rozstawnymi końmi – odezwał się Michał Sapieha .  Z piosnką na ustach pobiegła Alina spełnić otrzymane zlecenie i sama zajęła się przygotowaniem wieczerzy .  Pod jej kierunkiem służba nakryła stół w obszernej i wspanialej jadalni , rozstawiła srebra i kryształy , poczem dziewczynka pośpieszyła przystroić się do gości .  Niebawem uśmiechnięta , jasna , z oczyma płonącemi ciekawością , weszła do godowej komnaty .  Zajęci rozmową Michał Sapieha i Dołęga nie spostrzegli jej na razie .  Ona , dygną – wszy wszystkim , usunęła się na stronę i przypatrywała uważnie dwom znajomym , żywo o czemś w tej chwili rozprawiającym .  Obaj bili dorodni , obaj podobali się jej wielce , bo zdawali się być szlachetnymi , lecz piękny swój jenerała artyleryi nęcił bardziej wzrok dziewczynki …  Wtem Michał Sapieha spostrzegł ją i postąpił ku niej szybko .  – Wybaczcie , iż w komnacie wojewodziny jeno ukłonem powitał em waszmościankę rzekł , wyciągając ramię – lecz tak był em zajęty wojewodziną …  To mówiąc , złożył na rączce dziewczynki pocałunek pełen szacunku .  – Winien em wam wdzięczność – dodał głosem wzruszonym .  – Przez cały czas trwania choroby babki mojej , byli ście jej aniołem kuńczym .  – Imci pan Dołęga , jako widzę , plotkarz – odparła Alinka , rzucając figlarne spojrzenie na dworzanina , który stał obok , czekając , by mógł także się przywitać .  – Bodajby wszyscy plotkarze takie plotki siali o swoich bliźnich , jakie on rozsiewał o waćpannie – odparł wesoło Michał .  – Więc wam dziękuję – rzekła Alinka , zwracając się z powitaniem do Dołęgi .