Józef Ignacy Kraszewski  Hrabina Cosel  Powieść historyczna  Na królewskim zamku w stolicy saskiéj , jakby wszystko wymarło , cicho było , ponuro i smutno .  Noc była jesienna , ale w końcu sierpnia zaledwie gdzieniegdzie liść żółknie na drzewach i rzadko wieją wiatry chłodne i dni bywają weselsze jeszcze , i nocy jasne i ciepłe …  Tego wieczora jednak dęło z północy i chmury czarne , poszarpane , długie wlokły się jedna za drugą , a na ołowianém tle jeśli mignęła gdzie gwiazdka na chwilę , gasła wnet w gęstych obłokach .  U Georgenthor , w bramach zamkowych , na dziedzińcach przechadzały się straże milczące .  Zwykle jasne okna królewskich mieszkań , z których światła i muzyka buchały ochoczo , stały czarne i zamknięte .  A była to rzecz niezwykła za panowania Augusta zwanego Mocnym , bo pan to był mocen do wszystkiego : łamał podkowy i ludzi , smutek i złą fortunę , a jego nic złamać nie mogło .  W całych niemczech , ba w całéj Europie słynął świetny dwór królewski , przy którym gasły wszystkie inne ; nikt go wspaniałością , smakiem wytwornym i rozrzutnością pańską nie przeszedł , nikt mu nawet nie dorównał .  W tym roku wszakże August doznał klęski .  Szwed mu wydarł elekcyjną polską koronę ; król zrzucony niemal z tronu , wygnany z Królestwa wrócił na kurfirstowskie gniazdo , opłakiwać swe straty … wysypane próżno miliony i srogą niewdzięczność polaków …  Sasi nie mogli pojąć by tak szlachetnego i miłego pana można było nie uwielbiać i nie dać się zań zabijać .  August mniéj to jeszcze od nich rozumiał .  Wyraz niewdzięczność , nieodstępnie towarzyszył każdemu Polski wspomnieniu ; wreszcie unikano już nawet mowy o niéj , o królu Szwecyi i o tych wypadkach , które August Mocny poprawić kiedyś obiecywał sobie .  Drezno po powrocie Augusta już się nawet bawić zaczynało , ażeby swego pana rozweselić ; tylko tego wieczora tak dziwna cisza zapanowała w zamku : dlaczego ?  nikt nie wiedział ?  Król przecież do żadnego ze swych zamków nie odjechał , w Lipsku jeszcze się jarmark nie rozpoczął ; mówiono nawet w mieście i na dworze , że na przekór Szwedowi , August nakaże bale , karuzele i maskarady , aby mu dowieść że swéj chwilowéj przegranéj nie brał tak bardzo do serca …  Rzadcy przechodnie przesuwający się około zamku ulicami , spoglądali na okna i dziwili się iż tak wcześnie cisza i ciemność zapanowały u króla .  Ktoby był wszakże minąwszy bramę wielką i piérwsze podwórze , mógł się wcisnąć na drugie , przekonał by się iż zamek spał tylko jednym bokiem , a we wnętrzu jego wrzało jeszcze życie …  Straże tu nie wpuszczały nikogo …  Na pierwszém piętrze , mimo wichru , okna były szeroko poodmykane , z za obsłon , któremi napół tylko były okryte , rzęsiste światło jarzące migało , odbite mnóstwem zwierciadeł , a chwilami dobywał się śmiech homeryczny z wnętrza sali , leciał w dziedziniec , przestraszając chodzącą wartę , która słuchać go stawała , i obiwszy się o szare mury … powoli słabém obumierał echem …  Śmiechom tym towarzyszyły gwary to słabsze , to silniejsze , rosnące , przechodzące w mruczenie i milczenie …  Nagle jakby po przebrzmiałéj mowie zrywały się znowu oklaski i znowu huczał śmiech homeryczny , królewski , rozłożysty , purpurowy , śmiech istoty , która się nie lęka by ją kto posłyszał i drugim szyderczym odpowiedział śmiechem …  Za każdym wybuchem straż która z halabardą chodziła pod oknami stawała , żołnierz podnosił oczy do góry , wzdychał i spuszczał je na ziemię …  Strasznego coś było w téj uczcie nocnéj , wśród zamku śpiącego , wśród burzliwego wichru i milczącéj stolicy …  Tam król się weselił …  Od powrotu z Polski , takie uczty wieczorne , nie tłumne , w gronie kilku poufałych ludzi — nazwijmy ich przyjaciółmi — bywały częstsze niż dawniéj ; August Mocny , zwyciężony przez dziwacznego , półgłówkiem zwanego Karola XII , wstydził się oczów pokazywać w licznych zebraniach , zabawy i roztargnienia potrzebował , zbierał więc około siebie ulubieńców kilku …  Naówczas przynoszono węgrzyna złocistego , po którego umyślnie słano na Węgry co roku , ustawiano puhary i pili tak aż do dnia , aż do snu , aż do chwili gdy wszyscy z krzeseł pospadali , a króla Hoffmann , pod rękę , śmiejącego się do łoża odprowadzał .  Do tego grona wybranych kapłanów Bachusa magiarskiego , niewiele osób było przypuszczonych , poufali tylko i zaufani a ulubieni Augustowi , gdyż król po kilku puharach dla tych których nie cierpiał , mówiono , był niebezpiecznym .  Siłę miał Herkulesową … gniéw olympijski a władzę nieograniczoną …  W dnie powszednie , zrana gdy się pogniewał , oblicze mu tylko zaszło jakby krwawą łuną na chwilę i oczy błysły i wargi zadrżały , i odwracał się nie patrząc na tego co go tak rozpłomienił ; ale po kielichu …  nie jeden wyleciał oknem i na kamieniach dziedzińca padł by nie wstać …  Tak ludzie mówili .  Gniéw jego był rzadki ale jak piorun straszny .  W zwykłém życiu nie było łagodniejszego pana ani słodszego , ani łaskawszego dla wszystkich .  Uważano nawet że im kogo mniéj znosił , tém dlań uśmiech miał milszy , a w przededniu zaprowadzenia na Königstein , gdzie często dziesiątkami lat faworyci siadywali , August ściskał ich jeszcze jak najlepszych przyjaciół .  Tak szlachetna to była natura , pragnąca ludziom los ich osłodzić .  A bawić się toć przecie panu potrzeba było koniecznie … cóż dziwnego że czasem do zabaw sprowadzano dwa głodne niedźwiedzie żeby się jadły , lub podpajano dwóch zawziętych nieprzyjaciół żeby się z sobą gryźli ! . .  Ten rodzaj rozrywki najmilszym był panu … a gdy się dwóch Vitzthumów , Friesenów lub Hoymów zawzięło jeść z sobą po kielichach , śmiał się do rozpuku …  Niewinneć to było roztargnienie .  Królowi poróżnić ich ze sobą przychodziło bardzo łatwo , bo wiedział wszystko … kto się w kim kochał , kto kogo nienawidził ; ile mu z kassy wzięto niedozwolonym sposobem , nawet co zamyślał który z dworaków ; jeśli nie wiedział to odgadł …  Kto mu to szeptał , donosił , kto zdradzał , próżno sobie łamano głowy ; kończyło się na tém że nikt tu już nikomu nie wierzył , że się brat obawiał brata , że mąż się krył przed żoną , że ojciec lękał się syna … a król August Mocny śmiał się z tego motłochu !  Patrzał z góry na komedyą życia , nie gardząc w niéj olympijską rolą Jowisza , Herkulesa i Apolina … wieczorami zaś Bachusa .  Tego wieczora właśnie król się tak czuł smutnym i znudzonym , iż wszystkich ministrów , ulubieńców i dworzan postanowił poić i spowiadać , aby się choć trochę rozchmurzyć .  W pośrodku oświeconéj sali , któréj jednę ścianę zajmował srebrem i puharami jaśniejący bufet , z królującą srebrną o złotych obręczach baryłą ; długi stół obsiedli towarzysze wybrani królewskich zabaw : przybyli właśnie z Rzymu hrabia Taparel Lagnasco , z Wiednia Wackerbarth , wreszcie domowi Watzdorf , którego zwano chłopem z Mansfeldu , Fürstemberg , Imhoff , Friesen , Vitzhum i Hoym , i niezrównany w żartach , niewyczerpanego dowcipu , zawsze surowy i poważny a umiejący rozśmieszyć choćby się na płacz zbiérało , Fryderyk Wilhelm baron Kyan …  Król siedział z rozpiętą na piersiach suknią i kamizelą , podparty na łokciu i smutny .  Piękną jego twarz , zwykle jasną oblekała jakby mgła nadchodzącego smutku .  Wypróżniony kielich stał przed nim …  Kilka flasz próżnych świadczyły że biesiadować nie teraz dopiéro poczęto , przecież na twarzy króla nie widać było skutku boskiego napoju …  Bursztynowy płyn nie rozzłocił mu ponurych myśli .  Dworzanie baraszkowali między sobą , harcując słowy aby pana rozbawić ; nic to nie pomagało : August siedział zamyślony , jakby nie słuchał .  A był to stan rzadki u niego … bo chciał roztargnienia i szukał rozrywki .  Z ukosa spoglądali na ń niespokojni towarzysze …  W drugim końcu stołu siedział nie pozorny , posępny Kyan i jakby króla prześladować chciał , także się na łokciu sparł , nogi wyciągnął i w sufit patrząc , wzdychał .  Był tak smutny że się wydawał śmiesznym …  — Słuchaj — szepnął Fürstemberg trącając łokciem Wackerbartha ( oba byli już dobrze podchmieleni ) — widzisz ty Najjaśniejszego Pana ?  Źle jest , nie może go dziś nic rozweselić … jedenasta godzina … do téj pory powinienby już być w różowym humorze …  Nasza wina …  — Jam tu gość — odparł Wackerbarth ruszając ramionami — to nie moja rzecz : wyście znając go lepiéj , środki skuteczniejsze obmyśléć powinni .  — Znudził się Lubomirską … oczywista rzecz … — dodał z boku Taparel .  — Nie , bo przyznam ci się że i tych Szwedów strawić trudno — szepnął pocichuteńku Wackerbarth .  Ja mu się nie dziwię .  — Eh ! eh !  Szwedów ! zapomnieli śmy tymczasem , pobije ich tam za nas kto inny , mamy pewność , że przyjedziem tylko zbierać owoce … — począł trącając w kielich Fürstemberg — nie Szwedy go gryzą … ale już Lubomirskiéj ma dosyć … trzeba mu inną znaleźć .  — Czyż o to trudno ? — szepnął , ramionami ruszając , Wackerbarth …  — A ! no , trzeba wam było znowu w Wiedniu drugą Esterlę wyszukać … — rozśmiał się Lagnasco …  I poczęli szeptać tak cicho , że ich już słychać nie było , bo król zdawał się przebudzać jakby ze snu i wodził oczyma po swych towarzyszach , aż wzrok jego padł na tragicznie rozpartego barona Kyan i król parsknął homerycznym śmiechem .  Niepotrzeba było więcéj ażeby cała sala za nim powtórzyła śmiech echem , choć połowa z współbiesiadników wcale nie wiedziała z czego Najjaśniejszy Pan rozśmiać się raczył .  Jeden Kyan się nie ruszył , nie drgnął .  — Kyan ! — krzyknął król — co ci jest ?  czy cię kochanka zdradziła ?  czyś goły , czy ci nieprzyjaciel wpił się do boku ?  Wyglądasz jak Prometeusz , któremu niewidzialny sęp szarpie wątrobę !  Kyan odwrócił się jak drewniana lalka i westchnął straszliwie .  Stojący koło niego kandelabr o sześciu świecach do połowy zgasł od tego westchnienia i dym świéc rozszedł się po sali .  — Kyan , co ci jest ? — zapytał król .  — Najjaśniejszy Panie — odparł baron — osobiście nie jest mi nic .  Nie jestem ani głodny , ani zakochany , ani dłużny , ani zazdrosny , ale rozpacz mnie morduje .  — Cóż się stało ? mów ! — począł król .  — Nad nieszczęśliwym losem najukochańszego naszego monarchy boleję ! — odparł poważnie Kyan — tak jest !  Urodzony do szczęścia , z bożém obliczem , z herkulesową siłą , z sercem wspaniałém , z męztwem niezłomném , stworzony aby świat ci u stóp leżąc służył … nie masz nic .  — Tak , to prawda — rzekł August chmurząc brew .  — Piętnastu nas tu siedzi i rozbawić cię nie umiemy ; kochanki cię zdradzają i starzeją się , wino kwaśnieje , pieniądze ci kradną , a gdy wieczorem radby ś odetchnąć w wesołém kółku , przynoszą ci wierni poddani twarze grobowe .  Nie powinnaż mnie co cię kocham , rozpacz porywać !  August się uśmiechnął , ręką drżącą pochwycił puhar i stuknął nim o stół .  Z za kredensu wybiegły dwa karły … jak jeden i stanęły przed królem .  — Słuchaj Tramm — zawołał August — każ podać gąsior ambrozyi !  Kyan'a robię podczaszym .  Wino któreśmy pili , podprawione było wodą .  Ambrozyą zwał się węgrzyn królewski , który Zichy sam dla Augusta z najlepszych winogron nie wyciskanych robić kazał ; było to wino nad wina , niby syrop ciągnące się , zdradziecko słodkie i łagodne , a mogące powalić olbrzyma .  Tramm z towarzyszem znikli , a po chwili ukazał się czarny Murzyn we wschodniéj odzieży , na srebnéj tacy niosący gąsior ogromny .  Wszyscy wstali i witali go pokłonem , król spoglądał .  — Kyan gospodaruj — zawołał .  Kyan wstał … karły niosły na drugiéj tacy kieliszki , ale te się nie podobały podczaszemu ; szepnął im coś i małemi kroczkami za bufet pobiegli , a po chwilce zjawili się z nowém szkł em różnego kalibru .  Z powagą urzędnika , który zna ważność zleconych sobie obowiązków ,  Kyan jął się ustawiać kielichy .  W środku stał piękny , smukły , przyzwoitéj objętości królewski ; dokoła wieńcem otaczały go nieco mniejsze ministeryalne kielichy , po za niemi drobniejszych rozmiarów jak na żart , niby naparstki w znacznéj liczbie cisnęły się kieliszeczki . . śmieszne .  Wszyscy patrzeli ciekawie .  Kyan powoli ujął gąsior ogromny , aby w nim nie poruszyć osadów i ostrożnie nalewać zaczął .  Napełnił najprzód wszystkie drobne .  Nie wiele one napozór brały , ale ich był lik tak znaczny , że nim wszystkie ponalewał , gąsior się bardzo opróżnił .  Koléj szła na ministeryalne .  Wśród powszechnego milczenia , podczaszy sumiennie i te wszystkie nalał spełna .  W gąsiorze ubywało , ubywało i gdy przyszło nalać kielich królewski — wina zabrakło .  Kilka kropel z mętami wlał Kyan do niego , stanął i spojrzał na Augusta .  — A ! dobry z waćpana podczaszy ! — rozśmiał się król — dla ciebie ja jestem ostatnim .  Cóż to ma znaczyć ?  Śmieli się otaczający .  — Najjaśniejszy Panie — odezwał się stawiając opróżniony gąsior na stole Kyan , który wcale nie stracił przytomności i humoru — jest to przecie nie nowina , ale rzecz powszednia : com ja tu zrobił z winem , twoi ministrowie robią co dzień z dochodami państwa .  Najprzód sobie każdy mały urzędniczek swoję kieszeń nalewa , potém starszyzna o sobie pamięta , a gdy przyjdzie królewski puhar — tylko męty pozostały .  Król uderzył w dłonie , patrząc szydersko po przytomnych .  — Kyan !  twoje zdrowie !  Przypowieść Ezopa godna .  Ale niechże dla mnie drugi gąsior podadzą .  Murzyn niósł już na tacy ambrozyą .  Śmieli się wszyscy , bo król się śmiał , ale jakoś kwaśno ; z ukosa spoglądano na Kyan'a , który najmniejszy kieliszeczek wziął i zdrowie Herkulesa saskiego okrzyknął .  Padli wszyscy podchmieleni na kolana … hałas powstał ogromny , kielichy podniosły się do góry .  Król swój kielich ku baronowi wypił i postawił .  — Mówmy o czém inném ! — zawołał .  — Fürstemberg wstał .  — Najjaśniejszy Panie — rzekł — godzina nadchodzi , w któréj o niczém inném mówić się nie godzi , tylko o tém co dniowi i nocy króluje … o kobiétach .  — Doskonale — poparł król — każdy niech swoją kochankę opisze …  Fürstemberg zaczyna .  Szydersko uśmiechając się — wymówił król te słowa — po twarzy Fürstemberga przebiegł grymas dziwny .  — Dane mi pierwszeństwo — odezwał się młody towarzysz króla i ulubieniec — dowodzi tylko że przed okiem argusowém naszego najmiłościwszego pana nic się ukryć nie zdoła .  Zna mnie , kłamać mu nie potrafię i wystawia na upokorzenie .  Najjaśniejszy Panie ! — dodał ręce składając Fürstemberg — proszę o uwolnienie mnie od wizerunku kochanki .  — Nie ! nie ! poczęto dokoła .  Portret być może bez podpisu … jeśli osoba ukrytą być musi , ale rozkaz Pana święty i nieodwołalny .  Maluj Fürstemberg .  Wszyscy potrosze wiedzieli , dlaczego tak nieochoczo brał się do opisu młodzieniec .  Była to chwila krytyczna w jego życiu , udawał bowiem wielką miłość dla przeszło czterdziestoletniéj wdowy po jednym z Friesenów , która słynęła z tego , że z pod różu i bielidła twarzy jéj widać nie było .  Wdowa była bogata , Fürstemberg właśnie grosza potrzebny , wszyscy wiedzieli że się z nią nie ożeni , a jednak na balach dworskich , na maskaradach , w przejażdżkach ciągnęła go za swym wozem .  Gdy się Fürstemberg ociągał , naglić tak i tupać poczęto , iż król nakazać musiał milczenie i wskazując na Fürstemberga powtórzył :  — Niéma litości , maluj tę malowaną kochankę , któréj palisz ofiary .  Dla nabrania odwagi młody roztrzepaniec wychylił swój kielich do dna .  — Kochanka moja jest najpiękniejszą w świecie — zawołał — możeż mi kto zaprzeczyć , znaż kto co się ukrywa pod tą maską , którą dla śmiertelników oczu nakłada ?  Moja kochanka należy do bóstwa … bo jéj jednéj nie zagraża to , co wszystkim innym … piękność jéj dojrzała , jaką jest pozostanie na zawsze .  Ząb czasu skruszy się o marmurowe jéj kształty …  Śmiech mu przerwał .  Obok niego siedział Adolf Hoym .  Mężczyzna był pięknie zbudowany , ale twarzy nie miłego wyrazu .  Małe jego oczki świdrujące gdy się w człowieka wpatrywał , cechowała przenikliwość jakaś trwożna .  Zbladły i wyżółkły … w téj chwili dopiéro po ambrozyi nieco rumieńca nabierał .  Hoym słynął z donżuaństwa , ale jego miłostki od lat kilku były tak tajemnicze i skryte , że już myślano że się ustatkował .  Chodziły wieści iż się ożenił , ale żona jego nie pokazywała się nigdzie , nie widział jéj nikt … siedziała podobno na wsi .  Hoym , który miał słabszą od innych głowę , a był już zmęczony przez dni kilka , dotrzymując królowi w nocnych jego biesiadach , widocznie był mocno napiły .  Poznać to było łatwo po mimowolnych głowy jego ruchach , po wysileniach z jakiemi dźwigał ręce ociężałe , po uśmiechu ust krzywym , po przymykających się powiekach i całéj postawie zdradzającéj , że sobą władać przestał .  Była to najmilsza gratka dla króla i jego towarzyszów , ministra od akcyzy schwytać w takim stanie ubłogosławionym , gdy rozum języka powstrzymać nie może .  — Koléj na Hoyma ! — rzekł król .  — Hoym — dodał — znasz mnie , niéma wymówki .  Wiemy wszyscy żeś wielkim znawcą i wielbicielem wdzięków niewieścich , że bez miłości żyć nie możesz ; poza te ściany nie wychodzi nic .  Spowiadaj się !  Hoym głową na wszystkie strony wykręcał , a ręką z próżnym bawił się kielichem .  — Hę ! hę ! , zaśmiał się .  Z cicha nalał mu wina Kyan .  Minister machinalnie podniósł kielich do ust i wypił z tą bezrozumną chciwością właściwą już napiłym , których szatańskie pali pragnienie .  Lice mu zaszło purpurą .  — Hę ! hę ! — począł bełkocząc — chcecie wiedziéć jak wygląda moja kochanka … ale ja mili panowie niémam i nie potrzebuję miéć kochanki , bo mam za żonę boginię !  Rozśmieli się wszyscy chórem , król tylko ciekawie , poważnie wpatrując się w niego , słuchał .  — Śmiejcie się — mówił Hoym — kto jéj nie widział , ten nie widział Wenery , a myślę że i Wenus obok niéj wydała by się praczką z przedmieścia .  Mogęż ja ją opisać ?  W jedném jéj oku czarném jest tyle potęgi i wdzięku , iż żaden śmiertelny oprzéć mu się nie potrafi .  Postać jéj Praxytelesa dłutoby zawstydziła … na jéj uśmiech niéma wyrazu , ale to bóstwo surowe i straszne i ten uśmiech nie rozkwita co dzień .  Kiwali głowami przytomni niedowierzająco , Hoym chciał przerwać , król uderzył o stół .  — Opiszże ją lepiéj : to są westchnienia , nie obrazy .  — Któż opisze doskonałość — dodał Hoym z podniesionemi w sufit oczyma …  Wszystkie piękności ma , a żadnéj wady .  — Gotowem uwierzyć że piękna — zawołał Lagnasco — jeśli niestały Hoym od trzech lat się w niéj kocha i po cudzych kniejach nie poluje .  — Przesadza !  pijany jest ! — przerwał Fürstemberg .  Jakto ?  piękniejsza od księżnéj Teschen ?  Hoym ruszył ramionami , trwożliwém okiem mierząc króla ; ale król rzekł spokojnie :  — Tu niéma innych względów nad prawdę … piękniejsza od Lubomirskiéj ?  — Najjaśniejszy Panie — krzyknął unosząc się Hoym — księżna jest kobietą piękną , a moja żona jest boginią .  Na całym dworze , w całém mieście , w całéj Saksonii , w Europie drugiéj takiéj niéma !  Śmiechem ogromnym , olbrzymim , szalonym zabrzmiała sala .  — Jaki zabawny Hoym pijany !  — Jaka pocieszna akcyza pijana !  — Co za nieoszacowany człowiek …  Król się nie śmiał , Hoym widocznie był pod wpływem ambrozyi i zapominał się gdzie był i przed kim to mówił .  — Śmiejcie się — zawołał — znacie mnie przecie wszyscy : sami mnie Don Żuanem nazywacie : oddajecie mi tę sprawiedliwość że na piękności niewieściéj nikt się lepiéj nie zna nademnie .  Dlaczegóżbym miał kłamać ? … to bóstwo nie kobieta ; dość jednego jéj oka , aby w najzimniejszém łonie pożar zapaliło ; jéj uśmiech …  To mówiąc spojrzał mimowolnie na króla …  Wyraz twarzy Augusta chciwie słuchającego wykrzykników i śledzącego każde jego słowo , przeraził go tak , że niemal się z trwogi wytrzeźwił .  Radby był się cofnął … lecz nie mógł sobie zadać kłamu , i jak stężały , zamilkł pobladłszy …  Próżno śmiechami i wywoływaniami starano się go zmusić by szedł daléj : Hoym ze strachu oprzytomniał , ręka jego machinalnie obejmowała kielich , ale oczy trzymał wlepione w ziemię i zamyślił się dziwnie .  Na znak króla Kyan nalał mu ambrozyi , stuknięto w kielichy .  — Pili śmy boskiego naszego Herkulesa zdrowie ! — zawołał Fürstemberg — teraz zdrowie Najjaśniejszego Apollina naszego …  Niektórzy pili na klęczkach , inni stojąc ; Hoym wstał chwiejąc się i musiał oprzéć się o stół .  Skutek wina , który na chwilę trwoga zawiesiła , powracał .  W głowie mu się kręciło : wypił duszkiem .  Poza krzesłem królewskiém stał Fürstemberg , którego król Fürstchen przez pieszczotę nazywał i w swych miłosnych wycieczkach zwykle za towarzysza miewał .  Apollo odwrócił się ku niemu :  — Fürstchen — rzekł cicho — akcyza nie kłamie ; od lat kilku zamyka i tai się ze swym skarbem : trzeba go zmusić aby nam ją pokazał …  Użyj takich środków jakich chcesz , niech kosztuje najdrożéj , ale ją trzeba widziéć .  Fürst się uśmiechnął , szło to bardzo i jemu i innym na rękę .  Panująca dotąd królewska kochanka en titre , księżna Teschen , miała przeciwko sobie wszystkich przyjaciół obalonego przez nią wielkiego kanclerza Beichlinga , po którego upadku pałac na Pirnajskiéj ulicy odziedziczyła …  a Fürstemberg choć w swoim czasie służył Lubomirskiéj przeciwko innym paniom dobijającym się serca króla , gotów był Augustowi służyć przeciw wszystkim w świecie .  Piękność Lubomirskiéj nie zbyt świetna , nieco przekwitająca , jéj pańskie obejście się i ton , zaczynały nudzić króla , który wolał rezolutniejsze , śmielsze , żywsze charaktery w kochankach …  Fürstemberg odgadł to wszystko z wejrzenia i mowy króla .  W jednéj chwili odskoczył od jego krzesła i znalazł się poufale sparty o poręcz Hoyma , nachylony do jego ucha …  — Kochana akcyzo ! — zawołał głośno — wstyd mi za ciebie , kłamała ś bezwstydnie i to w obec króla jegomości , żartowała ś sobie z nas i z niego .  Przypuszczam chętnie , że żona takiego łotra jak ty i kobieciarza , nie może być koczkodanem , ale do Wenery i bogini , a nawet do księżnéj Teschen ją porównywać , to były żarty !  Hoymowi znowu wino grało w głowie .  — Com mówił — rzekł z gniewem — to była prawda !  Tausend donner - wetter !  Potz und Blitz !  Śmiano się z rubasznego wykrzyku , ale przy biesiadzie poufałéj król wszystko przebaczał … po pijanemu prości śmiertelnicy chwytali go za szyję i całowali , nie lękając się by ich Goliat zdusił w objęciach …  — Stawię tysiąc dukatów w zakład — o ! — krzyknął Fürstemberg — że żona twoja od innych dam dworu piękniejszą być nie może …  Hoymowi dolewano wina … akcyza piła z rozpaczy …  — Trzymam zakład ! — zgrzytnął zębami blady i pijany — trzymam …  — Sędzią … ja będę sędzią !  wyciągając rękę dodał August .  — A sądu zwlekać się nie godzi — dodał August .  — Hoym natychmiast sprowadzi tu żonę i na pierwszym balu u królowéj ją przedstawi …  — Hoym ! pisz !  Kuryer królewski powiezie list do Laubegast … — dodał któś z boku .  — Pisz list … natychmiast ! — zaczęto znowu wołać ze wszystkich stron …  W jednéj chwili podsunięto mu papier , Fürstemberg gwałtem wcisnął pióro , król wzrokiem naglił do wykonania .  Nieszczęśliwy Hoym w którym chwilami odzywała się trwoga mężowska i pamięć zalotności królewskiéj , sam nie wiedział jak dyktowany mu rozkaz przybycia do Drezna żonie napisał , i w mgnieniu oka wyrwano mu go z rąk … ktoś po wschodach zbiegł w dziedzińce , aby królewski posłaniec natychmiast z nim do Laubegast wyruszył .  — Fürstemberg — szepnął August — ja widzę po Hoymie że jeśli się wytrzeźwi dziś , rozkaz odwoła ; trzeba go spoić na śmierć , by nogą ani ręką nie ruszył …  — Jest już tak pijany , że się o życie jego lękam — dodał książe .  — A ja nie — spokojnie rzekł król — czyżby już Hoyma nikt w świecie zastąpić nie był w stanie ?  A taki by śmy mu pyszny z mnóstwem palm i wieńców pogrzeb sprawili …  Uśmieszek króla tak podziałał , iż koło Hoyma kółko się skupiło z kielichami ; wyzywano go , wymyślano toasty , doléwano ambrozyę różnemi z flaszek podstawianych kryjomo dobywanemi płynami , i w pół godziny …  Hoym blady jak trup , z głową zwieszoną , z usty okropnie otwartemi spał leżąc na stole …  Hajducy królewscy na dany znak ponieśli go do łóżka .  Dla ostrożności wszakże , raczéj niż z troskliwości o zdrowie , zamiast w lektyce odnieść go do domu na Pirnajską ulicę , położono go w jednym z gabinetów królewskich i dodano na wartę Cojanusa olbrzyma , który miał rozkaz nie puszczać go do domu , gdyby się obudził .  Hoym jednak wcale się nieprzebudziwszy i stękając tylko przez sen ciężko , bezprzytomny przeleżał do rana .  Na sali po wyniesieniu tego trupa rozpoczęła się dopiero bachanalia przy zamkniętych drzwiach , w ciaśniejszém kółku , któréj świadkami były tylko zwierciadła sali .  Król był w najpiękniejszym humorze , a promienistość tego oblicza odbijała się na twarzach dworzan jego .  Już się miało dobrze na brzask , gdy dwaj hajducy nareszcie ostatniego ze wszystkich i Augusta Mocnego jak dziecię do łóżka zanieśli .  Zarzucicie mi przesadę w obrazie !  Niestety !  wszystkie jego rysy aż do najdrobniejszego są prawdziwe …  Fürstemberg został sam na ruinach , prawie zupełnie trzeźwy , zdjął perukę tylko aby ochłodzić głowę i zamyślił się głęboko … mówiąc do siebie :  — Będziemy tedy mieli nowe panowanie …  Lubomirska nadto się téż wdawała w politykę …  mogła opanować króla … na co mu rozumna kochanka ?  niech go tylko bawi i kocha !  to jéj powołanie …  Zobaczymy Hoymowę …  Laubegast leży nad samym Elby brzegiem , o dobrych parę godzin od Drezna .  Mała wioseczka już naówczas miała kilka domków , widocznie przez możniejszych postawionych i panujących okolicy .  Kryły się one w starych lipach i bukach i czarnych sosen i jodeł gałęziach .  Pałacyk Hoyma do którego on się czasami z domu swojego wykradał , aby tu spędzić wieczory i część dnia , a czasem nawet całe pod niebytność króla tygodnie , wyglądał jak wszystkie owego czasu z wysokim dachem i poddaszami na sposób francuzki z wyginanemi ozdoby i floresami po murach .  Sprowadzeni ze stolicy murarze ukrasili go jak najstaranniéj i o ile znieść mogły skromne pałacyku rozmiary .  Znać było wielką troskliwość pana o upiększenie miejsca tego .  Mały dziedzińczyk opasywała krata żelazna w słupach murowanych , na których stały piękne wazony kamienne , na wznioślejszych nieco , przy bramie grupy aniołków trzymały latarnie .  Wchód do domu z galeryą kamienną przybraną w wazony i figurki , okrywały piękne kwiaty .  Dom wyglądał pańsko z za drzew , ale smutnie jak klasztor , jak pustkowie .  Nie było tu życia , ani licznych sług , ni ruchomego dworu .  Dwóch starych kamerdynerów , kilkoro czeladzi pokazywało się czasem około pałacyku , a nad wieczorem niekiedy z książką w ręku wychodziła z niego postać , któréj cała ludność Laubegastu z za płotów i krzaków z trwogą i podziwem się przypatrywała .  Było to w istocie dziwne w tym zapadłym kącie zjawisko , któremu właściwszym pobytem zdawała się sama stolica .  Nikt nie widział tu nic podobnego , ani mógł marzyć o takiéj piękności .  Młodziuchna kobiéta wysokiéj i szlachetnéj postawy , biała jak marmur , z czarnemi , jasnemi , bystremi oczyma , gdy szła ulicą w majestacie swéj młodości , piękności i dumy … mimowolnie trwoga ogarniała patrzących na nią nawet ukradkiem , takiego coś w sobie miała królewskiego i rozkazującego .  Chciało się na twarz padać przed nią .  A była smutną przy téj powadze jak żałobny posąg zdjęty z grobowca …  nigdy się nie uśmiechnęło jéj oko ni usta , nigdy nie spojrzała weseléj w niebo …  Spoglądała na ziemię czarną , na szare Elby wody , na kwiatki których ani zrywała , ani się poiła ich wonią .  Zdawała się nieszczęśliwą , może była tylko znudzoną .  Wiedziano że od lat kilku siedziała tu tak zamknięta nie widując prawie nikogo oprócz siostry Hoyma Vitzthumowéj , któréj brat téż rzadko przystępu do żony dozwalał .  Wiedział zapewne że i ona chwilowo miała szczęście być w łaskach u króla a nadzieję pozostania w nich dłużéj , która się nie ziściła .  Strzegąc żony od wpływu dworu i intryg jego , własną nawet siostrę od niéj odsuwał .  Vitzthumowa ruszała ramionami pogardliwie i wszystko było jéj jedno .  Ale bratowa śmiertelnie się nudziła .  Całą jéj zabawą były książki pobożne marzycieli protestanckich , które czytała skwapliwie i ustronne przechadzki pod nadzorem starego kamerdynera .  Życie to było jednostajne i ciche jak grób , ale za to namiętności w niém nie wywoływały burzy .  Hoym zrazu bardzo czuły , z natury bałamut i bałamuctwem dworu podżegany , znużył się żoną i zapomniał już o niéj .  Kochał ją jednak po swojemu , zazdrośnie i chciał ten skarb miéć zatajonym przed oczyma ludzkiemi .  Tylko gdy króla i dworu nie było w Dreznie , pani Hoym miała pozwolenie na krótko przybyć się rozerwać w stolicy , która naówczas śmiertelnie nudną była .  To kilkoletnie zamknięcie napoiło ją dumą , żółcią , goryczą , smutnemi myślami , pogardą dla świata i ascetyzmem dziwacznym .  Wystawiała sobie życie swe jako skończone , zamknięte … jako wyczekiwanie równie samotnego zgonu , a była jak anioł piękną i nie miała jeszcze skończonych lat dwudziestu czterech i ci co ją zdala widzieli , nie dali by jéj z twarzy dziecinnéj niemal , ani ośmnastu , tak dziwnie wyglądała młodo .  Panią Vitzthum , która w gorętszém życiu postradała świeżość i część młodego wdzięku , ta nieśmiertelna dziewiczość bratowéj gniewała .  Gniewały ją i inne jeszcze w niéj przymioty : szlachetna duma cnoty , oburzenie na zepsucie , pogarda , intrygi i kłamstwa , królewski majestat z jakim z góry swéj potęgi spoglądała na ruchliwą , śmiejącą się , pełną fałszu bratowę .  Gdyby nie była bratową , możeby jéj nawet życzyła upadku i upokorzenia .  Hoymowa nie lubiła jéj wzajemnie , wstręt ku niéj czując instynktowy .  Dla męża okazywała teraz niemal chłodną pogardę … przez samą panią Vitzthum , pocichu szepczącą nieraz tajemne skandaliki , wiedziała Anna Hoym , że mąż nie był jéj wiernym .  Mogła go łatwo jedném czulszém wejrzeniem u stóp swych położyć , znała swą potęgę , była jéj pewną : nie chciała .  Wydał się jéj już zbyt nikczemną istotą , aby się o niego starać było warto .  Przyjmowała go zimno , odprawiała obojętnie ; Hoym się burzył , ale z żoną gdy przyszło do otwartéj kłótni czuł się tak słabym , że zwycięztwa szukał w ucieczce .  Tak płynęły smutne a długie dnie w Laubegast …  Nieraz Annie przychodziły myśli słomianą wdową powrócić nazad do Holsztynu , do Brockdorf , do rodziny .  Lecz rodzina nie była jéj bardzo przychylną , ojca i matki nie miała od dawna , a księżna Brunswicka , z domu Holsztein Plön , czyby ją znowu na dwór przyjęła ?  Głośne tam było i pamiętne znalezienie się szesnastoletniéj jeszcze Anny , którą książę Ludwik Rudolf w zapale uwielbienia dla jéj piękności cudnéj , chciał pocałować i — dostał publicznie prawie policzek …  Nie miała się więc gdzie podziać biédna a piękna Anna .  Pomimo zepsucia dworu i sąsiedztwa Drezna , w którém trudno było ukryć przed oczyma ludzi taką gwiazdę piérwszéj piękności , kilka lat przechadzając się po nad brzegami Elby , nad któremi nieustannie krzyżowały się dworskie powozy , kawalerowie konni , wojskowi i cała próżniacza czereda otaczająca panującego , Anna tak się umiała przysłonić w tém swém ustroniu , że ją żadne niemal nie postrzegło oko .  Oprócz jednego …  Tym jednym był młody Polak , który raczéj wisiał niż trzymał się na dworze króla Augusta , a dostał się na ń prawie mimowoli i mimowoli tu dość nudne wiódł życie .  Gdy August Mocny po raz piérwszy jechał do Polski i przy biesiadzie w oczach zdumionych panów co na jego wyruszyli spotkanie , srébrne gniótł w ręku puhary , łamał talary i kruszył podkowy ; przy obiedzie w Piekarach po odbytéj ceremonii przed cudownym obrazem , na widok tych popisów siły pańskiéj , źle jakoś wróżyć się zdającéj przyszłości Rzeczypospolitéj , ozwał się z niechcenia pono ksiądz biskup kujawski , iż jednego młodego chłopaka znał , który niemal tak samo mógł dokazywać .  Piknęło to króla jegomości , zarumienił się , acz tego po sobie nie dał znać , zwłaszcza że to były dopiéro początki jego w Polsce i rzekł tylko iż ciekawy był widziéć współzawodnika w sile , bo go jako żywo nigdy w życiu jeszcze nie spotkał .  Obiecał ksiądz kujawski ubogiego onego szlachetkę pochodzącego bodaj z wielkiéj a niegdyś bardzo możnéj rodziny Zaklików , królowi , gdy przybędą do Krakowa po koronacyi przedstawić .  Ale rzecz , przy tylu innych ważniejszych poszła w zapomnienie i biskup by jéj nie wznawiał , postrzegłszy się iż niezręcznie z tą paralellą wystąpił , gdyby sam król nie naparł się i nie przypomniał , a nie wymagał natarczywie , aby mu owego p . Rajmunda Zaklikę koniecznie na oczy pokazano .  Chłopak tylko co był szkoły jako tako u Jezuitów dokończył , wałęsał się sam nie wiedząc co począć z sobą .  Do wojskaby był rad szedł ale pocztu sobie za co kupić nie miał , a inaczéj staremu szlachcicowi nie wypadało .  Po długich więc poszukiwaniach w mieście udało się Zaklikę odkopać gdzieś po niewoli pasującego się z piórem przy kancelaryi .  Gdy przyszło go stawić przed królem jegomością , nie było ani przyodziewku dostatecznego , ani szabelki , ani pasika .  Biskup go marszałkowi dworu rad nierad musiał kazać oporządzić od stóp do głów i dopiéro sam obejrzawszy że mu wstydu nie zrobi , trzymał pogotowiu .  Król najczęściéj z tą siłą przy ucztowaniu występował , gdy był dobréj myśli .  Znowu tedy dnia jednego dzbany miętosił i podkowy sobie przynosić kazał , które dworscy zawsze na ten experyment w pogotowiu trzymali .  Siedział biskup cicho , aż król do niego znowu : „ a gdzież wasz siłacz mój ojcze ” ?  Począł nalegać : sprowadzono Zaklikę .  Chłopak był wyrosły jak dębczak , smukły , rumiany , hoży , skromny jak dziewczyna i nie wydawał się wcale takim herkulesem .  August spojrzawszy na ń począł się uśmiechać .  Że był szlachcic przypuszczono go do ucałowania ręki pańskiéj .  Rozmówić się z nim inaczéj jak po łacinie było trudno , bo po niemiecku ani po francuzku słowa jeszcze wówczas nie rozumiał .  Szczęściem tu słów nie było potrzeba .  Stało dwa puhary srebrne jednakowiusieńkie przed królem , wziął August jeden w szeroką dłoń , palcami objął , pocisnął i jak liść zgiął i zdusił .  Było na dnie wino : trysnęło wierzchem .  Szydersko się uśmiechając podsunął sam drugi Zaklice i rzekł  — Probuj : jeśli puhar zgnieciesz , twój będzie .  Nieśmiało zbliżył się chłopak do pańskiego stołu i garść nastawił i objął blachę twardą ; chwilkę niby się ważyło co będzie , krew mu uderzyła do głowy … i puhar poszedł w kawałki .  Na twarzy królewskiéj odmalowało się niezmierne zdumienie , ale żywsze jeszcze nieukontentowanie , które i we wzroku na biskupa rzuconém znać było .  Panowie przytomni jęli dowodzić że puhar z cieńszéj był blachy , albo nadkruszony …  Wziął król podkowy łamać jak obwarzanki , kazano Zaklice i kruszył je leciuchno nie wysilając się .  Dobył August talara bitego , zmocował go w dwóch rękach i złamał téż .  Dano Zaklice bodaj grubszego hiszpańskiego , trochę się chłopak namyślał ; ale już się téż i rozpalił , a to mu sił dodało : przepołowił i talara .  Chmura popłynęła królowi po czole i markotny się stał dwór pański , że do takich nieprzyzwoitych zapasów przyszło .  Kazał król Zaklikę nagrodzić , oba puhary mu darował , a potém namyśliwszy się powiedział żeby go do dworu wzięto .  Dano mu jakiś urzędzik przy dworze , ale nazajutrz na ucho szepnął ochmistrz aby się nigdy nie ważył z siłą popisywać ni chwalić , aby z nim nie było źle , bo to rzecz zakazana .  Uwisł tak przy dworze ów ubożątko Zaklika , dano mu kilkaset talarów pensyi , barwę co się zowie wspaniałą , żadnéj roboty , wiele swobody , ale za królem gdzie się on ruszył jeździć musiał .  A że to było jak mówi przysłowie pokorne cielę , dobrze mu było .  Król wprawdzie słowa nigdy do ń nie przemówił , ale o nim pamiętał , pytał i nakazywał by mu na niczém nie zbywało .  Swobody miał chłopiec dosyć , a że wśród tego szwargotu niemieckiego wciąż musiał siedziéć lub francuzczyzny słuchać , jął się obojga języków uczyć bystro i we dwa lata już niemi dobrze w gębie obracał .  A no z tego próżnowania i że żyć nie bardzo z szołdrami lubił , bo tak ich zwał salva reverentia dla króla jegomości , gdy pora była po temu , około Drezna pieszo schodził wszystkie wioski i laski .  Natura była ciekawa , drapał się i po górach na drugim brzegu Elby tak urwistych , że z nich spojrzawszy … abyssus vocat .  Nigdy jednak szwanku nie poniósł .  W jednéjto z tych przechadzek trafił Rajmuś Zaklika do Laubegastu i znalazłszy pod bezpańską lipą chłodek , rozłożył się tam obozem na swoje nieszczęście … właśnie o téj godzinie wyszła Anna hr .  Hoym na swą samotną przechadzkę .  Gdy ją chłopak ujrzał , odrazu zamarł z admiracyi : tchu mu w piersi zabrakło .  Oczy tarł myśląc że mu się śni i że taka istota chyba istniéć nie może .  Siedział w miejscu biedaczysko do nocy patrząc a patrząc … i napatrzéć się nie mogąc .  Zdawało mu się że się oczyma napasie do syta , a im dłużéj patrzył , tém więcéj widziéć pragnął .  Zrodziła się w duszy tęsknota … czy szał , dosyć że do Laubegastu jak opętany latać zaczął , w głowie mu się wszystko przewróciło .  A że się nikomu nie zwierzał , nie było mu téż komu poradzić , iż na taką chorobę jedno jest tylko lekarstwo : w ogień samemu nie iść , ale z ognia uciekać .  Tak się chłopaczysko rozmiłowało : że wychudło i zgłupiało .  Kobiéty służące u dworu u pani Hoymowéj , które wyszpiegowały go a domyśliły się pewno co mu jest , jęły w śmiechy z niego , powiedziały o tém i pani .  Śmiała się i ona i zobaczyła go niewidziana , a może się jéj go i żal zrobiło , ale kazała do siebie przywołać i surowo go zgromiła że się tu niepotrzebnie włóczył , a zakazała aby więcéj nogą około dworu nie postał .  Że przy téj rozmowie nikogo nie było a chłopca głupota jego znać ośmielała , odpowiedział na to , że przecież patrząc nie grzeszy i że oprócz widzenia pani nic nie żąda , a dodał iż choćby go tam i ukamienować miano , musi przyjść , gdyż mu srodze tęskno .  Nagniewała się tupiąc nóżką pani Hoymowa , grożąc iż go mężowi przeskarży , a nic go to nie nastraszyło .  Potém się kilka tygodni z téj strony z któréj ją widziéć mógł nie pokazywała .  Chodziła do Elby , póki raz nie postrzegła , że Zaklika po szyję w wodę się schowawszy , mimo zimnéj rzeki , stał tak ukryty aby tylko ją zobaczył .  Rozgniewała się tedy strasznie i poczęła wołać na ludzi , aż Rajmuś nurka dał i zniknął .  O mało naówczas nie utonął , bo go kurcze porwały i odzież mu namokła ciężyła , ale się wyratował .  I jakoś go nie było widać , a no nie prawda , bo sobie inną obrawszy kryjówkę , oczy trucizną téj piękności pasł i pasł .  Już czy jejmość o tém wiedziała czy nie , nie było słychu , a nie mówiono więcéj o Zaklice .  Że zaś we dworze mało się o niego troszczono i królby był może nawet rad żeby gdzie karku nadkręcił , nikt o chłopcu nie słyszał .  Robił i chodził , jak chciał .  Raz tylko zawezwano go do dworu , bo król był dużemu koniowi z wielkiego gniewu w jaki wpadł , głowę jedném cięciem odrąbał .  Chciał tedy okazać August Mocny , iż tego ów nawet sławny Zaklika nie dokaże .  Przyprowadzono szkapę starą z pod dragona i twardo - kościstą .  Dawano pocichu do zrozumienia Zaklice zawczasu , aby jeśli mu łaska pańska miła , koniowi dał pokój , lub nie tak bardzo się zamachiwał .  Temu było wszystko jedno , a gdy raz na siłę szło i pot poczuł — jak to mówiono — nikt go nie pohamował .  W obec tedy króla , panów i wielkiéj ciżby osób , poprobowawszy tylko żelaza i dobrawszy klingi , koniowi łeb zwalił jak brzytwą …  Mówił że go potém tydzień ręka bolała w ramieniu — ale nic — król słowa nie rzekłszy , ramionami ruszył tylko i zapito konfuzyą .  Na Zaklikę nikt i nie spojrzał już , a dworscy słudzy których miał przyjaźniejszych , szeptali mu że mógł by się wynosić gdzie cichaczem , bo go przy lada małém czém , spotka ciupa na Koenigsteinie .  Rajmuś ramionami ruszył a wcale się tego nie zląkł …  Królewskiego tyle było zwycięztwa , że koniecznie chciał go jeszcze próbować wiele wina strzyma ; ten zaś czystą wodę tylko pijał , czasem szklankę piwa , wina kieliszeczek — daléj niemogąc .  Więc próżne było przykazywanie królewskie , pij a pij .  Gwałtem prawie wleli mu puhar węgrzyna , od którego jak padł , tydzień odchorował , i o mało go z tego świata nie wzięła gorączka .  A no potém do siebie przyszedł i bodaj do ogromniejszéj jeszcze siły , na którą się z nim nikt próbować już nie śmiał .  I znowu chodził na wyglądanie owo dziecinne pod ogród w Laubegaście .  A miłość ta uczyniła go innym człowiekiem : spoważniał bardzo , uczyć się począł i powierzchownie nawet odmienił …  Anna hr .  Hoymowa która o wszystkiém mówiła mężowi i jego siostrze , o nim nigdy nie wspomniała , zdając się go już niewidziéć , ani wiedziéć o nim …  W Laubegaście kończył się dzień zawczasu , z mrokiem zamykano bramy i drzwi na klucze i drągi , jak było we zwyczaju naówczas ; psy spuszczano na podwórza z łańcuchów , słudzy szli z kurami spać , a pani choćby dłużéj przy świetle czas nudny spędziła nad książką , nikt o tém nie wiedział …  Téj nocy właśnie gdy rozpustowano na zamku , a w odkrytych polach jesienny wiater bujał , w Laubegast tak go słychać było , łamiącego drzew gałęzie i miotającego lipami , iż o śnie ani było myśléć .  Piękna Anna rozebrawszy się , czytała w biblii , bo to jéj było czytanie najulubieńsze , zwłaszcza Apokalipsa i listy Ś-go Pawła …  Toż myślała a rozmyślała nad niemi , często płacząc nawet .  Było już późno w noc i druga świeca jarząca dopalała się w jéj pokoju , gdy tętent się dał słyszéć za domem , a potém jakby kto bramą żelazną targał i psy ujadać zaczęły tak straszliwie , iż nieulęknionego ducha pani , poczuła się strwożoną .  Rzadkie były już wówczas napaści na dwory , zwłaszcza pod stolicą , ale się przecie trafiały .  Rozpuszczone żołdactwo , połapani gwałtem żołnierze , którzy późniéj zbiegali i po górach się kryli tułając , dopuszczali się czasem gwałtów , choć je szyją późniéj płacić im przyszło , gdy na nich obławy zwołano .  Poczęła więc dzwonić Anna i cały dwór się pobudził , ale mimo to , brama nie przestała dźwięczéć ani psy ujadać …  Poszli tedy ludzie z bronią w dziedziniec i dopiéro zobaczyli że tam się ze dworu królewskiego posłaniec miotał a krzyczał i tuż za nim sześciokonny powóz stał z lokajami i służbą .  Psy wzięto na łańcuchy , wrota otwarto , posłaniec list oddał …  Gdy go jéj przyniesiono wśród nocy , sądziła zrazu Anna , iż cóś złego stać się musiało … pobladła nieco … poznawszy jednak rękę męża , choć zmienioną na liście , uspokoiła się .  Przyszedł jéj tylko na myśl los kanclerza Beichlinga , który nagle ze szczytu łaski poszedł jednéj nocy do Koenigsteinu i zabrano mu wszystko co miał .  Sam Hoym nieraz pocichu spowiadał się jéj z tego , iż królowi nie wierzy i nie będzie się nigdy czuł bezpiecznym , dopóki majątku i głowy zagranicę nie wyniesie .  Dowiedzioną to było rzeczą , iż król gdy najczulszym się okazywał , najwięcéj się go obawiać było potrzeba , uśpić bowiem pragnął , nim ofiarę swą strącił ze szczytu i lubował się patrząc na tragiczną fortuny zmianę .  Myślała więc Anna , ażali los kanclerza nie spotkał jéj męża , którego kraj cały nienawidził za wprowadzenie akcyzy , i nieprzyjaciele na ń szczuli ze wszech stron .  Zdziwiła się niezmiernie postrzegłszy na bilecie męża , ręką acz widocznie zmienioną i pośpieszną kreślonym , rozkaz , aby natychmiast przybyła … posłanym po nią powozem .  Ani się było podobna opierać dla oczu ludzkich …  a i ciekawość téż wiodła …  Kazała więc sługom czynić natychmiast przygotowania do podróży … i nie upłynęła godzina , gdy już w powozie siedziała i wrota cichego dworu w Laubegast na zawsze się za nią zamknęły …  Myśli dziwne w drodze ją opanowały …  Czuła się przejętą jakimś strachem i smutną tak , że się jéj na łzy zbierało .  Nie wiedziała co jéj groziło i czy jéj co zagrażało , trwożyła się wszakże .  O powrocie króla i dworu po kilkoletniéj niebytności , wiedziano wszędzie .  Z niemi razem powracały do Drezna intrygi , podstępy , wyścigi o łaski i znaczenie , w których się różnemi środkami posługiwano .  Działy się tam rzeczy napozór lekkie i wesołe , a w istocie tragiczne …  W chwili gdy ofiary z jękiem padały w lochy i ciemne przepaści , balowa muzyka przygrywała weselu tych co zwyciężyli …  Nieraz z dala patrzała Anna na siną górę Koenigsteinu , pełną tajemnic i ofiar …  Noc była ciemna bardzo , lecz powóz poprzedzały pochodnie dworskie i konie pędziły … ani opatrzono się jak stanęła kareta na bruku u domu przy Pirnajskiéj ulicy .  To téż choć ministra oczekiwano , ludzie się pospali i nierychło się ich było można dobudzić .  W domu tym w którym Hoym zajmował pierwsze piętro , pokojów nawet swoich Anna nie miała .  Były tylko dla przyjęcia klientów naznaczone i sypialnia pańska , która wstręt wzbudzała w Annie …  Zresztą kancelarye i całe izby papierów …  Gabinet ministra przytykał do ogromnéj sali , ozdobnéj wprawdzie , ale ciemnéj , ponuréj i smutnéj .  Nie zastawszy męża w domu , tém więcéj się zdziwiła hrabina Anna ; ale słudzy ją upewnili iż to była noc królewska , i że przy téj zabawie zwykle przeciągał się pobyt na zamku do dnia białego i dłużéj .  Zmuszona szukać przytułku i odpoczynku , hrabina musiała dziś poraz pierwszy w tym domu męża , w którym nigdy prawie nie bywała , znaléźć sobie jakiś kątek .  Obrała gabinet z drugiéj strony kancelaryi ministra położony , oddzielony od innych pokojów i tu sobie prawdziwe łóżeczko obozowe usłać kazawszy , zaryglowawszy się ze sługą , próbowała usnąć nieco .  Ale sen nie spłynął na powieki znużone , drzémała tylko chorobliwie , budząc się i zrywając za najmniejszym szelestem …  Dzień już był biały , gdy usnąwszy głęboko na chwilę , przebudziła się słysząc w gabinecie otwierające się drzwi i stąpanie .  Sądziła zrazu iż to był chód męża i w cichości co najprędzéj poczęła się z pomocą sługi ubierać …  Ubiór to był poranny , zaniedbany , który jéj jeszcze wdzięku dodawał .  Znużenie podróżą , niepokój , gorączka podniosły królewski wdzięk i blask urody zachwycającéj .  Z niecierpliwością odryglowała drzwi które ją dzieliły od gabinetu , otwarła je , i stanęła w progu .  Naprzeciw niéj zamiast męża stał człowiek zupełnie jéj nieznajomy , którego postawa i twarz wielkie na niéj uczyniły wrażenie .  Był to mężczyzna w czarnéj , długiéj sukni protestanckiego duchownego , nie młody , z głową wypełzłą i błyszczącą , około któréj nieco siwych włosów rozwianych jakby aureolę wiązało .  Zżółkła skóra przylegała do kości jego czoła , tak iż żyły rysowały się wszędzie wypukło …  Siwe oczy głęboko wpadłe , usta uśmiechnięte goryczą , spokojna pogarda świata , pogoda i powaga przytém , nadawały téj twarzy ani pięknéj zresztą , ani znaczącéj , coś tak wybitnego i zatrzymującego oczy zdumione , iż mimowoli oderwać ich od niéj nie było można .  Patrzała na ń Anna , ale i on jakby zjawiskiem téj kobiety przerażony , stał nieruchomy z wlepionemi w nią oczyma , w których mimowolne malowało się uwielbienie dla cudownego boskiego tworu , podobnego aniołom …  Stał i usta mu drżały i ręce się podniosły zdumieniem napół , napół jakimś ruchem niezrozumiałym , który i odpychać mógł i błogosławić …  Dwie te istoty zupełnie sobie nieznane … badały się tak chwilę oczyma …  Duchowny cofał się zwolna …  Anna oglądała się szukając oczyma męża …  Już miała nazad wstąpić za próg gabinetu , gdy duchowny spojrzawszy na nią wzrokiem litości pełnym , zapytał …  — Kto ty jesteś ?  — Jabym tu prędzéj was mogła spytać , kto wy jesteście i co tu w domu moim robicie ?  — W domu waszym ? — powtórzył zdumiony duchowny — jakto ?  więc żoną jesteście pana ministra ?  Anna głową dumnie dała znak potwierdzający .  Duchowny spojrzał na nią wzrokiem pełnym najwyrazistszéj litości , patrzał długo i dwie łzy zakręciły mu się pod zmarszczonemi powieki , złożył ręce jakby z rozpaczy i zwątpienia .  Anna poglądała na ń z ciekawością .  Niepozorna ta postać zszarzana , zmęczona , życiem złamana , zdawała się odżywiać , wyszlachetniać , uczuciem jakiémś wielkiém wyrastać : stała się poważną i majestatyczną .  Dumna pani czuła się przy niéj onieśmieloną , małą , zdziecinniałą , niemal pokorną .  Milczący starzec promieniał jakiémś natchnieniem wewnętrzném .  Nagle , oprzytomniał , obejrzał się strwożony i krok postąpił naprzód …  — Dlaczegóż ty , którą Wszechmogący stworzył dla chwały swéj , jako piękne cnoty naczynie , ty pełna blasku istoto , podobna aniołom , nie otrząśniesz pyłu z nóg twych skalanych dotknięciem nieczystego Babilonu i nie uciekniesz rozdarłszy szaty białe , z tego ogniska zepsucia i rozpusty ? — zawołał jakby nagle rozogniony miłosierdziem .  Dlaczego ty tu w tym ogniu trwasz ?  kto cię weń wrzucił ?  kto był tym niegodziwym co tak piękne dziecię Boże cisnął w ten świat plugawy ? ?  Czemu nie uciekasz ?  dlaczego stoisz niestrwożona a może niewiedząca o niebezpieczeństwie ?  dawno tu jesteś ?  Anna zrazu osłupiała słuchając go , lecz głos starego takie na niéj czynił wrażenie , iż uczuła się , może pierwszy raz w życiu podbitą i onieśmieloną .  Oburzał ją ten ton duchownego a nie mogła się zań pogniewać .  Nim otworzyła usta … on mówił daléj :  — A wieszże ty gdzie jesteś ? a wiesz , że ta ziemia na któréj stoisz chwieje się pod stopami twemi ?  że te ściany się otwierają na rozkazy , ludzie nikną gdy są zawadą , że tu życie człowieka nie waży nic … dla kropli rozkoszy ?  — Cóż zaprzestraszające obrazy , kreślisz , mój Ojcze — odezwała się wreszcie Hoymowa — i dlaczego mnie niemi chcesz zatrwożyć ?  — Bo z czystego czoła i oczu twych , dziecko moje — rzekł duchowny — widzę żeś bezpieczna , niewinna i nieświadoma tego co cię otacza : tyś chyba tu niedawno ?  — Od kilku godzin — uśmiechając się odpowiedziała Hoymowa …  — I nie tu przeżyła ś dzieciństwo i młodość twoją , boby ś tak nie wyglądała — uśmiechnął się boleśnie stary — nieprawdaż ?  — Dzieciństwo spędziła m w Holsztynie … od lat kilku jestem żoną Hoyma , ale mnie trzymał odosobnioną na wsi … ledwiem zdala widziała Drezno …  — A nic chyba nie słyszała o niém … — dodał stary i wstrząsł się .  Wszystko co mi mówisz , przeczytał em na czole twém , w wejrzeniu — rzekł smutnie .  — Bóg mi czasem daje zajrzeć głęboko w duszę ludzką …  Niezmierną litością został em zdjęty widząc cię , piękna pani ; zdało mi się że patrzę na lilię białą , rozkwitłą w ustroniu , którą stado rozhukanego bydła ma podeptać .  Było ci kwitnąć gdzieś wzrosła i woniéć pustyni a Bogu …  Zamyślił się głęboko .  Anna postąpiła przejęta kilka kroków ku niemu … w jéj oczach i postawie widać było wzruszenie .  — Ojcze mój — rzekła — ty kto jesteś ? ?  Stary zdawał się niesłyszéć , tak się zadumał głęboko .  Powtórzyła pytanie .  — Kto ja jestem ? — rzekł — kto ja jestem ?  nędzna istota grzeszna i wzgardzona , na którą nikt nie patrzy lub się z niéj wszyscy śmieją .  Jam głos wołającego na puszczy … jam ten który przepowiadam upadek , zniszczenie , dni pokuty i niedoli …  Kto ja jestem ?  naczynie w ręku Bożém , przez które czasem przechodzi głos z góry potężny , aby go ludzie nie słyszeli lub ośmieli ?  Jam ten za którego czarną suknią biegają ulicznicy rzucając na nią błotem , ten którego proroctw nikt nie słucha …  nędzarz wśród bogaczów … ale praw i czysty , przed Panem …  I zamilkł ostatnie słowa wymówiwszy głosem gasnącym … spuścił głowę .  — Dziwne zrządzenie — odezwała się Anna nie odstępując od niego — po kilku latach spokoju na wsi , w ciągu których mnie szmer ledwie od stolicy dochodził , przybywam nagle powołana przez męża i w progu spotykam was jakby przestrogę i oznajmienie …  Nie jestże to palec Boży ?  Wstrzęsła się i dreszcz przebiegł ją całą .  — Zaprawdę dziwne ! — powtórzyła .  — Opatrzne — rzekł stary … — a biada tym co litościwéj Bożéj nie słuchają przestrogi …  Chcesz wiedziéć kto ja jestem ?  nikt !  ubogi kaznodzieja od kościoła , który coś zgrzeszył na kazalnicy i którego pomsta panów ziemskich ściga …  Zowię się Schramm … hrabia Hoym znał mnie niegdyś w dzieciństwie , przybył em go prosić o przemówienie za mną .  Grożą mi .  I oto jak się tu dziś znalazł em …  Ale kto was tu sprowadził ?  kto wam tu przybyć dozwolił ?  — Własny mąż ! — rzekła Anna …  — Proś go niech cię uwolni — szepnął oglądając się trwożliwie duchowny .  Widział em piękności tego dworu , bo je tu ludowi na ulicach pokazują jak lalki …  tyś nad nie wszystkie piękniejsza stokroć …  Więc biada ci , jeśli tu pozostaniesz … okolą cię siecią intryg , osnują jadowitemi pajęczynami , uspią , upoją …  zawrócą głowę melodyą pieśni , ukołyszą serce bajaniem … złudzą oczy bezwstydem … oswoją ze sromotą , aż jednego dnia , spojona , znużona , osłabła … polecisz w przepaść …  Anna Hoym zmarszczyła brwi .  — Nie — zawołała — nie jestem tak słabą jak sądzicie , ani tak zasadzek nieświadomą , ani tak spragnioną życia …  Nie , świat ten mi się nie uśmiecha , patrzę na ń z góry …  niżéj on odemnie …  — Aleś go oczyma duszy tylko i przeczuć widziała — odparł Schramm — nie wierz sobie , uciekaj z tego piekła …  Królewskie w niém posągi popaliły się na węgiel i obrukały sadzami …  Idź ztąd … idź , idź , szkoda ciebie i białéj niewinnéj duszy twojéj …  To mówiąc ręce wyciągał jakby ją chciał wygnać i przyśpieszyć odejście ; ale Anna stała niezatrwożona , szyderski razem i litości pełen uśmiech błąkał się po jéj ustach .  — A gdzież ucieknę ? — zawołała — los mój połączony jest z losem tego człowieka … oderwać go odeń nie w mocy mojéj …  Ja wierzę w przeznaczenie , stanie się co mi wyznaczono … tylko nie śpiącą i nie pijaną owładną mną , nie osłabłą i zwyciężoną , ale ja chyba im panować będę …  Schramm strwożony spojrzał , stała pełna dumy i siły , uśmiechnięta szydersko i królująca …  W téj chwili otwarły się drzwi i hrabia Adolf Magnus Hoym wszedł zmięszany , powoli , w progu wahając się jeszcze , do własnego gabinetu .  Za stołem wśród świetnego towarzystwa wczorajszego nie korzystnie się już wydawał ; dziś po białym dniu , po nocnéj gorączce i zmęczeniu wyglądał gorzéj jeszcze …  Mężczyzna był ogromnego wzrostu , barczysty , silny a niezgrabny .  Nic szlachetnego nie nadawało mu wdzięku , twarz pospolita odznaczała się tylko błyskawicznemi zmianami konwulsyjnie po niéj przebiegających wyrazów z sobą najsprzeczniejszych .  Oczy szare to ginęły w powiekach , to wyskakiwały ogniem tryskając , usta śmiały się i krzywiły , czoło marszczyło i wypogadzało , jakby potajemna władza targała we wnętrzu sznurami , które całą postać zmieniały …  I w téj chwili , ujrzawszy żonę , zdawał się być pod wrażeniem najsprzeczniejszych jakichś uczuć .  Uśmiechnął się jéj i w chwilę jakby gniewem chciał buchnąć nasrożył … ale się zwyciężył i zawahawszy wsunął żywo do gabinetu !  Na widok Schramma ściągnęły mu się brwi gwałtownie i złość wystąpiła na twarz …  — Szaleńcze , fanatyku , komedyancie przebrzydły — zawołał nie witając się nawet z żoną — znowuś nabroił , znowu do mnie przychodzisz aby m cię wyciągnął z topieli ?  Ha ? nieprawda ?  wiém wszystko , pójdziesz precz od kościoła … na wieś , tam , na pustynie , do prostaczków … w góry …  Wskazał ręką .  — Ja ani chcę , ani myślę cię bronić ? — dodał zapalając się — podziękuj Bogu jeśli cię dwóch dragonów odprowadzi gdzie do kąta , bo tuby cię daléj , co gorszego spotkać jeszcze mogło …  — Ha ! myślicie ! — ciągnął daléj , zapalając się minister , który przystąpił do Schramma tuż , jakby go już sam miał porwać za kołnierz — myślicie że tu , na dworze wolno wszystko , i że to co wy nazywacie słowem Bożém , nieocukrowane , możecie podawać ustom do słodyczy nawykłym ?  że wy tu możecie grać rolę natchnionych apostołów nawracających pogan …  Schramm … mówił em ci sto razy , ja ciebie nie ocalę … gubisz się sam …  Duchowny niezachwiany bynajmniéj , spokojny stał patrząc ministrowi w oczy .  — Ale ja jestem kapłanem Bożym — rzekł — jam poprzysięgał dawać świadectwo prawdzie , a każą mi być męczennikiem dla niéj … niech się stanie …  — Męczennikiem ! — rozśmiał się Hoym — toby było zawiele szczęścia ; dadzą ci pięścią w plecy i oplwawszy wyświécą .  — Więc pójdę — odezwał się Schramm — ale dopókim tu jest , ust nie zamknę …  — I kazać będziesz głuchym ! — szydersko dodał minister … ruszając ramiony .  — No , dosyć tego , rób co chcesz … ratować cię nie mogę i nie myślę ; tu dobrze gdy każdy ocali siebie …  Jam ci to przepowiadał Schramm … milczéć trzeba umiéć , umiéć pochlebiać lub ginąć podeptanym …  Cóż chcesz , przyszły takie czasy : Sodoma i Gomora …  Bywaj mi zdrów , bo czasu nie mam .  W milczeniu pokłonił się Schramm , popatrzał na żonę Hoyma z politowaniem , na niego z milczącém zdziwieniem i skierował się ku drzwiom .  Hoym od żony , na którą także był spojrzał , oderwał wzrok ku niemu …  — Żal mi cię — burknął krótko — idź , zrobię co mogę , ale zatop się w biblii i trzymaj język za zębami : ostatni raz ci to radzę …  Schramm prawie nie słuchając wyszedł … małżonkowie zostali z sobą sam na sam …  Hoym nawet nie przywitał się z Anną , oddawna źle z sobą byli ; widocznie nie wiedział , od czego począć rozmowę … zakłopotany stał i zły …  Chwycił rękami dwa końce peruki swéj i targał …  — Pocóżeś hrabia kazał mi tu przybyć tak nagle ? — zapytała Anna z wymówką i dumą .  — Poco ? — podnosząc oczy zawołał Hoym , zaczynając wzdłuż i wszerz biegać po gabinecie jak opętany — poco ?  bom był szalony !  bo mnie ci niegodziwcy spoili , bo nie wiedział em com robił !  bom głupi … bom nieszczęśliwy ! … bom waryat !  Tak ! waryat ! — powtórzył .  — Więc mogę nazad powrócić ? — spytała Anna …  — Z piekła się nie powraca ! — zaśmiał się Hoym , — a waćpani z łaski mojéj w piekle jesteś : to istne piekło !  Rozerwał na piersiach kamizelkę , jakby go dusiła i padł na krzesło …  — A ! tak ! istotnie oszaleć przyjdzie , — mruknął — lecz z królem niema wojny …  — Jakto ? król ?  — Król !  Fürstemberg ! wszyscy ! wszyscy !  nawet Vitzthum , kto wié , własna może siostra … spiknięci na mnie …  Dowiedzieli się żeś ty piękna , żem ja głupi i kazali mi panią pokazać !  — Któż im o mnie powiedział ? — zapytała ciągle spokojna Hoymowa .  Minister nie mógł się przyznać przed nią , iż sam popełnił tę winę , za którą przychodziła pokuta , zgrzytnął zębami , tupnął nogami i zerwał się z krzesełka …  Złość jego ustąpiła nagle wcale odmiennemu usposobieniu , pobladł , stał się zimnym i szyderskim .  — Dość tego , — rzekł cicho zniżając głos — mówmy rozsądnie .  Co się stało , tego naprawić nie potrafię …  Wezwał em panią , bom musiał ją tu ściągnąć , król chciał , a Jowisz piorunuje tych co mu się śmią sprzeciwiać …  Dla jego zabawki musi służyć wszystko … królewskiemi stopy depcze skarby cudze i rzuca je w śmiecisko …  — Zniżył głos i umilkł jakby słuchał czy się kto nie odezwie .  I począł znowu zwolna chodzić po pokoju .  — Założył em się z ks . Fürstembergiem , że pani jesteś najpiękniejszą kobiétą ze wszystkich tych , które tu z professyi pięknych role grają .  Nieprawdaż żem był głupi ?  Pozwalam by ś mi to pani powiedziała …  Najjaśniejszy nasz pan ma być zakładu naszego sędzią … i wygram tysiąc dukatów …  Anna zmarszczyła brew , odskoczyła z najwyższą wzgardą , odwracając się od niego .  — Nikczemny waćpan jesteś , panie hrabio — krzyknęła w gniewie .  — Jakto ?  wy ! wy coście mnie jak niewolnicę trzymali zamkniętą , skąpiąc mi powietrza i światła , wyprowadzacie mnie teraz jak komedyantkę na scenę , aby m wam wygrywała zakłady blaskiem oczu i uśmiechami ?  to najwyższa podłość !  — Nie szczędź pani wyrazów , mów co chcesz , — rzekł Hoym z boleścią — wart jestem , zasłużył em …  Wszystkiego za mało na potępienie mnie !  Miał em najpiękniejszą istotę w świecie , która kwitła i uśmiechała się dla mnie samego tylko , był em dumny i szczęśliwy … szatan mi kazał w kielichu wina rozum utopić …  Załamał ręce : Anna zamilkła i patrzała .  — Ja jadę do domu — rzekła — ja tu nie pozostanę , wstydziła by m się sama siebie …  Koni !  powóz !  Rzuciła się ku drzwiom : Hoym stał uśmiechając się gorzko …  — Koni !  powozu ! — powtórzył — ale waćpani nie wiesz chyba gdzie jesteś i co cię otacza ?  Jesteś niewolnicą , nie możesz stąpić kroku ; nie ręczę żeby straż nie stała u drzwi domu .  Gdyby ś ośmieliła się wymknąć , dragoni pójdą złapać cię i odprowadzić … nikt nie odważy się wieźć … nikt nie uzuchwali ratować …  Waćpani nie wiesz gdzie jesteś ?  Hrabina załamała ręce z rozpaczą , Hoym patrzał na nią z jakiémś uczuciem niewysłowionéj zazdrości , żalu , bólu , szyderstwa i niepokoju .  — Nie — rzekł dotykając z lekka jéj ręki — posłuchaj mnie pani ; nie jest jeszcze może tak źle jak ja mówię , jak przeczuwam : mówmy z flegmą i rozsądnie …  Giną tu ci co chcą być zgubieni …  Pani możesz nie być piękną gdy zapragniesz , możesz się stać odstręczającą , surową , straszną … możesz dla ocalenia mnie i siebie … przybrać postawę odrażającą …  Tu zniżył głos …  — Znasz pani historyą naszego najmiłościwszego pana a króla Augusta ? — zapytał się z dziwnym uśmiechem .  — Pan to wspaniały , hojny … sypiący złotem , które moja akcyza ze spleśniałego chleba ubogich wyciska …  Niema drugiego tak wspaniałomyślnego monarchy . . , niema któryby potrzebował bawić się drożéj , nieustanniéj i dziwaczniéj .  Łamie podkowy i kobiety i rzuca je na ziemię ; kanclerzy , których ściskał wczoraj , zamyka na Koenigsteinie …  Dobry i łaskawy pan , uśmiecha ci się do ostatniéj godziny , aby rusztowanie osłodził …  Serce ma najlitościwsze , tylko mu się sprzeciwiać nie trzeba …  Mówił coraz ciszéj , a trwożliwemi oczyma biegał dokoła …  — Znasz pani historyą jego !  a ! ciekawa bardzo — szeptał daléj — lubi kobiéty coraz świeże … co raz świeże jak smok ów w bajce , żyje dziewicami , które mu przerażeni mieszkańcy do jego jaskini wiodą … a on je pożera …  Któż jego ofiary policzy ?  Waćpani może słyszała ś ich imiona …  ale obok znajomych , trzykroć tyle zapomnianych …  Król ma dziwne smaki i upodobania : kocha się dwa dni w atłasach , a gdy mu się one znudzą , gotów na łachmany polować …  Ludzie wiedzą o trzech królowych z lewéj ręki , jabym ich naliczył dwadzieścia …  Königsmarck jest jeszcze piękną , Spiegel nie jest wcale stara , księżna Teschen w łaskach … ale już wszystkie go znudziły .  Szuka kogoby pożarł !  Dobry pan ! łaskawy pan ! — dodał śmiejąc się — wszakże zabawić się musi , wszak dla tego na świat przyszedł aby mu służyło wszystko ; piękny jak Apollo , silny jak Herkules , lubieżny jak Satyr … a straszny jak Jupiter …  — Dlaczegóż mi to waćpan rozpowiadasz , — wybuchnęła oburzona Anna — maszże mnie za tak nizko upadłą , by m na skinienie pańskie dała się sprowadzić z drogi honoru !  Waćpan mnie nie znasz !  to obelga ! !  Hoym patrzał z politowaniem na nią .  — Znam moją Annę , — rzekł z uśmiechem — lecz znam dwór , pana , ludzi co nas otaczają i urok jaki ich otacza .  Gdyby ś pani kochała mnie był by m spokojnym …  — Alem przysięgała wam , to dosyć — odezwała się z dumą kobiéta — nie pozyskał eś serca , ale masz słowo .  Takie kobiety jak ja nie łamią przysięgi …  — Łamały i takie dla blasku korony — rzekł Hoym — księżna Teschen jest wielką i dumną panią .  Anna ruszyła ramionami z pogardą .  — Mogę być żoną , nie chcę być kochanką — zawołała — sromu na czole nosić nie umiem .  — Srom ! — rzekł Hoym — a ! to piecze tylko chwilę , goi się rana i nie boli , choć piętno zostaje na wieki …  — Waćpan jesteś obrzydliwy , — przerwała kobiéta z gniewem .  — Sprowadzasz mnie tutaj sam … i karmisz takiemi groźbami …  Wzruszenie nie dozwoliło jéj mówić dłużéj .  Hoym się zbliżył z pokorą :  — Daruj mi — odezwał się — głowę stracił em , nie wiem co czynię i co mówię … to dzikie domysły i strachy …  Jutro jest bal na dworze …  Król pan rozkazał ci być na nim , zostaniesz przedstawioną królowéj .  Mnie się zdaje — z cicha począł spuszczając oczy — waćpani możesz co zechcesz , nawet nie być piękną …  Ja chętnie zakład przegram …  Będzie ci łatwo stać się śmieszną … niezgrabną .  U króla wiele waży elegancya , dowcip , żywość … cóż łatwiejszego jak okazać się zaniedbaną , niezręczną , milczącą , roztargnioną i tępą ?  Rysy twarzy to nic jeszcze …  Drezno pełne jest pięknych kucharek …  August jest wytwornym znawcą , wymaga wiele …  Pani mnie rozumiesz ?  Anna odwróciła się od niego w milczeniu wzgardliwém postępując ku oknu .  — Każesz mi więc grać komedyą dla ocalenia swojego honoru ! — zawołała z uśmiechem ironicznym — ale ja nie cierpię fałszu .  Waćpana honorowi nic nie grozi …  Anna Konstancya Brockdorf nie jest jedną z tych kobiet co się na łaskę pańską biorą i dają spodlić dla garści brylantów .  Nie masz się czego obawiać … bądź spokojnym …  Litość mnie bierze nad wami !  Ja na tym balu nie będę …  Hoym zamilkł i pobladł .  — Pani na balu tym być musisz ; — rzekł głosem stłumionym : — tu nie idzie już o żadne dziecinne niebezpieczeństwo ale o głowę i fortunę , o przyszłość moją …  Król kazał …  — A ja nie chcę ! — odparła Anna .  — Sprzeciwisz się jemu ! — spytał Hoym .  — Dlaczegóż nie , panem jest wszystkiego oprócz domu i rodziny , które do Boga należą …  Cóż mi uczyni ?  — A ! wam nic — rzekł niespokojnie minister — nadto dla pięknych pań jest grzeczny ; ale ja pójdę na Koenigstein , majątki nasze zabierze fiskus , rozdrapią faworyci : nędza , śmierć .  Zakrył sobie oczy rękami .  — Wy go nie znacie — szeptał cicho — on się uśmiecha i jaśnieje jak Apollo , ale jak bóg piorunów straszny …  Nie przebaczył nigdy nikomu kto śmiał zwątpić że jest wszechmocnym .  Pani będziesz na tym balu , lub ja zginę …  — A sądzisz pan , hrabio Hoym — odparła Anna — iż ta groźba waszéj zguby jest dla mnie tak straszną ?  Ruszyła ramionami i poszła znowu do okna …  Hoym posunął się za nią blady .  — Na miłość Bożą , o sprzeciwieniu się woli króla mowy być nie może … zaklinam was .  Kończył te słowa gdy do drzwi zapukano żywo i służący wpadł zatrzymując się w progu .  Minister brwi ściągnął i nasrożył się .  — Hrabina Reuss i Vitzthum !  Ściągnąwszy usta z gniewu , Hoym pośpieszył do progu ; chciał służącego wysłać z odpowiedzią odmówną , gdy po za nim postrzegł piękną , wypogodzoną , arystokratycznych rysów twarz hrabinéj , a po za nią żywo szpiegujące go oczy siostry .  Zdawało mu się że o wczorajszym wypadku i o przybyciu żony jego , nikt jeszcze w mieście nie wiedział ; odwiedziny dwóch tych pań przekonywały go na nieszczęście iż popełniony po pijanemu błąd , którego sobie darować nie mógł , już się musiał stać pośmiewiskiem powszechném .  Hrabina Reuss nie była by się pewnie inaczéj ruszyła , by wdowi dom ministra odwiedzić .  Zmięszany nad wyraz , dał znak słudze który odstąpił , a cała postać majestatyczna hrabinéj , która się była wstrzymała w progu , pokazała się w czarnych sukniach koronkami okrytych .  Hrabina Reuss biała , świéża , rumiana , form nieco pełnych , ale bardzo wdzięcznych , z uśmiechem łagodnym na różowych usteczkach , nie miała w sobie nic przerażającego , przecież na widok jéj blada już twarz Hoyma , zdawała się blednąć jeszcze : zmięszał się , jakby w niéj groźbę zobaczył …  Siostra jego , pani Vitzthum towarzysząca hr . Reuss , mogła to łatwo dostrzedz w oczach brata .  Na obu jednak kobiecych twarzach wykwitły tylko wzamian dwa uprzejme uśmiechy .  — Hoym !  doprawdy mogła by m się gniewać na ciebie — ozwała się słodkim , wdzięcznym , melodyjnym głosem hr . Reuss — jakże to być może !  Żona twoja przybywa nam tu do stolicy , a ja nic nie wiem … a ja przypadkiem od Hülchen dopiéro dowiaduję się o tém .  — Jakto ? — krzyknął minister nieposiadając się ze zniecierpliwienia — i Hülchen już wié o tém .  — A ! — zawołała wchodząc pani Reuss — i ona i cały świat i wszyscy o tém tylko mówią , że nareszcie masz rozum i biednéj kobiecie za kratami więdnąć nie dasz .  To mówiąc posunęła się ku Annie , badając ją oczyma , rozpatrując się w niéj , jak znawca pięknych koni patrzał by na zwierzę na targ wyprowadzone .  — Jak się masz droga hrabino — rzekła wyciągając ku niéj obie ręce .  — Jakżem rada że cię tu powitać mogę , gdzie jest właściwe miejsce twoje .  Pierwsza się tu zjawiam , ale wierz mi że nie ciekawość mnie tu sprowadza , tylko chęć usłużenia ci .  Jesteś jutro na balu u królowéj … pustelnico moja śliczna … przybywasz dziś , nie znasz Drezna … każże mi sobie pomódz .  Ja i Vitzthum niepokoiły śmy się zawczasu o ciebie …  Biédna ty nasza strwożona ptaszyno …  W czasie tego przemówienia , ta którą hr . Reuss nazwała spłoszoną ptaszką , stała tak dumna i jaśniejąca siłą , wcale nie zatrwożona , jakby tu panowała oddawna .  — Dziękuję wam pięknie — odezwała się spokojnie — właśnie mąż mi powiedział że mam być na balu .  Lecz jestże to koniecznością , czy nie mam prawa zachorować choćby ze strachu , że mnie tak nadzwyczajne szczęście spotyka !  — Nie życzyłabym ci tego pretekstu używać — odpowiedziała hr . Reuss , którą Hoym ze swojego gabinetu podawszy jéj rękę przeprowadzał właśnie do ponuréj sali audyencyonalnéj — nikt nie uwierzy w chorobę popatrzywszy na ciebie , co wyglądasz jak Juno pełna blasku zdrowia i siły , nikt nie da wiary przestrachowi , boś nieulękniona .  Vitzthumowa wzięła pod rękę Annę i korzystając z tego że ją brat wyprzedzał nieco , szepnęła na ucho :  — Kochana Anno !  niemasz się zaprawdę ani czego trwożyć , ani wymawiać ; raz przecie wyjdziesz z téj niewoli , którą dla ciebie opłakiwała m .  Zobaczysz dwór ! króla … świetność naszą , któréj równéj nie ma w Europie .  Ja ci piérwsza winszuję .  Jestem przekonaną że los najszczęśliwszy cię czeka …  — Jam tak do mojego więzienia i ciszy nawykła — cicho rzekła Anna — iż mi już nad nie nic więcéj nie było potrzeba .  — Hoym mój — dodała Vitzthumowa — spali się z zazdrości !  I śmiać się poczęła do rozpuku .  Trzy panie którym towarzyszył pomięszany minister , stały w śród sali jeszcze , gdy służący odwołał Hoyma , za którym się drzwi gabinetu zamknęły .  Hrabina Reuss pierwsza usiadła pochylając się ku pięknéj gospodyni .  — Droga moja — szepnęła — bardzom rada że piérwsza cię witam rozpoczynającą życie nowe .  Wierz mi , mogę ci się przydać na co …  Hoym niechcący podstawił ci pod nogi podnóżek , po którym wynijść możesz wysoko …  Jak anioł jesteś piękna !  Anna zmilczała chwilkę .  — Sądząc żem ambitną , mylisz się kochana hrabino — odezwała się zimno — płoche lata przeżyła m , wielem myśléć musiała nad sobą i światem , siedząc w samotni mojéj .  Wzdycham tylko aby do niéj i do méj Biblii powrócić .  Reuss się rozśmiała .  — Wszystko to się zmieni — rzekła wdzięcząc się do gosposi .  Nateraz myślmy o jutrzejszém ubraniu .  Vitzthum patrz i złóżmy walną radę jak ją ubrać mamy , bo sama gotowa się zaniedbać .  Tobie powinno iść przecie o honor domu brata .  — Jakkolwiek się ubierze — odezwała się Vitzthumowa — zawsze będzie najpiękniejszą .  Teschen z nią walczyć nawet nie może , jest zwiędła .  Na całym dworze nie ma żadnéj , coby nie zgasła przy Annie .  Mnie się zdaje że jak najskromniejszy ubiór będzie jéj jak najlepiéj do twarzy … niech inne się sadzą na róż , bielidło i fioki … jéj dość , choćby dziewiczéj sukienki …  Rozmowa o gałgankach stała się żywą , przerywaną , gorącą , polemiczną .  Hrabina zrazu nie mięszała się do niéj , słuchając tylko dwóch przyjaciółek , zbyt czułych , by ich zajęcie się nią nie budziło podziwienia i pewnéj obawy .  Powoli jednak i ona uległa magnetycznemu pociągowi , jaki strój ma dla niewiast , wrzuciła słowo i śmiechem przerywany spór toczył się już coraz weselszy …  Hr .  Reuss z niezmierną bacznością przysłuchiwała się każdemu słowu pani Hoym , tajemnie przypatrywała się jéj z jakimś niepokojem dziwnym ; zdawała wrzucać pytania , chcąc w odpowiedziach coś więcéj usłyszéć , nad to co one zawierały .  Anna przeszła wkrótce z rozdraźnienia rannego w stan jéj wiekowi właściwy , zaczęła dowcipkować i śmiać się , rzucając z wielką łatwością słówkami iskrzącemi tysiącem ostrych brylantów .  Z odwagą , ze szczerością niezwykłą opowiadała o sobie , swych uczuciach i przeczuciach .  Pani Reuss przyklaskiwała .  Po kilkakroć chciała ją uścisnąć , tak się ucieszyła żwawością młodzieńczą tego umysłu , który w spokoju i ciszy całą dziewiczą zachował potęgę .  — Cudowna Anna nasza ! zachwycająca ! niezrównana ! — wołała .  Jutro wieczorem cały dwór u kolan jéj leżéć będzie .  Hoym wcześnie powinien sobie przygotować pistolety .  Teschen zachoruje i omdleje znowu , ona co tak jest skłonną do mdłości odkrywających jéj wdzięki !  Vitzthumowa śmiała się …  Reuss opowiadała z tego powodu młodéj pani , jak księżna Lubomirska zdobyła króla serce omdleniem na widok jego upadku z konia .  Omdleli naówczas oboje , bo i król także ranny mocno w nogę , stracił przytomność .  Przebudzenie było rozkoszne …  bo August klęczał u nóg jéj , gdy po raz pierwszy otwarła oczy …  — Niestety ! — dodała Reuss — dziś gdyby nawet napadły ją mdłości , królby się może raczéj przestraszył niż uradował niemi .  Przeszły pierwsze zapały .  Na jarmarku lipskim Najjaśniejszy Pan puścił sobie cugle i dokazywał z francuzkiemi aktorkami .  Co gorzéj , mówią że się szalenie zakochał w księżnie Anhalt - Dessau … od któréj tylko doznał nielitościwéj oziębłości …  Fürstemberg słyszał od niego niedawno , że serce ma wolne i gotówby jakiéj piękności uczynić z niego ofiarę .  — Spodziewam się — rzekła obrażona nieco Anna — iż mnie kochana hrabino nie posądzisz o to , by m stanęła w rzędzie z francuzkiemi aktorkami , choćby po drugiéj stronie księżne się znalazły …  Serce królewskie wcale nie wesołym jest darem , a moje coś więcéj warto niż resztki po księżnie Teschen …  Reuss zarumieniła się mocno .  — Cicho !  cicho !  dziecko jakieś — odezwała się oglądając — któż ci mówi o tém .  Paplemy o wszystkiém … dobrze , by ś na wszystkie wypadki była przygotowaną .  Vitzthum i ja przyślemy ci kupców naszych i szwaczki … jeśliś swoich brylantów nie wzięła z domu , albo ci ich braknie , Meyer pożyczy w największym sekrecie jakich tylko zapragniesz , niewidzianych tu na dworze .  Usłużny jest i grzeczny …  To mówiąc wstały obie i poczęły ściskać Annę , która je milcząc do drzwi salonu przeprowadziła …  Hoym już się nie pokazał , w gabinecie pełno było urzędników od akcyzy .  U wschodów na dole stała kareta hr . Reuss , do któréj wsiadły obie .  Jakiś czas milczały zamyślone .  Vitzthum piérwsza przerwała to zadumanie :  — Co pani wróżysz ? — spytała .  — To nieuchronne — szepnęła hrabina — to konieczne : Hoym od dziś dnia za wdowca się uważać może .  Anna dumną jest … będzie się szczęściu opierać długo , ale nic króla więcéj nie draźni nad taki opór z którym walczyć musi .  Jest jak anioł piękną , śmiałą , dowcipną , dziwaczną : wszystko to przymioty które nie tylko ciągną ale i wiążą .  Droga moja , będziemy z nią teraz jak najlepiéj nim pochwyci w ręce wodze , potém było by zapóźno …  Ja ciebie , ty mnie wspomagaj : dajmy sobie ręce .  Przez nią króla miéć będziemy , ministrów , wszystko .  Teschen zgubiona , co mnie niewymownie cieszy ; u téj nudnéj , sentymentalnéj księżnéj nigdym nic zyskać nie mogła .  Ma téż dosyć : syn uznany , księztwo nadane , bogactwa ogromne : królowała nam zadługo .  Schodzi z pola , król się nudził , a jeśli kiedy , to teraz gdy jest tak nieszczęśliwym , pociechy potrzebuje i rozrywki .  Fürstemberg , ja i ty potrafimy to nareszcie że ją obalim .  Dość mamy wszyscy téj cudzoziemki .  Trzeba tylko całą intrygę prowadzić rozumnie , ostrożnie , może powoli , bo Anna szturmem się wziąć nie da : nadto jest dumną .  — Biédny Hoym ! — zaśmiała się Vitzthumowa — jeśli będzie miał rozum …  — Zyszcze na tém : nie kochał jéj od dawna rozpustnik — przerwała hr . Reuss — choć jesteś jego siostrą , mogę przed tobą mówić otwarcie .  Sam zresztą zgotował sobie ten dramat , którego padnie ofiarą .  — Posądzam Fürstemberga !  Hr .  Reuss zmierzyła ją bystrém , przelotném wejrzeniem i w oczach jéj błysnęło na chwilę , coś , jakby iskierka szyderstwa : ruszyła ramionami .  — A są osoby predestynowane ! — rzekła z ironią .  Nagle , po kobiecemu jakoś zaśmiała się głośno .  — Wiész — dokończyła — powinna włożyć suknią pomarańczową i korale .  Włos ma kruczy , cerę dziecinnéj świeżości , będzie jéj cudnie do twarzy .  Uważała ś jaki to ogień w tych oczach .  — I jaka duma ! niestety ! — dodała Vitzthumowa .  — Niechno króla zobaczy ! — zakończyła pierwsza — niech August zapragnie się jéj podobać , ręczę ci i głowę i dumę straci .  Przy Pirnajskiéj ulicy , naówczas jednéj z najparadniejszych małego , murami obwiedzionego i ściśniętego Drezna , stał pałac Beichlinga , niegdyś kanclerza a dziś więźnia stanu na Koenigsteinie .  Księżna Lubomirska z domu Bokunówna , stolnikówna litewska , rozwiedziona z mężem , ukochana przez króla Augusta II , uczyniona księżną Teschen po urodzeniu słynnego kawalera de Saxe ; w nagrodę zapewne iż się przyczyniła do upadku kanclerza , po którym ogromny spadek rozchwytali dworacy pańscy , dostała pałac Beichlinga darem i w nim wspaniałą swą umieściła rezydencyą .  Jeżeli nie odpoczywała w darowanych jéj także dobrach Hoyerswerda i innych majętnościach na Łużycach , siedziała naówczas w pałacyku na Pirnajskiéj ulicy lub bawiła się zakładaniem ogrodów na Frydrychstadzie .  Owe pierwsze lata gorącéj miłości i rycerskiéj zalotności , gdy piękny król nie mógł dnia przeżyć bez drogiéj Urszulki , gdy śliczna księżna konno wylatywała niecierpliwa na spotkanie królewskiego kochanka , strojna w saskie kolory i jaśniejąca blaskiem swych lat dwudziestu …  owe lata szczęśliwe przebyte w Warszawie , przewędrowane w wycieczkach po Niemczech , prześpiewane na wspaniałych balach Drezdeńskich i Lipskich , zdawały się bezpowrotnie minione .  Od tego balu karnawałowego w Lipsku , gdy niemiłosierna królowa pruska , Zofia Karolina , karcąc zalotność Augusta II , który do znajdującéj się w jéj orszaku księżnéj Anhalt - Dessau zwrócił swe zapały , sprowadziła razem pod oczy bałamutnego Don - Żuana trzy jego dymissyonowane kochanki : Aurorę Königsmarck , hr . Esterle i panią Haugwitz … aby króla razem i księżnę Teschen Lubomirską wprawić w kłopot i zawstydzić , od tego balu co się najczulszemi późniéj ukończył zapewnieniami stałego przywiązania ; księżna Teschen , jakby po straszném memento mori , nieustannie miała na myśli jedno : że może , że musi być jak inne zdradzoną przez niestałego a znudzonego Augustynka … ( Augustynkiem poufale zwano króla jegomości , i „ mein lieber Augustin ” piosenka popularna , do niego się stosowała … ) .  Król wprawdzie , mimo pokątnych bałamuctw bez liku , zawsze okazywał księżnie Teschen , wielką miłość w słowach i poszanowaniu .  Urszulka miała nad nim władzę i umiała nim władać ze zręcznością wielką , wodząc go na złotych paskach , białą rączką kierowanych , ale czuła w duszy że król lada chwila miał się od niéj oderwać na zawsze …  Zwierciadło pokazywało jéj jeszcze rysy twarzy wdzięczne i resztki świeżości , które starannie pielęgnowała , ale piękność ta i blaski nie miały już uroku nowości dla króla , który łatwo się nudził i coraz czegoś świeżego dla rozbawienia potrzebował .  Bawiła go rozmowa pięknéj księżnéj , jéj zręczność w zabiegach dworskich , jéj polityka pokryta gazą płochości kobiecéj , jéj perfumowana przewrotność i gra poplątanych intryg , które prowadzić na swą korzyść umiała .  August przyjeżdżał do niéj jeszcze na parę godzin , ale dziś już , gdyby ją jak niegdyś zapytała królowa , kiedy odjeżdża z Drezna , nie śmiała by odpowiedziéć zuchwale , że przybyła z królem i z królem tylko napowrót wyjedzie .  Mgłą smutku powlekały się jéj śliczne łzawe oczy niebieskie , pełne melancholii i łudzące charakterem łagodnym , gdy w istocie księżna żelazną miała wytrwałość w postanowieniach i zabiegach …  Z każdym dniem większa opanowywała ją trwoga , ażali nie przyjdzie rozkaz opuszczenia Drezna i wiekuistego z królem rozdziału .  Nic się napozór nie zmieniło , nic jéj nie brakło , szanowano ją jeszcze jako panią na dworze , a w oczach dworaków czytała blizki swój upadek ; łapała szyderskie ich półuśmiechy i ukradkowe złośliwe spojrzenia .  Urszula , był czas , że kochała Augusta , kochała go bardzo gorąco , ale naówczas sądziła , że dla niéj ustatkuje się płochy , że kiedyś może być królową ; złudzenia te dziś się rozchwiały i uszły .  Los wszystkich ulubienic pana miał i musiał ją spotkać .  Rozczarowana , ostygła , odzyskiwała jeszcze dawną wesołość i zalotność gdy królowi podobać się chciała ; późniéj zamknięta w domu , płakała pocichu kryjomo , i zemstą zawczasu już , pierś się jéj podnosiła …  Coraz częstsze bywały teraz listy do prymasa Radziejowskiego …  Ale król znał niebezpieczeństwo narażenia siebie siostrzenicy pierwszego dostojnika Rzeczypospolitéj i wysilał się na przekonanie jéj o swém stałém przywiązaniu .  Tymczasem szpiegowano księżnę pilnie …  Król nim zasłużył na pomstę , już się jéj lękał …  Miłość ze strony Augusta II zmieniła się w czczą galanteryą , czuć ją było lodem i chłodem …  Księżna Teschen zajmowała pierwsze miejsce po królowéj u dworu , ale w sercu stała na równi z królową , była obojętną .  Marzenia o Koloandrowych miłościach przeciągnęły jak wiosenne obłoki , — duma po nich obrażona została .  Gdy Stolnikówna litewska rzucała rodzinną ziemię , marzyła o tronie , tron rozsypał się w próchna … pozostawał wstyd chybionéj rachuby i sromotne położenie kobiety bez męża i domu …  Zapłaconéj za chwilę szału bogatemi podarki tytułów , ziemi i złota …  chwila tryumfu była krótką i znikomą , wstyd został wiekuisty .  Księżna Lubomirska nie mogła tak powrócić do Polski .  Biedna kobieta lękając się co godzina opuszczenia i wyroku , co ją miał strącić z wyżyny , na któréj się chwiała , myślała o sobie …  Nudziła się téż … a chłopię które jéj kilka razy na dzień przyprowadzano , przyznane dziecię królewskie , przychodziło w uścisku pić gorące łzy , z któremi się matka taiła …  Księżna Teschen nim miała prawo nazwać się nieszczęśliwą , już się nią czuła …  Dziecię jéj miało zapewnioną przyszłość , ona żadnéj …  Pałac przy Pirnajskiéj ulicy jeszcze dawnym obyczajem zgromadzał co dzień tłumy dworaków , pięknych pań i zalotnych kawalerów .  Zwłaszcza ostatnim król zdawał się nietylko nie wzbraniać , ale ułatwiać przystęp .  Możeby był rad aby który z nich pozyskał sobie serce , już mu ciężące przywiązaniem zbyt łzawém …  Niecierpliwiło to Augusta Mocnego , który w życiu nigdy nie płakał , iż księżnę widział zawsze we łzach i tam gdzie szukał roztargnienia , znajdował nieskończone wyrzuty .  Księżna jeszcze pozornie w łaskach , miała szczérych czy nie , przyjaciół i donosicieli , wiedziała codziennie o każdym króla kroku , uśmiechu i słowie … szpiegowała go zazdrośnie .  Z owéj uczty nocnej , gdy wyciągnięto u Hoyma przyznanie się do pięknéj żony , gdy go na zakład wyzwano , gdy posłano do Laubegast po piękną Annę , księżna Teschen miała sprawozdanie dosłowne …  Niespokojna , w gorączce chodziła myśląc , czy ma się na balu u królowéj znajdować , stanąć do pojedynku tego , lub pogardliwie rzuconą rękawicę niepodniesioną zostawić .  Rano około jedénastéj doniesiono o przybyciu pani Hoymowéj .  Nikt jéj nie znał jednakże , nikt nie widział , nikt opisać nie umiał .  Wszyscy zgadzali się na to , że była piękną , wiedziano że urodzona w roku 1680 była rówieśnicą Lubomirskiéj , ale rodzaju i niebezpieczeństwa téj piękności nikt opisać nie umiał .  Po stolicy biegały najrozmaitsze wieści .  Kyan nielitościwy miał się odezwać :  — Nie pytajcie czy piękna , byle do ostatniéj nie była podobną …  Księżna czuła to także : nie szło o piękność , tylko o wrażenie nowe …  Tego dnia ranny zastęp gości u księżnéj był mniejszy niż kiedykolwiek , wszyscy biegali po mieście nowiny roznosząc i polując na nie .  Mówiono że król , jak zwykle gdy mu szło o świetność zabawy , sam jak najstaranniéj balowy program oznaczył … i niecierpliwił się już o zakład Fürstemberga i Hoyma .  Mówiono że panna Hülschen i hr .  Reuss już troskliwie intrygowały , aby Hoymowę w swe sieci uwikłać i łaski jéj sobie zapewnić .  Vitzthumowa zapewniała głośno , iż jéj bratowa zagasi wszystkie urodą …  Księżna słała w miasto , odbierała raporta swych wiernych , rozpaczała i płakała .  Trzy razy potrafiła króla , chcącego zerwać , zatrzymać ; teraz zdawała się nadchodzić godzina stanowcza …  Łamała ręce , nagle myśl dziwaczna jéj przyszła … spojrzała na zegar …  Dom Hoyma nie bardzo był daleko od jéj pałacu …  Szepnęła coś służącéj … zarzuciła gęstą czarna zasłonę na oczy od łez czerwone , i cicho zbiegła po wschodach do sieni .  Tu stały dwie lektyki i gotowi dwaj drążnicy … rzuciła się w jednę z nich …  Ludzie , którym szepnęła słówko służąca , zamiast iść ulicą , poszli tyłem , ogrodami .  Zielonych jeszcze drzew gałęzie osłaniały ścieżkę wązką i pustą , na którą wychodziła także furtka z ogrodu Hoyma .  Niewidzialny ogrodowy otworzył ją dla wyskakującéj z lektyki księżny , która obejrzawszy się wbiegła wprost na górę do Hoyma pałacu …  W sieniach czekał już na nią młody mężczyzna , który jéj wschody wskazał …  Przez ciemny korytarz zakwefiona i niemogąca się dać poznać , choćby ją kto napotkał , Lubomirska dobiegła do drzwi wskazanych i zapukała …  Nierychło je otwarto .  Zdaje się że sługa , która ostrożnie uchylała drzwi , chciała tylko zobaczyć kto przyszedł i nie była by wpuściła nadbiegającéj , ale ks . Teschen jedną rączką wpuściła jéj w dłoń kilka dukatów , drugą popchnęła z lekka , obejrzała się , w które drzwi iść daléj i pobiegła .  Anna Hoym przechadzała się samotna po pokoju , który dla niéj urządzać miano , gdy nieznana postać zakwefiona ukazała się na progu …  Zdumiona temi niespodziewanemi odwiedzinami cofnęła się marszcząc i gniewna .  Lubomirska odrzuciła czarny kwef , stanęła i oczy wlepiła ciekawie , słowa nie mówiąc z Hoymową , zdyszana , przejęta patrzała … wargi jéj ścinały się i drżały , bladość okrywała lica …  obejrzała się lękliwie dokoła i szukając podpory , na blizką kanapkę zemdlona upadła …  Anna podbiegła ku niéj , przybyła i służąca … obie podniosły omdloną …  Osłabienie jéj trwało tylko chwilę , porwała się jak obłąkana , oczy znów wlepiła w rywalkę i milcząc wskazała na sługę , aby odeszła …  Zostały sam na sam .  Cała ta scena , po kilku rannych następująca , niepokojem napełniła przybyłą i tak już strwożoną kobietę .  Po długim spokoju na wsi rozpoczynało się dla niéj gorączkowe jakieś życie , wśród którego opamiętać się było trudno .  Lubomirska wyciągnęła ku niéj bladą , zimną rączkę drżącą .  — Daruj mi , — rzekła głosem słabym — chciała m cię zobaczyć , chciała m przestrzedz .  Pędził mnie tu głos obowiązku … sumienia …  Anna milczała ciekawie się w nią wpatrując .  — Patrz na mnie — dodała — rozpoczynasz dziś to życie , które ja kończę .  Była m jak ty niewinną , szczęśliwą , spokojną , szanowaną , w zgodzie z sumieniem i Bogiem …  Miała m tytuł książęcy męża i lepiéj niż to , imię niepokalane ojca i rodziny …  Przyszedł ukoronowany człowiek , który mi to odebrał wszystko jednym uśmiechem .  Berło i koronę kładł u nóg moich , oddawał serce …  Poszła m za nim … spójrz na mnie …  Ja dziś nie mam nic , imie pożyczane , złamane serce , stracone szczęście , wstyd na czole , niepokój w duszy , przyszłość groźna i troska o los dziecięcia .  Na świecie niema dla mnie nikogo …  Krewni się nie przyznają do mnie , ci co się czołgali u nóg mych jutro znać nie będą .  On ! on ! . . odepchnie jak obcą …  Anna słuchając zarumieniła się .  — Pani — zawołała głosem przerywanym — dlaczegoż widzisz dla mnie niebezpieczeństwo , którego ja sama dojrzeć nie mogę ?  Ja cię nie rozumiem …  Kto pani jesteś ?  — Wczoraj królowa , dziś nie wiem kto — odparła Teschen .  — Ale ja nigdy żadnéj korony nie miała m pragnienia , każda skroń pali — zawołała Anna — dlaczegoż spotykać mnie mają te groźby ?  — Przestrogi — przerwała Lubomirska — daruj mi , twéj skroni przystała korona , ludzie zawcześnie ci ją dają , jam chciała odsłonić złoty jéj wieniec i wewnątrz pokazać cierniowy …  — Mylisz się pani — rzekła spokojnie Hoymowa — nie sięgnę nigdy po żadną koronę , nadto jestem dumną .  Musiała by m ją zanieść z sobą do trumny , albo jéj nie dotknę nigdy …  Uspokój się pani …  Teschen padła na kanapę , spuściła głowę i zaczęła płakać rzewnie .  Łkanie jéj obudziło litość w Annie , zbliżyła się z ciekawością i współczuciem …  — Wszystko co mnie tu od rana spotyka jest niezrozumiał em — odezwała się z cicha ; — chciała by m się wyrwać ztąd jak najrychléj .  Któż pani jesteś ?  — Teschen , — odparła przybyła cicho , podnosząc oczy — słyszała ś o mnie , domyśl się dlaczego cię tu ściągnięto …  Świeżej twarzy potrzeba znudzonemu panu …  Anna krzyknęła z oburzeniem .  — Podli !  frymarczą więc nami jak niewolnicami … a my …  — Ofiarami ich jesteśmy …  — Nie !  ja nie będę , ja nie chcę być ofiarą — przerwała Hoymowa — uspokój się pani , jam tak dumna , że nędzę raczéj zniosę niż upokorzenie …  Teschen spojrzała na nią , popatrzała długo i westchnęła .  — Nie będziesz ty , będzie druga : godzina moja wybiła …  lecz choć ty , choć jedna jeśli masz siłę , zaklinam pomścij nas wszystkie , odepchnij , rzuć im wzgardą w oczy .  To woła o pomstę do Boga …  Zarzuciła kwef na oczy , podała rękę w milczeniu .  — Jesteś ostrzeżoną , broń się …  — Biegła ku drzwiom z pośpiechem , a Hoymowa stała jeszcze słowa wyrzec niemogąc …  Zjawisko znikło .  Na wschodach czekał na nią ten co ją wprowadził .  Szybko posunęła się ku lektyce , gdy zapuszczając zasłonę w oknie jéj , ujrzała bladą twarz młodego wojskowego , który drżący i niespokojny w nią się wpatrywał .  Twarz młodego oficera była piękną i arystokratyczną , pełną wyrazu , męztwa i energii ; lecz w téj chwili zgroza i ból ją zmieniały .  Zdawał się oczom swoim nie wierzyć …  Mimo dwóch tragarzów , którzy już lektykę podnosić mieli od ziemi , zbliżył się do okna .  — Księżna Urszulo — zawołał wzruszony — mamże oczom mym wierzyć , jestże to podobna ?  Wasże to widzę ukradkiem wyrywającą się na jakąś schadzkę zapewne …  Mówcie , zaklinam , całą prawdę mi powiedzcie , aby m natychmiast siadł na koń i więcéj nie wrócił , księżno ! pani !  Ja szaleję z miłości dla was … a wy …  Zakrył oczy …  — Wy szalejecie , to prawda ! — popędliwie przerwała księżna , — szalejecie tak że ście ślepi , bo mogli ście widzieć , że wychodzę od Hoyma , w którym się przecie zakochać nie mogła m .  Pochwyciła go za rękę .  — Chodź przy mnie , chodź ze mną , nie puszczę cię aż się wytłumaczę ; nie chcę aby ś i książe mnie w téj chwili opuścił i obwinił … toby już było nadto !  tego by m już przeżyć nie mogła .  Piękne , załzawione oczy księżnéj zwrócone ku młodzieńcowi , którego rękę pochwyciła , mówiły tyle , iż smutek znikł z jego twarzy , która rozpromieniała .  Pobiegł więc posłuszny za lektyką aż do pałacu , u wschodów podał rękę księżnie i razem weszli na pokoje .  Znużona i złamana chwytając się za głowę , księżna padła na kanapkę , rozkazując towarzyszącemu jéj , aby siadł przy niéj .  — Nie słyszał em , — odparł młody książe ( którym był Ludwik Würtembergski ) — nie słyszał em nic nad śmiechy z biednego Hoyma , którego spojono na to , aby go zmusić do pokazania żony …  — Tak , umiano obudzić ciekawość w Auguście , osnuto intrygę , — poczęła księżna ożywiając się coraz bardziéj .  — Widziała m ją , jest piękną … jest niebezpieczną , może być dwa dni królową …  — A ! tém lepiéj !  tém lepiéj ! — porywając się z siedzenia zawołał książe Ludwik — pani będziesz wolną …  Teschen rzuciła na ń okiem badawczém , młody chłopak zarumienił się , nastąpiła chwila milczenia .  Podała mu rękę , którą on pochwycił i ucałował z zapał em .  Trzymał ją jeszcze przy ustach , gdy z drugiego pokoju ze śmiechem suchym , przykrym , złym … wpadła klaszcząc w ręce osóbka mała , nie piękna , nieco do księżnéj podobna , chociaż o wiele od niéj brzydsza …  Wiek trudno było z twarzy rozpoznać , mogła zarówno mieć lat dwadzieścia kilka i o dziesięć więcéj .  Znać z niéj było że nigdy świeżą nie była i mogła się téż do późna nie zestarzeć .  Nosiła jednę z tych twarzy , co są staremi w dzieciństwie i niby młodemi w starości .  Szare jéj oczki , złe , szpiegujące , ostre , kręciły się i biegały , usta miała pełne szyderstwa , każdy rys zdradzał ruchliwą gorączkową kwoczkę i nieznośną intrygantkę .  Strój nadzwyczaj staranny i pstry , obmyślany był tak aby jedyną piękność jéj podnosił : figurkę zgrabną i w pasie przeciętą , nóżkę maleńką i kibić zręczną .  Żwawo okręciła się na trzewiczku ku księżnie , klaskając w dłonie w chwili gdy zawstydzony książę Würtembergski usta od ręki odrywał .  — Bravi ! bravissimi , ale niechże ja nie przeszkadzam — krzyknęła ostrym głosem Baronowa Glasenapp — nous sommes en famille , niema się co mnie wstydzić .  Siostrunia , bardzo słusznie rejteradę sobie zabezpiecza wojskową osłoną … bo … bo podobno zbliżamy się do chwili , w któréj przyjdzie rejterować z serca króla i dworu ! !  Dobry wódz zawsze sobie zapewnia drogę do odwrotu …  Mała ta zwinna pani , niecierpiana od całego dworu , który roznoszonemi plotkami starała się kłócić i różnić , była Stolnikówna litewska , panna Bokunówna , rodzona siostra Lubomirskiéj , żona ( natenczas ) barona Glasenapp'a , ale tylko z imienia , gdyż w czułych była stosunkach ze sławnym Schulenburgiem .  — Z kochaną siostrunią bardzośmy się dawno nie widziały , — rzekła papląc pospiesznie — ale w chwili niebezpieczeństwa zjawiam się zawsze , tak i teraz …  Słyszała ś Teschen , — dodała śmiejąc się złośliwie , — sprowadzili Hoymowę …  Ja ją widziała m raz … wprzód nim król nadjechał , gdy była w Dreznie i przepowiedziała m naówczas , że jak Helena trojańska komuś będzie nieszczęścia przyczyną …  Piękna jak anioł , brunetka , co dla blondynek jak Teschen , zawsze najniebezpieczniejsze … żywa , dowcipna , zła , dumna … a nosi się jak królowa !  Wasze panowanie skończone …  Rozśmiała się głośno …  — Ale ty do książęcych tytułów masz okrutne szczęście , — poczęła nie dając nikomu przemówić słowa .  — No ! ja … ja ledwie mogła m z biedą złapać chudego pomorskiego barona , a ty miała ś Lubomirskiego , masz Teschen i już na zapas starasz się o Würtembergskiego …  Młody chłopak stał zarumieniony i gniewny , Teschen spuściła oczy , ale cicho przez zęby szepnęła :  — Znalazła by m jeszcze czwartego , gdyby m tylko chciała .  — Jeśli chcesz ja ci jego imię na ucho powiem , — przerwała zrywając się i biegnąc do siostry baronowa .  Przyłożyła obie dłonie do ust i rzuciła jéj w ucho :  — Książę Aleksander Sobieski , nie prawdaż ?  ale ten się nie ożeni ! ! a Ludwiczek gotów , staraj się go zatrzymać .  Ze wstrętem odwróciła się księżna Teschen od siostry , która przeglądając się w zwierciadłach , biegała już po pokoju . . , oczyma śledząc dwie istoty , którym rozmowę z taką złośliwością podsłuchaną , przerwała .  — Jeśli Teschen będzie miała rozum — rzekła — może jeszcze z tego przesilenia wyjść zwycięzko .  Hoymowa prostaczka zrazi króla … spodoba mu się z twarzy , ale dumą go odepchnie ; po niéj Teschen znowu wyda się miłą i dobrą …  Cóż robić , fantazyom króla trzeba umiéć przebaczać !  Ci ludzie mają troski nadludzkie i nadludzkie przywileje …  Przykro mi tylko — mówiła ciągle nieprzestając — że cię tak wszyscy już wzięli na zęby , że hrabina Reuss i Hülchen już nowemu bóstwu składają ofiary , że Fürstemberg , a nawet szwagierek Vitzthum akcyzie gotowi złote rogi przyprawić …  Biedny Hoym ! !  jeśli go żona porzuci , doprawdy , gdyby nie pewne obowiązki , poszła by m za niego aby mu osłodzić wdowieństwo …  Ale rozpustnik stary ani mnie , ani żadnéj nie zechce …  W tém miejscu nieutamowanéj gadaniny baronowéj Glasenapp , książę Ludwik pożegnał się , a uścisk ręki jakim go obdarzyła księżna Urszula , nie uszedł oczów bacznych Glasenappowéj , która mu dygnęła z daleka .  Dwie siostry zostały sam na sam , milczenie trwało chwilę .  — Nie powinna ś tego brać tak tragicznie — poczęła Glasenappowa , ruszając ramionami — rzecz była doskonale przewidziana oddawna …  Król się znudził blondynką … ty masz księstwo , masz Hoyerswerdę , masz miliony , brylanty , pałac po Beichlingu , wyposażenie dla syna …  masz twą piękność , masz resztkę młodości … i księcia Ludwika , który się z tobą gotów ożenić …  Przyznam ci się że jeszczeby m się na twój los pomieniała , oddając ci Schulemburga w dodatku .  — Ale ja go kochała m — płacząc znowu przerwała Teschen .  — I to już przeszło … wiém ! — odparła baronowa Glasenapp — kochali ście się wzajemnie ja sądzę najmniéj pół roku , wśród którego on cię z dziesięć razy zdradził pocichu , a ty jego ! !  — Siostro ! ! — zawołała z oburzeniem Teschen .  — No , ani razu ! !  A jednak , patrzże , wśród téj miłości dla niego umiała ś sobie na zapas w odwodzie postawić Würtemberga i dziś gdy tak się przydał , masz gotowego !  Przyznam ci się , mnie złą nazywają i przewrotną , jabym tego nie potrafiła …  Ja , dopiéro gdy m się do podrapania skłóciła z Glasenappem , wyszukała m sobie Schulemburga .  Mnie bo się nic nie wiedzie … i wszyscy mnie niecierpią , co ja im oddaję z lichwą !  Poczęła się śmiać sucho .  — Słuchaj Lubomirska — ozwała się po chwili — królowie przy rozstaniu miewają zwyczaj żądać zwrotu darowanych dyamentów …  ostrzegam cię więc , by ś swoje w bezpieczném złożyła miejscu …  Spojrzała na siostrę , która się jéj zdawała nie słuchać .  — Będziesz dziś na balu ! — dodała …  Wyraz bal , wstrząsnął Lubomirską która powstała nagle …  — Na balu ! . . tak ! — poczęła zamyślona — potrzeba być na balu … tak ! pójdę , cała w czerni , w żałobie , bez klejnotów , w grubéj sukni …  to by było … uderzające ; . . lecz — powiédz Tereniu … będzież mi żałoba do twarzy ?  — Glasenapp rozśmiała się .  — Niezawodnie … żałoba jest wszystkim do twarzy , lecz jeśli myślisz że tém rozczulisz Augusta i dworaków poruszysz , mylisz się mocno …  Śmiać się będą !  Oni tragedyi nie lubią …  — Bądź co bądź ! w żałobie ! pójdę w żałobie , powtórzyła Teschen … ale pójdę … stanę przed nim jak widmo milczące …  — A że Hoymowa będzie rumianą , wesołą i świeżą , znikniesz jak widmo niepostrzeżona . .  Wierz mi … przeszłości powrócić niepodobna …  Spojrzała na zegar …  — A ! jak późno !  żegnam cię … do balu !  Ja także będę na nim … ale na drugim planie , jako widz , który aktorom przyklaśnie …  Bądź zdrowa !  Parami wchodziły damy , wiedzione przez mężów lub krewnych .  Po nadzwyczajnéj świetności strojów nie było się można domyśléć klęsk wojny , jaka kraj z Saksonią połączony dotykała , ani wyczerpania skarbu : król miał strój brylantami okryty , ogromne guzy dyamentowe , szpadę z wysadzaną niemi rękojeścią , trzewiki nawet ze sprzączkami lśniącemi dyamentów rosą …  Majestatyczna jego postać jakby odmłodzona , promieniejąca , więcéjby przystała zwycięzcy , niż zmuszonemu do walki o koronę z nieprzyjacielem zawziętym …  Na sukniach pań błyszczały także mnogie klejnoty … a wiele z tych piękności wcale ich nie potrzebowała .  Królowa ukazała się nareszcie , ubrana dosyć skromnie ; August z galanteryą i poszanowaniem na spotkanie jéj pospieszył , muzyka zabrzmiała fanfarą …  Głównych aktorek dotąd nie było …  Już pan zaczynał brew olympijską marszczyć i oglądał się na Fürstemberga tym wzrokiem , którego wyraz był mu dobrze zrozumiałym , gdy u drzwi wchodowych , pomimo poszanowania dla osoby króla dał się słyszeć szmer tłumiony …  Ludzie rozstępywać się zaczęli , oczy wszystkich zwróciły się w tę stronę …  Fürstemberg szepnął .  — Idą !  Jakoż po chwili ujrzano bladą , zżółkłą , smutną twarz hr . Hoyma , który wiódł pod rękę żonę …  Nigdy może na tym dworze nawykłym do oglądania piękności , bardziéj olśniewająca postać się nie ukazała .  Hr .  Hoym wśród tych wielkich pań szła z majestatem królowéj na czele , nieulękniona , spokojna , poważna , piękna tak , iż z ust wszystkich jeden cichy okrzyk podziwienia wyrwała .  Król trzymał w nią od wnijścia wlepione oczy … ale się z jéj wzrokiem nie spotkał …  Mając być przedstawioną królowéj , dała się wieść ku niéj , nie zdając wcale być przejętą blaskiem tego dworu , ani Apollińską pięknością króla , który widocznie stanął tak , aby się z jak największym wdziękiem pani przybyłéj przedstawił .  Zniecierpliwienie drgnięciem odmalowało się na pańskiéj twarzy …  Hoym jak skazany na śmierć winowajca wiódł żonę …  Nieprzyjaciele jego i akcyzy napawali się jego męczarnią , wcale nie tajoną i dobitnie odgrywającą się w twarzy wypaczanéj co chwila inaczéj .  Królowa podniosła oczy łagodne na Hoymową , popatrzyła na nią i uśmiechnęła się jéj wdzięcznie ale z litością , jakby nad losem téj piękności .  Westchnienie nawet wyrwało się z jéj piersi …  Zaledwie pierwsze te formalności dopełnione zostały , muzyka zabrzmiała polskiego i król z żoną tańce rozpoczął …  Księżnéj Teschen nie było jeszcze …  Z innych pań nie brakło żadnéj i chora nawet panna Hülchen , owa Egeria Augusta przemogła ból , aby nasycić ciekawość .  Pierwszy taniec się kończył , gdy nowy szmer u drzwi coś niezwykłego zapowiedział : rozstąpili się widzowie … król zwrócił oczy … w progu stała jakby wahając się czy ma wejść , księżna Teschen .  Ubrana była cała w czerni żałobnéj …  August ujrzawszy ją , zniecierpliwiony nieco pospieszył na spotkanie .  — Kogóż to księżna straciła ś ! — zapytał szydersko — że się nam zjawiasz w tych szatach tak do zabawy niestosownych ?  — Ciebie N . Panie — cicho odpowiedziała Urszula — i to nie od dziś dnia …