Pamiętnik pani Hanki  Tadeusz Dołęga - Mostowicz  Oddając go w ręce czytelnika pragnę zaznaczyć , że najwyższą zaletą pamiętnika jest zdumiewająca jego szczerość , szczerość , której nie zdołali osiągnąć nawet tak wielcy pamiętnikarze jak — toute proportion gardée — Jan Jakub Rousseau .  Pani Renowicka wprawdzie nie występuje tu pod prawdziwym nazwiskiem , użyty jednak pseudonim nie zdoła ukryć jej osoby przed domyślnością ludzką .  Osoba jej jest zbyt dobrze znana w niektórych sferach i przez nie niewątpliwie zostanie rozpoznana , wziąwszy pod uwagę choćby to , że wypadki i ludzie , o których chodzi , dla nikogo nie są tajemnicami .  Spełniwszy w tych kilku zdaniach obowiązek prezentacji , oddaję głos p . Renowickiej .  Mój pamiętnik  Mój Boże !  Któraż z nas kobiet nie jest najgłębiej przekonana , że jej osobiste przeżycia , jej myśli i uczucia są czymś tak oryginalnym i fascynującym , że zasługują na druk .  Szczęściem jest móc podzielić się z wszystkimi ludźmi na świecie swoimi tajemnicami , poruszyć ich serca , czuć wokół siebie ciepłą reakcję tych tysięcy dusz podobnie odczuwających jak ja .  Do tego dodać trzeba świadomość , że zwierzenia takie mogą być pożyteczne dla wielu , wielu kobiet , które mogą się znaleźć w zbliżonych sytuacjach i , poznawszy już moje doświadczenie , mądrzej i lepiej potrafią z nich wyjść .  To wszystko , co chcę opisać , zaczęło się w pierwszych dniach stycznia .  Zaraz po Nowym Roku .  Jak dziś pamiętam , był to —  Wtorek  Od rana dręczyły mnie złe przeczucia .  Wspomniała m nawet o tym Tuli , gdy śmy się o dwunastej spotkały w „ Simie ” .  Nie zwróciła m nawet na to uwagi , że miała fatalnie dobraną woalkę do kapelusza .  Jacek nie odesłał mi samochodu i wszystkie sprawunki musiała m załatwiać taksówką .  Gdy wróciła m do domu , było już oczywiście po czwartej .  Nie miała m wątpliwości , że Jacek zjadł obiad beze mnie , i po to właśnie weszła m do jego gabinetu , by mu z tego powodu zrobić lekką wymówkę .  W ostatnich czasach , mówiąc ściśle od Bożego Narodzenia , stał się mniej uważny i mniej delikatny niż dawniej .  Zdaje się , że trapiły go jakieś zmartwienia .  Jacka w gabinecie nie było .  Jego bonżurka leżała nietknięta na brzegu tapczanu .  Nie był na obiedzie , nie wrócił jeszcze z konferencji .  Właśnie konstatowała m to w myśli , gdy mój wzrok zatrzymał się na biurku .  Leżała tam nietknięta popołudniowa korespondencja .  Machinalnie wzięła m ją do ręki .  Proszę mi wierzyć , że nigdy nie otwieram listów męża , od czasu , gdy mi się rozdarła koperta , i to w tak fatalny sposób , że Jacek to zauważył .  Nie powiedział wówczas ani słowa , lecz wstyd mi było bardzo .  Mógł mnie przecież posądzić , że go śledzę , że go podejrzewam o zdradę i że w ogóle zdolna jestem do brzydkich postępków .  Tym jednak razem postanowiła m złamać swoje zasady .  Błogosławię tę decyzję , gdyż postąpiła m słusznie .  Był to list w długiej , eleganckiej kopercie , zaadresowany dużym , eleganckim pismem .  Nosił stempel warszawski .  Gdyby nawet koperta nie pachniała dobrymi perfumami , od razu poznała by m , że jest to list kobiecy .  Nigdy nie była m zazdrosna i brzydzę się tym uczuciem .  Rozsądek jednak nakazywał mi poznać niebezpieczeństwo , które mi grozi , a o którym ostrzegła mnie moja niezawodna intuicja .  Zachowując wszystkie ostrożności odkleiła m kopertę .  List był krótki .  Brzmiał , jak następuje :  Mój Drogi !  Przeczytała m uważnie Twoje argumenty .  Może i przekonały by mnie , gdyby nie wchodziły tu w grę uczucia .  Przecież dlatego tu przyjechała m , dlatego szukała m Cię , że Cię zapomnieć nie mogę .  Ja również nie chcę skandalu .  Nie zależy mi na tym , by zobaczyć Cię za kratkami więziennymi .  Ale nie mam też ani zamiaru , ani najmniejszej ochoty wyrzekać się męża .  Być może , nie postąpiła m wówczas ładnie , opuszczając Cię bez pożegnania , ale tak , jak Ci pisała m w pierwszym liście , skłoniły mnie do tego okoliczności niezwykłej wagi .  Wprawdzie używam teraz swego panieńskiego nazwiska , nie zmienia to jednak faktu , że jestem Twoją żoną i że , mówiąc po prostu , popełnił eś bigamię , żeniąc się z Twoją obecną towarzyszką .  To są zbyt poważne kwestie , by śmy je mieli roztrząsać listownie .  Toteż proszę Cię , by ś mnie odwiedził w hotelu .  Będę na Ciebie czekała między godziną 11 a 12 jutro rano .  Zawsze , a przynajmniej znowu  Twoja B .  Przeczytała m ten list niezliczoną ilość razy .  Czyż trzeba dodawać , że była m wstrząśnięta , że była m nieprzytomna , że była m zdruzgotana !  W trzy lata po ślubie dowiedzieć się , że się zostało haniebnie oszukaną , że mój mąż nie jest moim mężem , a ja nie jestem jego żoną , że człowiek , z którym mieszkała m pod jednym dachem , lada chwila może znaleźć się w więzieniu , że tylko od kaprysu jakiejś wstrętnej baby zależeć może mój dom , moja opinia , moja pozycja towarzyska ! …  To przecie straszne !  Sporo minęło czasu , zanim oprzytomniała m o tyle , że zdołała m zebrać dość uwagi , by starannie zakleić list .  Sama nie wiedziała m , co począć .  W pierwszej chwili chciała m jechać szukać Jacka i zażądać od niego tłumaczeń , potem przyszło mi do głowy , by natychmiast spakować swoje rzeczy i przenieść się do rodziców , zostawiając resztę na głowie ojca , wreszcie zatelefonowała m do mamy , na szczęście jednak ugryzła m się w język i nie powiedziała m jej ani słowa o moim tragicznym odkryciu .  Ach , jakże samotnie czuła m się na świecie !  Nie miała m nikogo , dosłownie nikogo , przed kim mogła by m wypłakać się teraz , do kogo mogła by m się zwrócić o radę .  Żadna z moich przyjaciółek nie potrafiła by utrzymać języka za zębami i nazajutrz cała Warszawa trzęsłaby się od plotek .  Pozostawał Toto .  Oczywiście mogła by m mu zaufać pod każdym względem .  Jest najprawdziwszym dżentelmenem .  Ale cóż on mi tu pomóc może ?  I tyle razy mówił mi , że nie powinni śmy się wzajemnie obarczać naszymi troskami .  Zapewne , jest to trochę egoistyczne z jego strony , ale zupełnie słuszne .  Nie , nie wspomnę mu ani słowem .  Zresztą spaliła by m się ze wstydu .  Z moich dawnych dobrych przyjaciół , którzy mogli by mi poradzić , też nikogo nie było w Warszawie .  Maryś Walentynowicz malował i polował gdzieś w Kanadzie , Jerzy Zalewski nudził się w Genewie , d'Aumerville miał właśnie urlop , a Dołęga - Mostowicz siedział na wsi .  Cieszę się , że pani Renowicka zalicza mnie do swych dawnych przyjaciół .  Dla uniknięcia jednak wszelkich nieporozumień i sugestii , które mogły by się nasunąć Czytelnikowi , zaznaczam , że przyjaźń nasza , aczkolwiek istotnie dawna , gdyż datująca się od czasu , gdy p . Hanka zaledwie ukończyła gimnazjum , miała zawsze podkład niejako braterski .  W styczniu 1938 roku istotnie bawił em na wsi i o nieszczęściu , które spadło na dom państwa Renowickich , dowiedział em się znacznie później .  ( Przypisek T . D . M . )  Oczywiście nie poszła m na fajf do Dubieńskich , chociaż przysłali mi nową suknię , w której mi wyjątkowo do twarzy .  Trzeba ją będzie tylko skrócić .  Niewiele .  O jakieś pół palca .  Mój Boże !  Była by to pierwsza w Warszawie suknia paryska w tym karnawale .  W piątek na pewno już panie z ambasady francuskiej pokażą się w nowych modelach .  Od pewnego czasu prześladuje mnie pech .  Wreszcie postanowiła m nic nie robić i czekać na powrót Jacka .  Nie wiedziała m jeszcze , czy zażądam od niego wyjaśnień .  Stokroć wolała by m , by mi ich sam udzielił .  Przecież zawsze był ze mną otwarty .  W ogóle nigdy nic nie miała m mu do zarzucenia .  Pobrali śmy się przecież z miłości i wiem , że do dziś dnia nie przestał mnie kochać .  Wprawdzie mama twierdzi , że Jacek mnie zaniedbuje , ale przecie jego kariera wymaga tych ustawicznych wyjazdów , posiedzeń i misji .  Wiem , że zawsze o mnie pamięta , nie pomija żadnej sposobności , by to podkreślić .  Dała by m głowę , że nie ma żadnej kochanki , że na pewno mnie nie zdradza .  I teraz nagle dowiaduję się , że przede mną miał inną żonę !  Po długich rozważaniach doszła m do przekonania , że musi tu kryć się jakaś tajemnica lub wręcz mistyfikacja .  Jacek — z jego solidnością , z jego opinią , z jego zasadami — i bigamia !  To jest nie do pomyślenia !  Pod wpływem tych refleksji uspokoiła m się nieco .  Autorka owego listu mogła być po prostu jakąś wariatką czy szantażystką .  I zresztą kiedy Jacek miał by czas się z nią ożenić ?  Przecież wuj go zabrał za granicę zaraz po maturze i przez cztery lata studiów w Oksfordzie Jacek ani razu nie był w kraju .  Autorka listu nie jest żadną cudzoziemką , gdyż zbyt dobrze pisze po polsku .  Więc kiedy ? …  Im dłużej nad tym zastanawiała m się , tym była m pewniejsza , że chodzi tu o pomyłkę lub o mistyfikację .  Była m przekonana , że lada chwila wróci Jacek , otworzy list , roześmieje się , wzruszy ramionami i powie mi : „ Patrz , Haneczko , jaką zabawną rzecz otrzymał em ! ” .  Stało się jednak inaczej .  Jacek wrócił o ósmej .  Przywitał się ze mną ze zwykłą serdecznością , przeprosił , że nie był na obiedzie , lecz zdawał się nie zwrócić uwagi na to , że mu zakomunikowała m , iż również jestem bez obiadu .  Miał cokolwiek zmęczony wyraz twarzy i smutne oczy .  Potem wszedł do gabinetu .  Miała m wielką ochotę wejść tam za nim , lecz rozumiała m , że należy czekać go tutaj , w salonie .  Wyszedł dopiero po godzinie .  Z jego rysów nic nie można było wyczytać .  Usiadł przy mnie , a gdy dotknął ręką mojej , zrobił to ze zwykłym spokojem .  Udając zupełną swobodę , zapytała m bez nacisku :  — Czy czytał eś już listy ?  — Tak — skinął głową .  — Nic ważnego .  Ludka za tydzień wyjeżdża do Algieru , a ambasador przesyła dla ciebie ukłony .  Serce ścisnęło mi się w piersi .  Starając się panować nad sobą , by głos mi nie zadrżał , zauważyła m :  — Zdawało mi się , że otrzymał eś jakąś przykrą wiadomość , która cię zmartwiła …  Spojrzała m mu wprost w oczy , a on uśmiechnął się z tak szczerym zdziwieniem , że aż nie wierzyła m sama sobie .  Nie darmo mówią , że Jacek jest urodzonym dyplomatą .  Gdyby mnie zdradzał , jestem przekonana , że nigdy by m tego poznać po nim nie umiała .  Jak on potrafi się maskować .  — Wprost przeciwnie — odpowiedział .  — Raczej mam dobrą .  Mianowicie w poselstwie bułgarskim odwołano obiad i będę mógł cały wieczór spędzić z tobą .  Nie był to wieczór miły , chociaż Jacek robił wszystko , by mi sprawić przyjemność .  Świadomość , że między nami legła jego straszna tajemnica , nie opuszczała mnie ani na chwilę .  Dodawało mi sił tylko to , że czuła m nad nim przewagę .  On nie mógł się domyślać , że wiem o istnieniu jego pierwszej żony .  Miała m w ręku atut , który w każdej chwili mógł spaść na jego głowę jak cios nieodparty .  Zdawał się go zupełnie nie spodziewać .  Wpatrywała m się weń , usiłując odgadnąć jego myśli .  Teraz dopiero przypomniała m sobie szereg szczegółów , na które w ciągu ostatnich dni nie zwracała m uwagi , a które były przecież zastanawiające .  Od pewnego czasu Jacek nie zmienił się , bo to było by za mocne słowo , lecz jakby zmatowiał .  Jego śmiech stał się cichszy , jego rozmowy telefoniczne z różnymi osobami nabrały specyficznego tonu , jakby rezerwy i ostrożności .  Tak .  A na Sylwestra , gdy mój ojciec oburzał się na świeżo wykryte nadużycia w jakimś tam urzędzie i mówił wiele nieprzychylnych rzeczy o aresztowanym dyrektorze Liskowskim , Jacek najniespodziewaniej stanął w jego obronie .  Było to tym dziwniejsze , że zawsze nie lubił Liskowskiego , a wtedy powiedział :  — Nie można zbyt pochopnie ludzi sądzić .  Nie znamy kulis sprawy .  Nie znamy motywów , którymi się ten człowiek kierował .  Są takie sytuacje w życiu , w których człowiek staje się niewolnikiem okoliczności .  Zawsze odznaczał się wyrozumiałością i dobrocią .  Ale to już było zbyt jaskrawe .  Czyżby już wówczas , broniąc tamtego , szukał usprawiedliwienia dla siebie ? …  Gdy śmy wracali do domu , znowu powrócił do tej sprawy i powiedział :  — Nie przyznaję racji twemu ojcu , że nie przyjął obrony Liskowskiego .  Gdy się jest adwokatem , a w dodatku ma się renomę tak znakomitego obrońcy , nie wolno odmawiać pomocy nieszczęśliwemu .  Przecież to natychmiast rozejdzie się w sferach prawniczych i , zastanów się tylko , jaki wpływ musi wywrzeć na sędziów .  Każdy sędzia sobie powie : „ Jeżeli mecenas Niementowski nie podjął się obrony , oskarżony jest oczywiście winien ” .  Był wyraźnie przejęty sprawą Liskowskiego , chociaż nie dotyczyła nas wcale , gdyż nie utrzymywali śmy z nim żadnych bliższych stosunków .  Przypomniała m sobie teraz i inne objawy jego zmienionego nastroju .  Na przykład radio .  Nie lubił go słuchać i nastawiał tylko wtedy , gdy zapowiedziana była jakaś enuncjacja Hitlera czy Chamberlaina , czy innego męża stanu .  Wyjątki robił dla koncertów najznakomitszych mistrzów .  Natomiast w ciągu ostatnich dni , ilekroć zostawali śmy we dwójkę , jakby dla uniknięcia rozmowy wyszukiwał różne audycje i przysłuchiwał się im z zainteresowaniem .  I jeszcze jedno .  W stosunku do mnie może nie stał się czulszy , ale objawy jego uczuć przybrały ton namiętniejszy i gwałtowniejszy .  Od dawna jego pocałunki i uściski nie były tak porywcze .  To wszystko powinno było już dawniej mnie zastanowić , lecz oczy mi otworzył dopiero ten okropny list .  Czego mogę się spodziewać ?  Jak mogło się przedstawiać położenie sprawy ?  Obiektywnie wiedziała m , że Jacek musiał kiedyś zawrzeć związek małżeński z jakąś kobietą .  Sądząc z jej charakteru pisma , z papieru listowego , ze sposobu wysławiania się , ta kobieta jest kimś z towarzystwa .  Zresztą do innych Jacek po prostu nie mógł mieć dostępu .  Nie przepadał za towarzystwem girls , baletnic czy aktoreczek .  Tedy ożenił się zapewne z ową kobietą w zamiarze spędzenia z nią całego życia .  Dalej wiem co ? …  Wiem , że go porzuciła i że aż do ostatnich czasów nic nie wiedział o jej losach .  Przypuszczalnie uciekła z jakimś gachem , by teraz wrócić i szantażować Jacka .  I czegóż może ona odeń żądać ?  Jedno z dwojga : albo pieniędzy , albo tego , by do niej powrócił .  Jeżeli zdołała go wyśledzić , na pewno dowiedziała się również , że moi rodzice są bogaci .  Oczywiście , ojciec , dla uniknięcia skandalu , zgodzi się na każdą kwotę .  Z listu wszakże wnioskować można raczej , że tej obrzydliwej kobiecie zależy na Jacku .  W żadnym razie nie można do tego dopuścić .  Byłabym skompromitowana .  Przyglądała m się mu .  Im dłużej się przyglądała m , tym bardziej była m przekonana , że nie oddam go żadnej innej .  Po prostu dlatego , że go kocham , że już nie wyobrażała by m sobie życia bez niego .  Nigdy nie marzyła m o lepszym mężu .  Ten jego takt , to równe usposobienie i ta reprezentacyjność .  Gdy się wchodzi z nim do salonu czy do restauracji , nie ma kobiety , która by na ń nie zwróciła uwagi , nie ma mężczyzny , który by od razu nie powiedział sobie : C'est quelqu'un .  Wszystkie , absolutnie wszystkie zazdrościły mi go .  Nawet Buba , która wyszła przecież za księcia , zamieniła by się w każdej chwili ze mną .  Nie jest ładny , ale ma w sobie coś z Gary Coopera .  Ten prawdziwy męski wdzięk .  Buba i inne domyślają się u niego jakichś nadzwyczajnych uzdolnień i możliwości .  Oczywiście nie wyprowadzam ich z błędu .  Ostatecznie ma już lat trzydzieści dwa .  Zresztą , czy się od męża tylko tych rzeczy wymaga ?  W każdym razie nie zamieniła by m Jacka na żadnego innego .  Taki na przykład Toto , chociaż jest potwornie bogaty , mógł by zamęczyć swoją neurastenią , swoimi dziwactwami , no i nieróbstwem .  Gdyby mu odebrać pieniądze i tytuł hrabiowski , zostało by prawie zero .  Jest oczywiście bardzo miły , tak , może nawet niezastąpiony jako przyjaciel i towarzysz zabaw , ale mąż przecież to zupełnie co innego .  Za wszelką cenę musiała m zdobyć odeń informacje , lecz ile razy otwierała m usta , by zadać jakieś pytanie , Jacek zawsze uprzedzał mnie albo jakimś karesem , albo zaczynając mówić o czymś obojętnym .  Przy kolacji ze względu na ciotkę Magdalenę również o żadnych indagacjach nie mogło być mowy .  Jacek pozornie był w zwykłym dobrym humorze , żartował z ciotką Magdaleną , opowiadał najnowsze anegdotki o różnych dygnitarzach i wypytywał ją o plotki towarzyskie .  Po kawie powiedział :  — Mam jeszcze coś do napisania …  Zbyt dobrze go znam , by m nie zrozumiała , co to miało znaczyć .  Dlatego też przerwała m mu , nim zdążył dokończyć :  — Ale zaraz później przyjdziesz mi powiedzieć dobranoc .  Chciał jakoś się wykręcić , ale z jednej strony nie wypadało mu , gdyż od trzech dni nie życzył mi dobrej nocy , a z drugiej , powiedziała m to takim tonem i z tym opuszczeniem rzęs , które zawsze działały na ń nieodparcie .  — O , tak , Haneczko — szepnął z intonacją , mającą świadczyć , że o niczym innym nie marzył .  Jacy ci mężczyźni są jednak bezbronni .  Co prawda mam tylko dwadzieścia trzy lata i jeżeliby ktoś powiedział mi , że jestem piękna , nie było by to dla mnie nowością .  Tej nocy w jego pieszczotach było znowu tyle zaborczości i chciwości .  Omal mu nie powiedziała m : „ Przypominasz mi kogoś , kto pije więcej , niż pragnie , jakby miał się znaleźć na bezwodnej pustyni ” .  Tak .  Niewątpliwie go kocham .  Gdy tak leży z zamkniętymi oczami , usiłuję wyobrazić sobie tamtą .  Czy jest ładna ?  Czy jest młoda ?  Czy jest do mnie podobna ?  Zauważyła m , że przygląda się z upodobaniem Lusi Czarnockiej , a Lusia jest właśnie w tym samym typie co ja .  Zapytała m go niespodziewanie :  — Powiedz , Jacku , czy kiedyś kochał eś ?  Drgnęły mu powieki , lecz uśmiechnął się , nie otwierając ich .  — Kiedyś i teraz , i zawsze .  — Nie wykręcaj się , przecież wiesz , o co mi chodzi .  Pytam , czy kochał eś inną .  Milczał długo , wreszcie odpowiedział :  — Raz …  Było to dawno …  Zdawało mi się , że kocham …  Serce zabiło mi mocniej : wiedziała m , że mówi o niej .  Nie uległo wątpliwości : Jacek nie podejrzewa , że domyślam się czegoś .  Należało kuć żelazo , póki gorące .  — Dlaczego powiedział eś , że ci się zdawało ? — zapytała m lekko .  — Bo nie było to prawdziwe uczucie .  Krótkie oszołomienie i tyle .  — A ona ?  — Co ona ?  — Czy kochała cię ?  Wydął wargi i powiedział :  — Chyba …  Nie wiem …  Raczej nie …  — Byli ście kochankami ? — zapytała m bez nacisku .  Spojrzał na mnie z ukosa .  — Daj spokój , Haneczko — powiedział .  — Rozmowa o tym nie sprawia mi przyjemności .  — Skądże ? — wzruszył ramionami .  — Nie widział em jej od wielu lat .  Widocznie nie miał zaufania do mojej rezygnacji z rozmowy na ten temat , gdyż spojrzał na zegarek i orzekł , że najwyższy czas na sen .  Poszedł do siebie , a ja do późnej nocy nie mogła m zasnąć , zastanawiając się nad tym , co mam począć i jak postąpić .  Najprościej było by rozmówić się z nim szczerze , przyjść i powiedzieć mu prosto w oczy :  „ Popełniła m rzecz brzydką .  Otworzyła m list adresowany do ciebie i dowiedziała m się z niego , że jesteś bigamistą , że miał eś już żonę i że okłamał eś mnie , podając się za kawalera .  Mam prawo chyba żądać wyjaśnień ” .  Jak zachował by się wówczas Jacek ?  Jacek z jego wrażliwością , z jego przesubtelnionym poczuciem honoru ? …  Przede wszystkim z właściwą mężczyznom logiką potępił by mnie za to głupie otwarcie listu .  A poza tym uczuł by się zdemaskowany , skompromitowany i poniżony .  Może znienawidził by mnie za to , że podstępem wdarła m się w jego tajemnicę .  Może porzucił by mnie i wrócił do tamtej ?  Kto wie zresztą , czy po prostu nie palnął by sobie w łeb ?  Oczywiście mogła by m przeciwdziałać temu , mogła by m go zapewnić o swoich niezmienionych dla niego uczuciach i zaofiarować mu pomoc w walce z tą szantażystką .  Ale w każdym razie cała ta brzydka sprawa legła by na zawsze między nami jak brudny cień .  Myśl o tym , że znam jego przestępstwo , wyrodziła by się w nim w końcu w niechęć do mnie .  Przecież nigdy nie mógł by już zrobić mi żadnej uwagi .  Bał by się przy każdym słowie , że mu wypomnę jego bigamię .  Nie .  Stanowczo nie wolno mi wspomnieć mu bodaj słówkiem , że coś wiem o tym .  Nad ranem dopiero przyszedł mi szczęśliwy pomysł : stryj Albin Niementowski to jedyny człowiek , do którego się można zwrócić o radę .  Środa  Boże , co za straszny dzień !  Oczywiście poszedł .  Cała moja przebiegłość na nic się nie zdała .  Gdy wychodził przed jedenastą , prosiła m go , by odesłał mi auto , gdyż miała m nadzieję , że od szofera dowiem się , w którym był hotelu .  Tymczasem Jacek w ogóle auta nie wziął i widziała m przez okno , jak wsiadał do taksówki .  „ B ” — to może być pierwsza litera tak dobrze nazwiska , jak i imienia .  W grę wchodzić mogą , jak sądzę , trzy wielkie hotele : „ Europejski ” , „ Bristol ” i „ Polonia ” .  W którym ona mieszka ?  Żeby m chociaż wiedziała , ile ma lat lub jak wygląda .  Stryj Albin nie miał telefonu i musiała m jechać aż na Żoliborz , by się dowiedzieć , że nie ma go w domu .  Czekała m na schodach przeszło godzinę i okropnie zmarzła m .  Bała m się przy tym okropnie , by mnie kto tu nie zobaczył .  Piękną awanturę urządzili by mi rodzice .  Zostawiła m stryjowi kartkę z zawiadomieniem , że będę znowu o szóstej .  Jacek przyszedł na obiad wyraźnie zdenerwowany .  Widziała m , ile wysiłku kosztowało go udawanie , że ma apetyt .  Chciało mi się płakać .  Po obiedzie najniespodziewaniej oświadczył :  Oniemiała m .  Mogło to oznaczać coś najgorszego .  Musiał dostrzec , że zbladła m , bo szybko dorzucił :  — Jadę tylko na trzy dni .  — Czy musisz ? — zapytała m .  — Czy musisz właśnie teraz jechać ?  Udał zdziwienie .  — Co znaczy „ właśnie teraz ” ?  Trochę się speszyła m .  — Nic nie znaczy .  Pytała m , czy nie możesz odłożyć wyjazdu .  Przecież pamiętasz , że mamy kilka pilnych wizyt .  Paliła mnie chęć zapytania , czy jedzie sam .  Najniedorzeczniejsze domysły tłukły mi się po głowie .  Może postanowił wrócić do niej , może uciekają razem ? …  Może również być , że Jacek wyjeżdża , by ukryć się przed nią .  Dlaczego nie chce być ze mną otwarty ? !  Czy nie ma do mnie zaufania ? !  I ta jego mina , ta mina , jakby czekał moich dalszych pytań , jakby z góry na nie miał gotowe odpowiedzi .  To zupełnie brzydkie z jego strony .  — Mam wrażenie — odezwał się wreszcie — jakby ś była zaskoczona moją podróżą .  Przecież jeżdżę bardzo często .  — Ach , nie .  Wcale nie jestem zaskoczona .  Czy kazać ci zapakować frak również ?  Potrząsnął głową .  — Nie .  Dwa ubrania .  To wszystko .  A poza tym nie chcę zabierać kufra , bo prawdopodobnie wrócę samolotem .  — Za trzy dni ?  — Tak .  Najdalej za cztery .  Powiedział to takim tonem , że prawie się uspokoiła m .  Gdy jednak w godzinę później przygotowała m dla Józefa rzeczy do pakowania , przypadkiem wzięła m do ręki książeczkę czekową Jacka .  I znowu moja nieszczęsna intuicja podszepnęła mi , by zajrzeć , czy nie podniósł ostatnio większej sumy pieniędzy .  W grzbietowym odcinku pod dzisiejszą datą figurowała kwota 52 000 złotych .  Omal nie krzyknęła m .  Dokładnie pamiętam , że na rachunku było niewiele ponad tę sumę .  Więc podniósł wszystko .  Dlaczego ? …  Czy żeby oddać to jej , czy żeby zapewnić sobie na kilka miesięcy możność egzystencji gdzieś za granicą ?  Nigdy nie odprowadzała m Jacka na dworzec , toteż i dzisiaj nie mogła m sobie na to pozwolić bez wzbudzenia jego podejrzeń .  A jednak musiała m tam być .  Musiała m zobaczyć , czy istotnie wsiada do pociągu paryskiego i czy jest sam , czy nie wyjeżdża z nią .  Należało wymyślić jakiś pretekst .  W głowie jednak miała m taki chaos , że nic rozsądnego mi na myśl nie przychodziło .  Cała nadzieja w stryju Albinie .  Tym razem , na szczęście , stryja zastała m .  Sam otworzył mi drzwi .  Był w trochę poplamionym , lecz jeszcze bardzo eleganckim szlafroku .  Połyskując monoklem i wspaniałymi zębami , przywitał mnie z taką swobodą , jakby śmy się wczoraj widzieli , jakby nigdy między nami nic nie zaszło .  — Jakże się miewasz , mała ?  A co za wspaniałe futro !  Świetny krój !  No i ten połysk .  ( Nic się nie zmienił .  On się zawsze zna na wszystkim i wszystko umie dostrzec .  Niech mówią o nim , co chcą , a jednak niepodobna mu odmówić tego , że jest czarujący .  Mój Boże , któż jest bez wad !  )  Stryj usadowił mnie na tapczanie i poczęstował winem .  Usiadł oczywiście obok mnie .  Stanowczo za blisko .  On już inaczej nie umie .  Zresztą teraz , kiedy zależało mi na jego pomocy , nie mogę sobie pozwolić na żadne nieprzyjemne dlań odruchy .  — Nie .  I nawet nie wiem , czy to jest komplement , bo nigdy tego obrazu nie widziała m .  Lekko dotknął mojej ręki .  — Przyglądasz się mu , maleńka , co dzień po kilka razy : w lustrze .  A już sama osądź , czy to komplement , czy nie .  — Stryj jest naprawdę niebezpiecznym człowiekiem — zaśmiała m się .  — Znajdujesz , że jeszcze ? …  Przyjrzała m się mu .  Pomimo siwych włosów , zmarszczek koło oczu i koło ust był uosobieniem męskości w pełnym rozkwicie .  Gdyby nie to , że nigdy nie miała m pociągu do starszych panów i że się go jednak trochę ( między nami mówiąc ) boję , kto wie , czy nie potrafiła by m się poważniej nim zająć .  Toż dopiero był by skandal .  Wyobrażam sobie minę papy ! …  — Nie jeszcze , lecz dopiero teraz — powiedziała m z umiarkowaną zalotnością .  Musiała m go przecież jak najżyczliwiej do siebie usposobić .  Zaśmiał się z niejakim ukontentowaniem i , jaka klasa !  Każdy inny dyletant w dziedzinie uwodzenia pozwolił by sobie w podobnym momencie na jakiś śmielszy gest .  On przeciwnie .  Wstał i powoli nalewając sobie wino , przez parę chwil był odwrócony do mnie plecami .  Co za kokiet !  — Wyobraź sobie — zaczął tonem zwierzeń — że rzeczywiście czuję się diabelnie młody .  Zaczyna mnie to niepokoić nawet .  Przecież to już pięćdziesiątka , a człowiek zamiast być poważnym i czcigodnym dziaduniem , ma wciąż zielono w głowie .  Zaprzeczyła m żywo :  — O , nie .  Stryj nigdy nie miał zielono w głowie .  Stryj jest jednym z najrozumniejszych ludzi , jakich znam .  I właśnie dlatego do stryja przyszła m .  — A to zabawna historia — uśmiechnął się .  — Jesteś chyba pierwszą kobietą na świecie , która przyszła szukać u mnie rozumu .  Inne najmniej się tym interesują .  Ale widzę z tego , że musiała ś wpaść w jakąś nieprzyjemną historię .  Co ? …  Usiadł znowu przy mnie i uważnie patrzył mi w oczy .  — No , przyznaj się — mówił .  — Ten twój nudny Renowicki przyłapał jakiś list do ciebie od … Tota .  Czuła m , że się zarumieniła m z lekka .  Skąd on może wiedzieć ?  By nie dać po sobie poznać , że mnie zaskoczył , wzruszyła m ramionami .  — Ach , Toto już od dawna zrezygnował z zabiegów o moje względy .  A tu jednak stryj zgadł , że zaczęło się od listu .  Dowiedziała m się o Jacku strasznych rzeczy .  Jestem wprost w rozpaczy …  — O , aż w rozpaczy ?  Zdradza cię ?  — Gorzej , stryju , znacznie gorzej : on jest żonaty !  — No , ostatecznie , moja droga — z robioną powagą powiedział , marszcząc brwi — to nie jest dla mnie aż taką nowiną .  Wprawdzie nie byli ście łaskawi zaprosić mnie na ślub , ale wiem , że ście się pobrali .  — Ach , stryju , tu nie chodzi o żarty !  Jacek naprawdę jest żonaty z jakąś kobietą !  Kiwnął głową .  — To już pocieszające , że z kobietą …  — Jak to ? — nie zrozumiała m .  — Mogło by się okazać na przykład , że jest zboczeńcem .  — Ach , stryju , to naprawdę sprawa poważna .  I jeżeli stryj mi nie pomoże …  Ja dosłownie nie wiem , co mam począć !  Opowiem wszystko po kolei .  Więc Jacek przez roztargnienie zostawił na biurku otwarty list …  Stryj mi przerwał :  — Jeżeli zostawił , to znaczy , że nie przywiązywał do ń większej wagi .  — Ależ przeciwnie .  Ogromnie mu na nim zależało .  — Skąd wiesz , że zależało ?  Nie była m zadowolona z tej indagacji .  W gruncie rzeczy nie należało to do sprawy .  — No , bo wrócił po ten list i był bardzo zaniepokojony — powiedziała m .  — A cóż było w liście ?  — Rzecz straszna !  Jakaś kobieta pisała do Jacka jako do swego męża .  Powtórzyła m stryjowi treść listu , jak mogła m najdokładniej .  Opowiedziała m następnie o dalszym zachowaniu się Jacka .  Wysłuchał mnie z wielką uwagą , nie odmówił sobie jednak przyjemności wygłoszenia uwagi .  — No , no , okazuje się tedy , że w naszej rodzince nie ja jeden jestem ową parszywą owcą .  Nic na to nie odpowiedziała m .  Przykro mi było , że tak niedelikatnie dotknął sprawy , o której wolała by m nie wspominać .  Autorka pamiętnika nie nadmieniła tu , o co jej chodzi .  Ponieważ dla znacznej liczby Czytelników rzecz przez to może ulec zaciemnieniu , uważam za swój obowiązek wyjaśnić , że p . Albin Niementowski na osiem lat przed opisanymi przez jego bratanicę zdarzeniami miał dość przykrą sprawę sądową .  Chodziło o uwiedzenie nieletniej , panny L . Z . , której rodzice byli z tego niezadowoleni .  W wyniku rozprawy sądowej p . Albin został skazany na dwa lata więzienia .  ( Przypisek T . D . M . )  — I czy jesteś pewna — zapytał stryj — że list ten nie jest zwykłą mistyfikacją ?  — Najpewniejsza .  — Hm , a może napisał go sam twój kochany małżonek , by sprawdzić , czy nie zaglądasz do jego korespondencji ?  — Ależ stryju !  Czyż Jacek zdobył by się na tyle przebiegłości !  — To prawda .  Nie wygląda mi na szczególniej pomysłowego .  — A zresztą list niewątpliwie pisany był kobiecym charakterem pisma .  Nie .  Na pewno jest autentyczny .  Poza tym zachowanie się Jacka utwierdza mnie w przekonaniu , że sprawa jest całkiem poważna .  — I powiadasz , że on dziś wyjeżdża do Paryża ?  — Nie wiem .  Tak mi powiedział .  Czy ja wiem , dokąd wyjeżdża ?  Przypadkiem udało mi się stwierdzić , że podniósł wszystkie pieniądze z banku .  Stryj Albin gwizdnął przeciągle .  — Wszystkie ? …  To znaczy ile ?  — Coś pięćdziesiąt dwa tysiące .  — Psiakrew .  Mają ludzie pieniądze — mimochodem zauważył stryj i dodał : — Nie zostawił ani grosza ?  — Owszem , coś kilkaset złotych .  Ale to jest nieważne .  — W porównaniu z tamtą kwotą — oczywiście .  Powiedzże mi , moja mała , czyś już mówiła o tym z rodzicami ?  — Ależ niech Bóg broni !  Stryj może sobie wyobrazić , co ojciec by zrobił !  — Tak , ten stary idiota , ma się rozumieć , narobił by alarmu .  Postąpiła ś , kochanie , bardzo inteligentnie , żeś ani mężowi , ani rodzicom nie pisnęła słówkiem o swoim odkryciu .  Rzecz w istocie wymaga największej dyskrecji .  Wzięła m stryja za rękę .  — Drogi stryjaszku , stryj mi pomoże .  Prawda ? …  Zamyślił się i wreszcie skinął głową .  — Nawet z dużą przyjemnością .  Ale pod jednym warunkiem .  — Och , stryju — zawołała m uszczęśliwiona — była m pewna , że stryj mi nie odmówi !  Ja przecie literalnie nie mam do kogo udać się o radę , o pomoc !  — Służę ci , ale pod jednym warunkiem — podkreślił .  — Ale stryjaszek chyba nie postawi takiego warunku , który … na który …  Zmarszczył brwi , lecz od razu się rozpogodził i obrzuciwszy mnie ironicznym spojrzeniem ( on jednak naprawdę jest świetny ! ) , powiedział :  — Moja mała .  Cóż ty sobie wyobrażasz , że ja — ja ! — muszę uciekać się do takich sposobów dla zdobywania kobiet ?  Zaczerwieniła m się , a on dodał :  — Zdaje się , że przedwcześnie poczęstował em cię komplementem o twojej inteligencji .  — Bardzo przepraszam , ale doprawdy stryj mnie źle zrozumiał .  — No , no , już dobrze , mniejsza o to .  Więc słuchaj uważnie .  Chętnie wezmę tę sprawę w swoje ręce .  Jednakże tylko w tym wypadku , jeżeli zobowiążesz się do całkowitego podporządkowania się moim wskazówkom .  Nie wolno ci nic robić na własną rękę .  Absolutnie nic .  Wierzę wprawdzie w twój spryt , ale tu robota musi być arcymisterna , tu jeden fałszywy krok może zburzyć wszystko .  Rozumiesz ?  — Rozumiem — przyznała m bez namysłu .  — I obiecujesz mi , że będziesz ściśle stosowała się do moich dyrektyw ?  — Ależ z największą przyjemnością .  — Doskonale tedy .  Otóż przede wszystkim chcę ci powiedzieć , co o tym sądzę .  Nie myślę , by rzecz była łatwa i prosta .  Najprawdopodobniej owa kobieta jest rzeczywiście żoną twego męża .  I ma jakieś wyjątkowo ważne powody , dla których go odszukała .  To wspomnienie o rzekomo inwitujących ją uczuciach nie wydaje mi się szczere .  Żadna kobieta nagle , po kilku latach niewidzenia mężczyzny nie przypomina sobie , że go kocha .  — Właśnie .  — Otóż raczej dopatrywał by m się tu próby szantażu .  — To jest bardzo prawdopodobne .  — Przede wszystkim — ciągnął stryj — trzeba ustalić fakty .  Wiemy , że osoba podpisująca się literą B . jest w Warszawie i mieszka w hotelu .  Mieszka lub mieszkała , bo i to możliwe , że razem z twoim czarującym małżonkiem dzisiaj wyjeżdża .  Najpierw tedy trzeba stwierdzić , czy Jacek jedzie sam , czy z nią .  Musisz być na dworcu i sprawdzić to .  Oczywiście można było by wynająć detektywa …  — I ja zastanawiała m się nad tym — wtrąciła m .  Stryj potrząsnął głową przecząco .  — Nie , to było by zbyt ryzykowne .  Detektyw mógł by wpaść na ślad istotny , to znaczy dowiedzieć się , że twój mąż jest bigamistą .  Gdyby to nastąpiło , trzymał by go w ręku i miał by możność nieograniczonego szantażu .  Nie .  Tu nikomu nie można zaufać .  Sprawa jest zbyt poważna .  Odprowadź swego małżonka na dworzec i bacznie uważaj , czy nie szuka on wzrokiem owej damy .  Jeżeli nawet jedzie z nią razem , myślę , że zachowa wszystkie ostrożności .  Prawdopodobnie ulokują się nawet w różnych wagonach .  Zaniepokoiła m się .  — Więc stryj sądzi , że on z nią chce uciec ?  — Nic nie sądzę — wzruszył ramionami .  — Po prostu przyjmuję to jako jedną z ewentualności .  — To było by okropne .  I cóż ja wtedy mam zrobić ?  — Musisz uciec się do jakiegoś podstępu , by go zatrzymać .  Na przykład postaraj się , by nie zdążył wsiąść do pociągu .  Rozumiesz , mała ?  — Ale w jaki sposób ?  — Nie jesteś doświadczona — zaśmiał się .  — To bardzo proste .  Udaj zemdlenie .  Będzie cię musiał wówczas ratować i zostanie .  A wtedy będzie czas na powzięcie jakichś nowych decyzji .  Ja ze swej strony podejmę próby odszukania tej kobiety .  Przejrzę listy osób zamieszkałych w kilku większych hotelach .  Nie jest to najlepszym sposobem , ale skoro nie ma innego …  No , więc dobrze .  Wieczorem do ciebie zatelefonuję , by się dowiedzieć , co się stało z Jackiem .  — Ale jaki pretekst wymyślić , by Jacka odprowadzić ?  Nigdy tego nie robię .  — Więc nie odprowadzaj go , tylko zjaw się na dworcu w parę minut po nim pod pozorem , żeś zapomniała go prosić o załatwienie jakiegoś sprawunku w Paryżu .  Ten stryj Albin ma rzeczywiście fenomenalną głowę .  Oczywiście najściślej zastosowała m się do jego wskazówek .  Zdążyła m jeszcze na czas do domu przed Jackiem .  Neseser i walizka były już spakowane .  W chwili kiedy przyszedł , zadzwonił telefon .  Podniosła m słuchawkę i usłyszała m nieznany kobiecy głos .  Serce zabiło mi mocniej .  — Czy mogę mówić z panem Renowickim ?  Nie wiedziała m dlaczego , ale była m przekonana , że to ona .  Do Jacka telefonuje moc osób , ale tym razem głowę dała by m , że to ona .  Zapytała m :  I w tej chwili Jacek najniespodziewaniej w sposób niemal brutalny wyrwał mi słuchawkę mówiąc :  — Pozwól , to do mnie .  Wyszła m do sąsiedniego pokoju , lecz zostawiła m drzwi uchylone i dokładnie słyszała m , co mówił .  Niestety , był bardzo ostrożny .  Poza słowami „ tak ” i „ nie ” nie powiedział nic .  Rozmowa zresztą trwała zaledwie jedną czy dwie minuty .  Podszedł do mnie z najspokojniejszą w świecie miną i wyjaśnił :  — To dzwoniła sekretarka Laskowskiego .  Oczywiście kłamał .  Bezczelnie kłamał .  Jakże mi ciężko było nie powiedzieć mu tego w oczy .  Musiał jednak i tak zauważyć , że mu nie wierzę .  Zapewne dlatego żegnał się ze mną bardzo czule i powiedział , że będzie tęsknił za mną .  Ile może być obłudy w mężczyźnie !  Gdy tylko auto ruszyło sprzed domu , ubrała m się natychmiast i wybiegła m do taksówki .  Nie wolno mi było stracić ani jednej chwili .  Gdy taksówka zatrzymała się przed dworcem , niemal pędem przebiegła m salę , kupiła m bilet peronowy i na szczęście dopędziła m go .  Szedł wzdłuż pociągu za tragarzem niosącym walizki .  Obserwowała m go uważnie i widziała m , że najwyraźniej kogoś szukał , za kimś się rozglądał .  Nagle odwrócił się i dostrzegł mnie .  Musiała m zachować się trochę nieprzytomnie i widocznie zbyt mętnie tłumaczyła m mu , o jakie pończochy mi chodzi , gdyż patrzył na mnie , nie ukrywając zdziwienia .  Potem jakby nigdy nic zapisał w notesie te moje nieszczęsne pończochy i nie przestawał się rozglądać .  Nie wytrzymała m .  — Czy szukasz kogoś ? — zapytała m .  — Tak — skinął głową .  — Jedzie ze mną pan Melchior Wańkowicz i boję się , by się nie spóźnił .  Mamy wspólny przedział slipingu .  I o dziwo , okazało się , że mówił prawdę .  Przed samym odejściem pociągu istotnie zjawił się pan Melchior trochę zasapany z pośpiechu , lecz jak zawsze szarmancki .  Zasypał mnie komplementami .  Z tym wszystkim musiała m mieć głupią minę .  Przeszła m przez wszystkie wagony i nie zobaczyła m ani jednej kobiety , która mogła by wchodzić w rachubę .  Nie .  Jacek wyjeżdżał bez niej .  Wróciła m do domu znacznie uspokojona .  Koło dziesiątej zdała m telefonicznie relację stryjowi Albinowi i dowiedziała m się od niego , że już zaczął swoje poszukiwania .  Był to ogromnie denerwujący dzień .  Czwartek  Toto jest kretynem .  Wyobraża sobie , że cały świat się koło niego kręci .  Moje zdenerwowanie tłumaczy sobie tym , że widziano go wczoraj w „ Colombinie ” z Muszką Zdrojewską .  Ja miała by m być zazdrosna o taką Muszkę !  A ten idiota przeprasza mnie i przysięga , że nic go z nią nie łączy .  Ależ proszę bardzo .  Niech ma sto Muszek i z każdą pięcioraczki kanadyjskie .  Powiedziała m mu to .  Ja tu przeżywam wielką tragedię , a on z jakimiś Muszkami .  Zresztą ona jest zezowata .  Była m dziś z Totem i z Rysiem Platerem na śniadaniu w „ Bristolu ” i na kolacji w „ Europie ” .  Toto naturalnie szczęśliwy .  On życia nie rozumie bez knajp .  Śmiać mi się chciało , gdyż jestem pewna , że mu się zdawało , że dlatego z nim poszła m , by odciągnąć go od Muszki .  Nie znam zarozumialszego człowieka od niego .  Rozglądała m się bardzo uważnie .  Jeżeli ona mieszka w hotelu , na pewno też jada w restauracji hotelowej .  Było rzeczywiście i tu , i tam sporo młodych i niebrzydkich kobiet .  Teraz dopiero zrozumiała m , jak wielkie piętrzą przede mną trudności .  Zwątpiła m nawet , czy pomoc stryja coś wskóra , chociaż miała m możność stwierdzić , że stryj nie próżnuje .  Widziała m go mianowicie w hallu hotelowym .  Siedział , udając , że czyta gazetę .  Na szczęście nie ukłonił mi się .  Spodziewam się , że jutro do mnie wstąpi .  Daj Boże , by z jakimiś rezultatami .  Piątek  Tego mi tylko brakowało .  Nie dość mam własnych nieszczęść , jeszcze ta Halszka Korniłowska !  I jak można tak głupio wpaść !  Przyszła do mnie rozdygotana i podniecona , kiedy jeszcze siedziała m w wannie .  Od razu domyśliła m się , że ma jakieś niezwykłe zdarzenia romantyczne , i zapytała m :  — Zerwała ś z Pawłem ?  — Ach , cóż znowu , moja złota .  Przecież wiesz , że go kocham do szaleństwa .  No i nigdy , nigdy go nie zdradzała m .  Ale wiesz , latem w Krynicy …  No , ja sama nie wiem , jak się to stało …  Po prostu jakaś chwila słabości …  Wiesz , że ty naprawdę jesteś prześlicznie zbudowana .  To te masaże .  Ja dosłownie nie mam czasu na masaż i Karol wścieka się na mnie , że musi opłacać masażystkę , która co dzień odchodzi nic nie robiąc .  Im bardziej się starzeje , tym staje się skąpszy .  Ale nie o tym chciała m mówić .  Więc w Krynicy poznała m pewnego młodego człowieka .  No wiesz , sezonowa przygoda bez znaczenia .  Zresztą nie wiedziała m , kto to jest .  Wiesz , prezentował się bardzo dobrze .  Świetnie ubrany , bardzo męski , typ sportowca .  Znakomicie tańczył .  Słowem , bez zarzutu .  Czyż mogła m przewidzieć , że to jakiś niebieski ptak .  — Niebieski ptak ?  — Okropnie !  — Jakiś fordanser ?  — Nie , nawet nie to .  Ale co mnie to obchodzi .  Wiesz , jak kocham Pawła .  A ten mnie zmusza do zdrady .  Jestem w straszliwym położeniu .  Wpadła m w jego szpony .  Grozi mi , że wszystko powie mężowi i Pawłowi .  — No , tak .  To rzeczywiście nieprzyjemne — zauważyła m .  — A czy nie żąda od ciebie pieniędzy ?  — Ach , cóż tam pieniądze .  Sto razy wolała by m mu zapłacić , ale on zakochał się we mnie do szaleństwa .  Ty nie masz pojęcia , jaki on jest drapieżny i bezwzględny .  A najgorsze to to , że Paweł zaczyna mnie śledzić .  Jestem w okropnym położeniu .  Wzruszyła m ramionami .  — Nie rozumiem cię , moja droga .  Chociażby coś naopowiadał twemu mężowi czy Pawłowi , to i tak przecież możesz się zaprzeć wszystkiego w żywe oczy .  — Niestety nie — westchnęła Halszka — bo popełniła m straszną nieostrożność .  Ma moje listy .  Ach , gdyby ich nie miał , gdyby mi się udało wydobyć je jakimś podstępem , byłabym wolna .  Ale on mnie właśnie szantażuje tymi listami .  Jestem w rozpaczy .  — Współczuję ci serdecznie — powiedziała m szczerze , pomyślawszy o tym , że jesteśmy obie w bardzo zbliżonych sytuacjach .  Moja jest oczywiście znacznie gorsza .  Ach , gdyby m mogła jej to opowiedzieć .  Zobaczyła by dopiero , co to znaczy przeżywać naprawdę dramat .  Podczas gdy ubierała m się , Halszka zaczęła mnie prosić :  — Moja kochana , poradź mi , co ja mam zrobić .  To jest straszne .  Żyć w ciągłym niepokoju wśród trzech zakochanych do nieprzytomności mężczyzn .  Ja nawet nie wiem , co oni we mnie takiego nadzwyczajnego widzą .  Jestem taka jak każda inna .  Trochę tej urody …  — Jesteś bardzo ładna — powiedziała m , chociaż nie cierpię , by ktoś w tak natarczywy sposób dopominał się o komplementy .  Miała m wielką ochotę dodać , że ci trzej panowie widocznie mają szczególniejsze upodobanie do krzywych nóg .  Naprawdę .  Halszka ma z lekka krzywawe nogi , ale obraziła by się śmiertelnie , gdyby jej to powiedzieć .  — Jesteś przecież moją przyjaciółką i dlatego znajduję tyle łaski w twoich oczach .  Zbrzydła m w ostatnich czasach .  Cera mi się psuje .  Pani Adolfina stosuje przestarzałe metody kosmetyczne .  W końcu przeniosę się do tej twojej .  Czy ona jest bardzo droga ?  — Dość droga , ale za to ma się pewność , że nie ma w Warszawie lepszej kosmetyczki .  A czy nie próbowała ś mu wykraść tych listów ?  — To jest beznadziejne .  On je trzyma pod kluczem .  — A czy pamiętasz ich treść ?  Może tam nie ma nic kompromitującego ?  — Niestety .  Wystarczyły by Karolowi jako powód do rozwodu .  Może i nie rozwiódł by się ze mną , bo jestem przekonana , że nie potrafił by żyć beze mnie .  Ale nie mogę dopuścić , by dostały się do jego rąk .  Spojrzała m na nią ze zdziwieniem .  Czyżby naprawdę nie wiedziała o tym , co jest tajemnicą poliszynela , że ten jej cały Karol od lat kocha się w kim innym .  Nie wie , czy tak świetnie udaje ?  — W dodatku ten łotr mieszka na Poznańskiej , o trzy domy od Pawła .  Możesz sobie wyobrazić , że drżę ze strachu , by się nie spotkali …  — To rzeczywiście straszne — przyznała m .  — Ja na twoim miejscu chyba by m go zabiła …  A czy nie próbowała ś poprosić kogoś , by się z nim rozmówił ?  Przecież twój brat jest oficerem .  To człowiek odważny .  Mógł by pójść do tego szantażysty …  — Ach , nie , nie .  Nigdy w świecie nie odważyłabym się przyznać Władkowi .  Czyż go nie znasz ? !  On by ze mną zerwał wszystkie stosunki .  Jestem przekonana , że nigdy nie zdradził żony .  To taki moralista .  Daję ci słowo , że wolała by m już przyznać się Pawłowi .  Nagle wpadła m na świetny pomysł .  — Wiesz co , Halszko ? !  A gdyby m ja z nim pomówiła ?  — Z Pawłem ?  — Nie , z tamtym .  Przecież to nie może być łotr bez czci i wiary .  Postaram się przemówić mu do sumienia .  — Nie , nie .  To nie ma sensu — zaoponowała Halszka .  — To jest człowiek wyzuty z jakichkolwiek ludzkich uczuć .  A zresztą mówię ci , że tak mnie kocha …  — Może by jednak zaryzykować .  Ostatecznie nie połknie mnie .  Mam nadzieję , że to nie jest żaden bandyta ?  — Ależ nie .  Na pozór jest nawet dobrze wychowany .  — A ja jestem przekonana , że mi się uda załatwić to dla ciebie .  Wiesz , że umiem argumentować .  Czy nie pamiętasz , jak przekonała m Lutę , by nie rozwodziła się z mężem ?  Dostała m wtedy od niego olbrzymi kosz storczyków .  Tak .  Nie ma o czym mówić .  Pójdę do niego i zobaczysz , że wszystko przeprowadzę jak najlepiej .  Zresztą mogę przecież użyć podstępu .  Zapewnię go , że ty go również kochasz , lecz że nie możesz dłużej znosić tej męczarni , że nie możesz żyć pod ustawiczną groźbą .  Rozumiesz ?  W ten sposób odzyskasz listy i swobodę .  Halszka zastanawiała się jeszcze , lecz w końcu się zgodziła .  Podała mi jego nazwisko , telefon i adres .  Okazało się , że nazywa się Robert Tonnor .  Halszka przypuszczała , że może być cudzoziemcem , ale nie była tego pewna .  Zaklina mnie , by m nie zdradziła się przed nim , broń Boże , że ona jego postępowanie nazywała szantażem .  — Zaciął by się wówczas i jeszcze by się na mnie zemścił .  To straszny człowiek .  Na miły Bóg , bądź ostrożna !  Uspokoiła m ją w tym względzie .  W gruncie rzeczy była m bardzo zadowolona z tej misji .  Bóg wie , co może mnie jeszcze czekać w moich sprawach , które przecie są znacznie poważniejsze .  Przyda mi się pewne doświadczenie w podobnych kwestiach .  Około pierwszej miała m jechać do Goussin - Catley , gdzie robią mi dwie balowe sukienki .  Musiała m jednak miarę odłożyć , gdyż przyszedł stryj .  Zaniedbuję się w najpoważniejszych rzeczach .  Jeszcze mi ich na czas nie wykończą z powodu Jacka .  Swoją drogą to straszne świństwo z jego strony .  Wprost pojąć nie mogę , jak człowiek rozsądny jest w stanie popełnić bigamię .  Nie tracę nadziei , że jakoś uda się to załatwić , ale niech on sobie nie myśli , że ja mu to kiedykolwiek przebaczę .  Już będzie miał za swoje w każdym razie .  Stryj Albin dokazał cudów .  Mianowicie miał całą długą listę wszystkich pań mieszkających w główniejszych hotelach , tych pań , których nazwiska lub imiona zaczynają się na B .  Było tego ponad 40 sztuk .  Niektóre z nich już obejrzał , korzystając z uprzejmości portierów lub chłopców hotelowych .  Żadna z nich jednak nie wywołała podejrzeń .  — A czym stryj kierował się przy ocenianiu , czy nie jest to właśnie obchodząca nas kobieta ?  — Brałem pod uwagę szereg szczegółów hipotetycznych .  Więc przede wszystkim wiek .  Skoro Jacek zaręczył się z tobą plus minus przed pięcioma laty , na pewno już wówczas był przekonany , że dawna żona nie będzie go szukała , że porzuciła go na zawsze .  By utwierdzić się w tym przekonaniu , musiał wziąć pod uwagę czas od dwóch do trzech lat .  Więc mamy minimum jakieś osiem lat .  Zostać jego żoną mogła mając najmniej lat osiemnaście .  Osiemnaście plus osiem i mamy cyfrę dwadzieścia sześć , czyli dolną granicę jej wieku .  Musimy jednak ustalić i górną .  Tu sprawa będzie trudniejsza .  Przed ośmiu laty Jacek miał dwadzieścia cztery .  Takim młodzieńcom często podobają się kobiety znacznie od nich starsze .  Na przykład czterdziestoletnie .  Ale mamy tu jedną wskazówkę , którą musimy wziąć pod uwagę .  Otóż owa dama wkrótce po ślubie porzuciła Jacka .  A sama się o tym przekonasz , gdy będziesz się starzała , że starzejąca się kobieta nie tak znów łatwo i nie tak chętnie porzuca mężczyznę w ogóle , a szczególniej mężczyznę znacznie od siebie młodszego .  — Stryj jest geniuszem — powiedziała m z przekonaniem .  — Nie jesteś pierwszą osobą tego zdania — potwierdził kiwnięciem głowy .  — Jesteś drugą .  Pierwszą był em ja sam .  Otóż uważaj .  Biorąc to wszystko pod uwagę możemy przypuścić , że była to wówczas osoba w pełni rozkwitu i z wszystkimi szansami powodzenia .  Nie mogła tedy liczyć więcej niż lat dwadzieścia osiem .  Dwadzieścia osiem plus osiem daje nam trzydzieści sześć .  Czyli poszukiwana przez nas „ pani B . ” jest w wieku od dwudziestu sześciu do trzydziestu sześciu lat .  Teraz kwestia wyglądu .  O ile się orientuję , Jacek ma ustalony gust .  Podobają mu się wysokie blondynki o ciemnych oczach .  Tu też mamy pewną wskazówkę .  Poza tym możemy założyć , że „ pani B . ” nie jest osobą brzydką i raczej wytworną .  Możemy też nadmienić , że nie jest pozbawiona ani taktu , ani dobrych manier .  — Z czego stryj to wnioskuje ? — zdziwiła m się .  — No bo gdyby była wulgarną awanturnicą , nie zwróciła by się teraz do Jacka , lecz do ciebie .  Zrobiła by ci jakąś scenę , najprawdopodobniej publiczną .  Reasumując , mamy do czynienia z młodą , wytworną i dobrze wychowaną wysoką blondynką o ciemnych oczach .  I takiej właśnie szukam .  — Stryj jest aniołem !  — Do pewnego stopnia — przyznał .  — Widzisz , moja mała , aniołowie , jako duchy niebiańskie i pozbawione ciała , a natomiast obdarzone możliwością przenikania przez ściany , absolutnie nie potrzebują pieniędzy .  W swojej pracy detektywnej , jeżeli już mają się nią zajmować , nie muszą dawać napiwków ani przesiadywać w restauracjach hotelowych .  Wszystko to kosztuje .  Zerwała m się z miejsca , by przynieść torebkę , lecz stryj zatrzymał mnie ruchem ręki .  — O nie , moja mała .  Pomagam ci z dwóch powodów : po pierwsze dlatego , że mnie to bawi , po drugie dlatego , że chcę ci sprawić przyjemność .  Żadnych pieniędzy od ciebie nie przyjmę .  I nie wspominał by m o nich w ogóle , gdyby nie to , że w ostatnich czasach diabelnie mi karta nie idzie .  Wszyscy grubsi partnerzy zamiast przychodzić na grę , wydają gotówkę gdzie indziej .  Taki na przykład twój Toto .  To człowiek , któremu przegranie kilkuset złotych nie robi żadnej różnicy .  A między nami mówiąc gra jak noga .  Otóż już od dwóch tygodni nie zajrzał ani razu do naszego klubiku .  Była m zdumiona .  Wiedziała m , że Toto prawie codziennie bywa w Klubie Myśliwskim .  Ale znowuż wydało mi się nieprawdopodobieństwem , by wpuszczano tam stryja Albina .  Na wszelki wypadek zapytała m :  — Czy stryj myśli o Myśliwskim ?  — Ach , cóż znowu — skrzywił się ironicznie .  — Klub Myśliwski to jest przeszłość , która już dla mnie nigdy nie wróci .  Mówię o takiej szulerni , która nosi szumne miano klubu i gdzie po cichu uprawiamy hazard .  — Mój stryju !  Po co stryj tam chodzi ? ! — powiedziała m z wyrzutem .  — O , tam bywa sporo osób godnych szacunku .  Wystarczy ci , jeżeli powiem , że nawet policja zagląda tam co parę dni .  Co prawda , nie dla przyjemności zagrania w pokera lub bridża , ale przecież i robienie rewizji w lokalu też jest emocjonującą grą .  W milczeniu opuściła m głowę .  Pomyśleć , jak nisko upadł ten świetny pan , który kiedyś uchodził za jednego z najwykwintniejszych bonvivantów , za wymarzoną partię , za dżentelmena pierwszej klasy …  Potwierdziło się to , co mówił ojciec : ten człowiek żyje z szulerki .  A w każdym bądź razie jeżeli nawet nie oszukuje przy kartach , utrzymywanie się z nich nikomu nie przynosi chluby .  Stryj poprawił monokl i oglądając swoje doskonale utrzymane paznokcie , ciągnął :  Zrozumiała m .  Chciał ode mnie , by m stała się jego wspólniczką i zajęła się zwabieniem Tota do szulerni , by tam go ograno .  Było to w gruncie rzeczy obrzydliwe .  Od razu straciła m cały sentyment do stryja .  Stokroć wołała by m mu sama dać pieniądze i zaproponowała m to nawet z dużym naciskiem .  Odmówił jednak stanowczo .  Przyszło mi na myśl , że ostatecznie dla Tota taka przegrana istotnie nic nie znaczyła .  A dobrze było by , gdyby choć w taki sposób został ukarany za swą zarozumiałość .  No i za tę głupią Muszkę .  Jednak po dłuższym zastanowieniu doszła m do przekonania , że czułabym do siebie wstręt , gdyby m wzięła udział w tej machinacji .  Stryjowi powiedziała m oczywiście , że się zgadzam .  Miała m już pomysł zaaranżowania tej sprawy w inny sposób .  Zaraz po wyjściu stryja zatelefonowała m do owego Tonnora .  Przyznam się , że serce mi mocno biło , gdy czekała m , aż się odezwie .  Nigdy nie dzwoniła m do nieznajomych mężczyzn tego typu .  W tej chwili postanowiła m sobie , że zachowam wszystkie środki ostrożności .  W domu zostawię list z jego adresem i z poleceniem , by mnie tam szukano , jeżeli nie wrócę do określonej godziny , a do torebki wezmę rewolwer Jacka .  W słuchawce odezwał się niski głos męski .  Zapytała m , czy mówię z panem Robertem Tonnorem , a gdy potwierdził , powiedziała m :  — Proszę pana , nie podam panu swego nazwiska , bo nie ma ono dla pana żadnego znaczenia i pragnęłabym je zachować w tajemnicy .  Ale muszę widzieć się z panem .  Mam do pana interes , interes dość ważny , zapewniam pana , by poświęcił pan mu kilka chwil czasu .  Czy mógł by mnie pan przyjąć , powiedzmy , jutro w godzinach rannych ?  Był widocznie zaskoczony , gdyż odpowiedział :  — A czy ja mam przyjemność panią znać ?  — Nie , proszę pana .  — Może z widzenia ? …  — Nigdy pana nie widziała m .  — Więc jakiego rodzaju może pani mieć interes do mnie ?  Bo uprzedzam z góry , że jeżeli to ma być odkurzacz , krawaty czy patentowana maszynka do golenia , to wszystko już posiadam .  Omal nie zaśmiała m się i powiedziała m mu , że to nie ma nic wspólnego z pieniędzmi .  Wówczas on zamyślił się i oświadczył , że jutro nie dysponuje czasem .  Natomiast może mnie przyjąć dzisiaj o ósmej .  Nie miała m wyboru , ponieważ zaś chciała m sprawę tej biednej Halszki załatwić jak najprędzej — zgodziła m się .  Ubrała m się w czarną suknię i nie wzięła m żadnej biżuterii ( po takim człowieku wszystkiego przecież można się spodziewać ) .  Włożyła m tylko obrączkę i mały sznur pereł .  Perły ostatnio wchodzą znów w modę .  Napisała m list , znalazła m w szufladzie rewolwer Jacka , przeżegnała m się i wyszła m .  Bóg wie , co mnie może spotkać .  Sobota  Opowiem wszystko po porządku .  Gdy wczoraj wchodziła m na schody jego domu , kolana trzęsły się pode mną .  Na drzwiach nie było żadnej tabliczki .  Przeżegnała m się i nacisnęła m guzik dzwonka .  Aż przeraziła m się , gdyż drzwi niemal natychmiast się otworzyły .  Przede mną stał wysoki , barczysty brunet o szarych przenikliwych oczach .  Miał na sobie granatowe ubranie i czarny krawat .  ( Czyżby był w żałobie ? )  Wyglądał zupełnie przyzwoicie .  Nawet przystojny .  Zmierzył mnie uważnym spojrzeniem i powiedział :  — Proszę .  Czekał em na panią .  Głos miał niski i raczej przyjemny .  I pomyśleć , że takiego człowieka można spotkać na ulicy czy w kawiarni , wcale nie wiedząc , że jest to niebezpieczny szantażysta .  — Nie zajmę panu więcej niż pięć minut czasu — powiedziała m , chcąc przejść dalej .  Nie mogła m przecież zdejmować futra .  On jednak z jakąś bezczelną stanowczością po prostu wziął mnie za kołnierz , mówiąc :  — Pani będzie łaskawa jednak zdjąć futro , bo u mnie jest gorąco i później się pani zaziębi .  Czyż miała m się z nim szamotać ?  Straszny człowiek .  Mieszkanko było nieduże , ale zupełnie przyzwoicie urządzone .  Wskazał mi fotel i usiadłszy naprzeciw , zapytał :  — Czym mogę pani służyć ?  — Jestem przyjaciółką Halszki Korniłowskiej — zaczęła m niezbyt pewnie .  Z lekka podniósł brwi , mówiąc :  — Bardzo mi miło …  — Nie chcę , by pan mnie źle zrozumiał .  Przyszła m do pana , by mu wyjaśnić pewne rzeczy .  — Wyjaśnić ?  Jakie rzeczy ?  — To jest doprawdy bardzo intymne .  Ale może pan być przekonany , że umiem zachować tajemnicę .  Otóż , chociaż panu się wydaje , że Halszka stroni od pana , chcę go upewnić , że jest wprost przeciwnie .  Ona wciąż pana kocha .  Postarała m się w te swoje słowa włożyć jak najwięcej głębokiego przekonania .  On jednak zrobił jakąś dziwną minę i powiedział :  — Być może , proszę pani .  Ale to nie jest dla mnie znów tak wielką rewelacją .  Pomyślała m , że swoją drogą nie brakuje mu bezczelności .  Dlatego tylko , że jest taki przystojny i że ma ten chłodny wyraz oczu , sądzi , że kobiety muszą się w nim kochać , i uważa to za rzecz zwyczajną .  Z przyjemnością rzuciła by m mu wprost w twarz , że Halszka go nienawidzi .  Należało jednak dyplomatyzować .  — Tym lepiej , że pan o tym wie — zauważyła m .  — Ja co do tego nie mam najmniejszej wątpliwości .  Jestem jej bliską przyjaciółką .  Ale widzi pan , są pewne szczegóły , które zatruwają waszą miłość .  Przyzna pan , że groźba ustawicznego niebezpieczeństwa bynajmniej nie sprzyja szczęściu .  — O jakim niebezpieczeństwie pani mówi ? — zapytał prawie ironicznie .  — Nie należę do ludzi zbyt strachliwych .  — Ach , to nie o pana chodzi .  Chodzi o Halszkę .  Pan ma … pan jest w posiadaniu jej listów .  Ja wiem , że przedstawiają dla pana cenną pamiątkę z okresu , gdy się rodziło wasze uczucie .  Któż tego nie rozumie ? …  Ja sama niechętnie by m się takich listów wyzbyła .  Niechętnie by m się ich wyzbyła nawet wówczas , gdyby już samo uczucie zgasło .  Przecież to tak miło jest mieć utrwalony na papierze dowód czyjegoś oddania , czyjeś serdeczne wyznania miłosne .  Ale widzi pan , Halszka jest mężatką , jak to panu wiadomo .  Otóż świadomość , że listy te w jakiś sposób mogą dostać się do rąk jej męża , napełnia ją przygnębieniem .  Nie , niech pan mi nie przerywa .  Wiem oczywiście , że pan tego by nigdy nie zrobił , ale przecież , mój Boże , ktoś może je panu wykraść .  Może je pan zgubić .  Może pana spotkać jakiś nieszczęśliwy wypadek .  Trzeba się z tym liczyć .  Wtedy listy dostaną się do rąk ludziom obcym i to może zrujnować życie kobiety , która pana kocha .  Uśmiechnął się i zapalając papierosa , wygodniej rozsiadł się w fotelu .  Widziała m , że całe moje przemówienie nie wywarło na nim najmniejszego wrażenia .  Czyżby miał tak kamienne serce ? …  Z zupełną swobodą zapytał :  — Jeżeli dobrze panią zrozumiał em , chodzi pani o to , by m zwrócił Halszce jej listy .  — Tak .  I błagam pana , niech mi pan nie odmawia .  Rozumiem to , że nie posiadam żadnego tytułu , by apelować do szczególniejszej uprzejmości ze strony pana — ( tu zrobiła m do ń najczulszą minę , na jaką było mnie stać — był by z drewna , gdyby tego nie odczuł ) — ale niech pan spełni moją prośbę .  Spojrzał na mnie spod wpółprzymkniętych powiek i uśmiechnął się :  — Wprost przeciwnie .  Uważam , że ma pani aż nadto wiele tytułów do szczególniejszych względów .  Nie rozumiem tylko , dlaczego Halszka zwraca się o to przez panią .  Nie robię jej bynajmniej z tego powodu zarzutów .  Jest mi bardzo miło , że mogł em panią poznać .  Ale dlaczego nie zwróciła się bezpośrednio do mnie ?  — Ach , czyż pan nie wie , jaka ona jest wrażliwa .  Może nawet trochę histeryczka — dodała m po namyśle .  — O , czyż trochę ?  — No , tak .  Ale pan musi zrozumieć , że w takich warunkach trudno jest o spokój nerwów .  — Na miły Bóg , w jakich warunkach ? ! — zmarszczył brwi jakby ze zniecierpliwieniem .  — No , wtedy , gdy w każdej chwili grozi nieszczęście .  — To jest zupełnie zabawne — powiedział .  — Może pani zawiadomić swoją przyjaciółkę , że zwrócę jej listy .  Nie wierzyła m własnym uszom , lecz już w następnej chwili przyszło mi na myśl , że to podstęp : obiecuje mi , że odda , a gdy tylko Halszka zwróci się do ń o to , na pewno ją wyśmieje .  — Służę pani — powiedział .  Była m wręcz oszołomiona .  Poza tym nie mogła m zrozumieć , dlaczego tych listów jest aż tyle .  Pan Tonnor z ironicznym uśmiechem dodał :  — A poza tym chciał by m panią prosić , by pani skłoniła swoją przyjaciółkę do zaprzestania pisywania tych listów .  Mam na ogół dużo zajęć i na ten rodzaj literatury brak mi czasu .  — Jak to ?  — Więc niech pani przejrzy to .  Nie brak tam niczego aż do opisów przyrody włącznie .  Pani Halszka niepotrzebnie trudziła panią .  Dlaczego to zrobiła , zupełnie nie rozumiem .  — Jak pan śmiał ? ! — zawołała m i spojrzała m na ń groźnie .  To bezczelny typ .  Nie tylko się nie zmieszał , lecz powiedział z uśmiechem :  — Bardzo przepraszam panią .  To było z mojej strony swego rodzaju nadużycie .  Lecz muszę skonstatować , że nie mogę wzbudzić w sobie z tego powodu uczucia skruchy .  Zresztą to wina pani .  Była m najszczerzej oburzona .  — Pan jest …  Pan jest …  To niesłychane !  Moja wina ! …  — Tak — mówił najspokojniej w świecie .  — Nie tylko wina , ale i prowokacja .  Niechże pani sama osądzi .