Maria Rodziewiczówna  *  Było ich wtedy trzech .  Dzikie wino i róże pokryły ściany , chata się stopiła , wrosła w okalający ją szczelnie las .  Nazywali ją leśni ludzie swoim wyrajem .  A daleko , wśród ludzkiego mrowia , leśni ludzie o tej chacie swojej marzyli tęskniący i myślą byli z sikorami , gilami i z całą tą resztą swych letnich współtowarzyszy .  I czekali wiosny .  Więc gdy w końcu lutego ujrzał Rosomak kopertę z patykowatym pismem druha , rzekł tylko :  I komu z nich wierzyć , boć i skowronki są — a jakże !  Poszedł em z nimi się przywitać aż daleko w pole .  I komu wierzyć , i jak tu wytrzymać !  Gdy wszystko w jeden głos tak krzyknie , zawoła m do was : bywajcie !  Tymczasem sposobię chodaki , konopacę czółno , kosze i więcierze narządzam i czekam drżąc z ochoty .  Tyle było listu .  Rosomak go raz jeszcze przejrzał .  — Dżdżownice nie ruszyły — rzekł .  — Jędza jeszcze wróci .  Westchnęli obaj .  Tęsknica skręciła ich serca i Żuraw dodał :  — Biedna nasza Bogatka ! — rzekł Żuraw , patrząc na tumany śniegu .  — Bogatka pewnie przy pierwszej zadymce zastukała do okna i wróciła na zimowe leże do Pantery — odparł Rosomak .  Puścili się we dwóch za rogatki , trafili na zagajnik śniegiem zawalony , jęli otrząsać biały całun .  Rozpoznali drzewiny i mówili do nich jak do serdecznych przyjaciół .  Zmierzch dopiero spędził ich od roboty , a w nocy stało się , co powiedział Rosomak .  Mróz-kat pięść z kleszczami ścisnął .  — I po co to ? — szepnął Żuraw .  Trzy dni mróz katował ziemię , trzy noce wichry się szamotały , za bary się wodząc i zmagając , w tumanach śnieżnego kurzu , z wyciem , poświstem , warczeniem , jękiem , aż pewnego ranka na nowiu miesiąca z południa jakby fala runęła powietrzna : hetmański hufiec wiosenny .  Wołało coś w nich , wszystko inne głusząc :  — Na byt swój , na byt swój !  Na wyraj , na wyraj , na wyraj !  W ciszy nocnej szmerem kropel budził , na gody namawiał , a gdy słońce wstało , ziemia ku niemu wystąpiła już strojna , wonna , barwna i rozśpiewana .  — Pewnie , że ja coś zapomniał em ! — troskał się Żuraw stękając .  Znało bydlątko , co znaczy to ładowanie .  — Nie ! — Hatora nie lubiła „ bamboły ” .  Przed paru laty , gdy ją ustrojono w to straszydło , bezustannie gadające , oszalała z trwogi i wstrętu , umęczyła się okropnie , starając się pozbyć , zedrzeć ze siebie po gąszczach obmierzłego stracha .  Spróbowała smaku siana , poszukała na dnie worka z obrokiem , parsknęła , ziewnęła , przeciągnęła się i z rezygnacją podała głowę do chomąta .  — Powiedz Żurawiu wodzowi , że gotowe ; szmat drogi , ledwie zdążymy na odwieczerzę .  Mało się znali , ale dość , by się nienawidzić , chociażby dlatego , że jeden drugiemu nie dawał spać .  W nocy Tupcio bezustannym dreptaniem płoszył Kubę , że wyprowadzony z cierpliwości wysadzał pyszczek z gniazda na piecu i wymyślał .  — Czołgaczu plugawy , zjadaczu stonóg , pantoflarzu obmierzły , bodajżeś się żabą udławił .  Oka zmrużyć nie daje ten robaczarz !  W dzień Kuba , szperając po kątach , zaglądał i za poręcz kanapy , zatykał tam orzechy , które spadały na śpiącego Tupcia , że się budził i fukał rozsierdzony .  A tego dnia właśnie , korzystając z zamętu wyprawy ,  Dziamdzia wśliznęła się do domu , wznieciła straszny popłoch .  Tupcio był tak rozsierdzony , że razem z butem podskakiwał i fukał :  — Nie , to nie ! — rzekł Rosomak , garść orzechów chowając w zanadrze , i wziął but z Tupciem .  — Co masz w kieszeni , pokaż ?  — Kuba spadł mu na głowę i dał nurka w zanadrze .  Rozległo się zajadłe piłowanie skorupy orzecha i mruczenie zadowolenia .  Pokój był zawarty .  — Na wyraj , jazda ! — zakomenderował Rosomak , lokując but z Tupciem i siadając sam byle jak , z nogami poza drabiną .  Uczepił się wśród tobołków Żuraw , przysiadł na drążku Pantera - woźnica , parsknęła ochoczo klacz , zabamboliła Hatora i tabor ruszył .  — Hejnał , wodzu ! — upomniał się Pantera .  A  Rosomak ziemi , błękitom borów i pól rzucił :  Hetmanko polnych rot !  Oto ci na hełm borowy liść ,  Oto ci w rękę rozmaju kiść ,  Powiedziesz ty , powiedziesz nas  Na ten słoneczny szlak ,  Gdzie kwitnąć sercom i pieśniom czas ,  Gdzie szumu czeka uśpiony las ,  Gdzie czeka lotu ptak !  Powiedziesz ty , powiedziesz świat  W zwycięski pochód twój ,  Gdzie z prochów świeży wykwita kwiat ,  Gdzie brzask wybucha zza nocy krat ,  Gdzie stoczysz życia bój !  Klacz weszła ochoczo w bród , schyliła głowę i muskając wodę wargami , szukała najwyższego prądu , tam stanęła i zaczęła pić .  Hatora poszła za jej przykładem i ludzie zaczerpnęli też wody w dłoń .  — Pijmy jak z Lety .  Zapomnienie tamtego świata ! — rzekł Rosomak .  — Smaczna jak brzozowy sok .  Niczym wino ! — dodał Pantera .  — Roi się od zarybku .  Widzicie , na piasku chmara ! — zauważył Żuraw .  — O , i kaczor zielonogłowy tam , pod łozą .  — A nie złorzeczcie ludziom , choć wy niebogie zwierzęta - męczenniki !  My waszej niedoli niewinni — szepnął Rosomak .  Czytał historię zimy swego kraju .  — Do chaty , Łatana Skóro !  Nam się też obiad należy .  O , jest i posłaniec !  Pantera i Żuraw czekali u furtki i wnet zaczęli raport .  Odkryli głowy i Rosomak powitał Majestat narodu pierwszym słowem i pokłonem :  Trójgłos zgodny , uroczysty , radosny napełnił izbę .  — Oho , kwaterunek zimowy nie chybił ! — zaśmiali się .  Ale że oni , bardzo zajęci , nie zwracali uwagi , zajął się Żurawiem .  — Nie psuj — usunął go Żuraw .  Tedy się Kuba rozjuszył .  — Moje , moje , moje ! — zaskrzeczał .  — Twoje , ale nie na teraz .  W skórze się nie zmieścisz , obżartuchu !  — Moje !  Dawaj ! — wrzeszczał Kuba .  — Nie dam , łakomcze ! — zniecierpliwił się Żuraw .  Nastąpiło kotłowanie , rejwach i nagle ze spiżarni wyleciał Kuba rozfukany , z nastroszonym pióropuszem , wdrapał się na szczyt lipy i stamtąd skrzeczał i krzyczał .  — Co się stało ?  Co Kubie za krzywda ? — zawołał Rosomak troskliwie .  — Oj , i moje kiszki gotowe ! — wyprostował się Pantera .  — Przepłoszyli śmy mrowie , umietli , reszta na potem !  Jeść !  — Naprzód domowniki ! — przypomniał Rosomak .  — Prawda ! — zakrzątał się Pantera .  — Obiad na stole ! — zawołał Żuraw z izby .  Na białym stole klonowym pod obrazami leżał bochen chleba , parowała misa pięknie malowana , leżały drewniane łyżki .  Stanowczo ludzie jadają niesmaczne rzeczy — pomyślał z grymasem , przymykając oczy .  Gdy łyżki zagrzechotały po dnie misy , Rosomak rzekł :  — Przede wszystkim ja by m rad zmienić skórę — rzekł Pantera , patrząc po swym ubraniu .  Podniosły łby i rozmówili się „ po leśnemu ” .  — Dobre , zdrowe ! — parsknęła Łatana Skóra .  — Trochę za wodniste ! — zamruczała Hatora .  Pogłaskał je z czółna i ostrzegł :  Bo leśni ludzie znali zasady obcowania z naturą .  Unikali gwałtownych ruchów , hałasu , płoszenia , gonienia , trwogi .  Była w tym chrapliwość bojowych starodawnych surm i jakby wołanie i odzew strażniczej czujności .  — Hej — czuj — stróżuj !  Hej — czuj — stróżuj !  Wieczorne tuż zorze — wieczorny — tuż czas !  Hej — czuj — stróżuj !  To z błot niedostępnych dawały wieczorny sygnał żurawie - wartowniki .  A hejnał leciał po trzykroć , coraz przeciąglejszy , stanowczy .  — Wieczorne już zorze !  Wieczorny już czas !  Hej , czuj , czuj !  Gdy Rosomak przybił do chatnej polany , i tam panował ruch kończącego się dnia .  — Witajcie , wodzu !  Nie mogli śmy się doczekać !  — Albo co ?  — Pewnie też nie brak piór sikorzych .  Trzeba ją będzie wyprosić .  — A w obórce jest ten sam wąż wodny ; wyrósł z pół łokcia .  — W trzech skrzyniach przy chacie już osiedliły się bogatki , a w jednej krętogłów .  — Nasza dzika grusza biała jest jak panna młoda .  — Orzechów będzie mnóstwo .  Leszczyna czerwona od kutasików !  — We wrzosach przy warzywniku cieciora siedzi na sześciu jajach .  — Tupcio już poszedł na swój chleb .  — Pszczoły żyją w barci ; mocno chodzą .  — Zapchajże jej gardło , Pantero ! — zaśmiał się Rosomak .  — Ale !  Tej sztuki nikt nie dokaże .  To nie brzuch , to otchłań !  Chodźże , beczko bezdenna !  — Olaboga !  woda mi kipi ! — dosłyszał Żuraw i kopnął się do chaty .  Ale oni się nie kwapili do izb i jadła .  I z cicha Rosomak zaczął :  I tak skończył się pierwszy dzień bytu leśnych ludzi .  Wreszcie odróżnił inną śpiewkę .  — Ledwuchna zaczyna ! — szepnął .  I nagle z błot uderzył ranny hejnał żurawich stróży .  Pantera się zerwał i w bieliźnie , bosy , wyskoczył oknem .  Gdy wyszedł z wody , wytarzał się w trawie , pobiegał po łące i czerwony jak rak wrócił do chaty .  — Maczał by m szubę na takiej rosie !  Dobre to dla gołych — zamruczał lekceważąco .  — Kis , Kis !  Chcesz mleka ? — przemówił do ń Pantera .  Chciał zapewne , bo czekał , asystując .  Żuraw dopiero skoczy , jak mu bestia pryśnie do oczu — pomyślał .  — Leniwie się sączy .  Poszedł w pąki !  — Ziewnął wreszcie , wyciągnął się i zadrzemał .  — Aha , to dostanę !  Wódz chciał w chałupie powiesić .  Jazda !  Wtedy , widząc , że jest blisko południa , pognał do osady .  — Jezu , Mario !  Leśny upiór , nie człowiek ! — krzyknął Żuraw .  — Nie zrewidujecie koszów , wodzu ? — spytał nareszcie Pantera .  — Gdzież by ?  Tam , gdzie zwykle .  — Kiedy bo … może do jutra poczekać ?  — Nie , właśnie pora !  Dogódź sobie !  Lubisz bobrować !  Szedł zaraz z wiadrami po wodę do krynicy i czytał po polanie .  Kis wypijał mleko i szedł na łowy .  Ale miał zwyczaj skręcać do zdroju i Żuraw go tam często spotykał .  Wysoko wzniesiony nad wodą , przeglądał się , jak w zwierciadle , kołysząc się zalotnie .  Wtedy rozważano robotę dzienną .  — Będzie jej pewnie Sroka na imię .  — Może by ś poszukał raków w jeziorku , Żurawiu ?  — Chyba po południu !  Jeszcze ogródka nie doprowadził em do porządku i mam kram z mlekiem .  — To mi daj soli w torbę i zostawaj zdrów !  Ozuli się .  Pantera kosę wytoczył i poszli .  Usunął się szybko z obawy przed żmiją , ale ujrzał zdziwiony Tupcia .  — Dlaczego Tupcio nie śpi o tej porze ?  — Może Tupcio głodny ?  Nie , sądząc z tuszy , raczej był obżarty .  — Ale twarożku Tupcio zje ?  Prawda ?  Pogłaskał go Żuraw po łagodnie złożonych kolcach .  — Przyjdzie Tupcio do izby ; są świeżutkie rybie wątróbki .  Także gust ! — myślał .  — Taki cudny czas przesypiać w jaskini .  Rozumiem , że to się robi zimą , ale teraz ?  Idiota !  — Chr-chr-chr ! — zagadali do siebie .  Gdy leśni ludzie zasiedli do obiadu , Rosomak zauważył brak współbiesiadnika .  — Gdzie Kuba ?  — Zbałamuciła go ruda zalotnica — odparł Żuraw .  — Jeszcze biedaka sowa w nocy uchwyci .  — Zgłodnieje niebożątko .  Zaraz po obiedzie Pantera założył klacz do wozu i ruszył po ściółkę .  Rosomak popłynął do koszów rybnych .  Znowu Żuraw sam został .  — Poczekaj chwilę !  Zwiozę resztę i razem pójdziemy .  Znam najlepsze pieczary .  — To nie ja !  Dalibóg !  — Więc któż ?  Może Rosomak ?  — On dziwy umie robić !  Straszny psotnik !  — I „ domowy ” wężową skórę włożył mi do pościeli .  I Pantera , śmiejąc się , popędził klacz .  Żuraw wziął siatkę , na obręczy rozpiętą , torbę na raki i poszedł .  Z biegiem czasu przecierali ścieżyny tyle co zwierz i nigdy się w kierunku nie zawahali .  — Jesteś — rzekł z triumfem , chwytając ostrożnie za grzbiet zdobycz i rzucając do torby .  Zakotłowało się w wodzie , jakaś wielka ryba ośliznęła się po nim , połknął sporo wody , ale wnet oprzytomniał i wydostał się na powietrze .  Musiał płynąć parę sążni , zanim zgruntował , potem znowu wpław łapać kapelusz i siatkę , wreszcie na brzeg wyskoczył .  — No , tym razem to chyba psota „ domowego ” .  Pomacał torbę — była pusta .  Raki wydostały się na swobodę .  Wybrali się ku niemu niespokojni .  — Czyś ty zbłądził ? — spytał Rosomak .  — Nie , tylkom się zagapił i wpadł em w tę jamę pod olchą .  — A suma nie było ?  Pantera już torbę obmacywał .  — Co tam ?  Kilka szczypawek .  — My śmy o ciebie byli trwożni .  Nie patrzał em .  — A wieczerzy nie ma ?  Gdy przyszedł na wieczerzę , rzekł z pewnym zawodem w głosie :  — Wiecie ?  Kuba jest w rękawie .  — Toć się troskał eś , by w lesie nie nocował .  — No tak , pewnie , ale zawsze to dowód strasznego sybarytyzmu .  — Nareszcie przekonał eś się ! — zaśmiał się Rosomak .  Żuraw zaczął jeść ; rozmarzyło go gorąco , ogarnęła nieprzeparta senność .  — Nie wylej zacierki z łyżki do ucha ! — droczył się Pantera .  Ale oni dali mu drzemać i dokończyli domowe porządki .  Nie pamiętał , jak się znalazł w łóżku , tylko wszystko sobie przypomniał rano , znalazłszy pod poduszką dwa raki , upominek Pantery .  — W leszczynie , prawie na ziemi ; wiem , to dzierzba ! — albo :  Miewał specjalnych faworytów .  Las ledwie porastał w drobne liście ; była to najlepsza , ale krótka pora do spostrzeżeń ornitologicznych .  W tym roku działo się najgorzej .  — Nie ma matki ! — rzekł Rosomak po dłuższej obserwacji .  Ruszył w puszczę i rozmyślał .  Rosomak powstał z triumfem .  — Tam są i mają matkę ! — rzekł , puszczając się za nimi na wschód .  Po drodze obejrzał każde stare drzewo ; coraz na polankach przystawał , znowu owady śledził , znowu za nimi dążył , aż stanął nad nieprzezwyciężoną zaporą .  Była to smuga trzęsawiska .  — Aha !  W borze barć mają !  Żółte są jako żywica .  Że mi to na myśl nie przyszło !  Tam im raj , w tej choinie .  Za trzęsawiskiem , jakby wyspa wśród morza , była wyniosłość niewielka , porosła starymi sosnami .  — Wiecie , wodzu , dudek zagląda do skrzynki ! — pochwalił się Pantera z odkrycia .  — Toś rewidował skrzynki ?  — A tak mnie ochota wzięła Kubę naśladować !  Przejrzał em siedemnaście .  — Ładna porcja jak na jeden dzień .  — Było by więcej , ale na jesionie ladaco gałąź mnie zdradziła .  Gruchnął em o ziemię i nadwichnął em rękę .  — No i co ?  — Ano nic , zhukał em Żurawia - doktora , w mig mi nastawił , ale zabronił udawania Kuby przez parę dni .  — Cóż znalazł eś w skrzynkach ?  — No któż by ?  Może dzięcioł ?  — Trzmiele !  Niewielkie , szare .  Sypnęły mi się do oczu , więc zmykał em co tchu i przez to na gałęzie nie zważał em , i gruchnął em .  — No , a w którejże było to gniazdo gołych mysząt , coś mi je łaskawie włożył do maszynki kawianej ? — spytał spokojnie Żuraw .  — Ja ?  Myszęta ?  Jakie ?  Kiedy ?  — Ach , prawda !  To także pewnie „ domowy ” !  Żeś go nie wołał o pomoc przy zwichniętej ręce !  — „ Domowy ” na medycynę nie chadza .  — A ja mam złą wieść .  Pszczoły w wierzbie nie mają matki !  Zafrasowali się obydwaj i jęli radzić .  — Pójdę po czerw do Odrowąża — ofiarował się Pantera .  — Gdzie ?  Pewnie „ domowy ” wyniósł i schował lub przepasł nim Hatorę — zaśmiał się Rosomak .  — Wypatrzył em drugą barć — rozstrzygnął kwestię Rosomak .  — No to i po co majaczysz i nas się radzisz ?  Szli bez drogi za Rosomakiem i mówili o zamierzonej robocie .  — Co roku na świętą Annę poglądam na tę Chojową Górę i łeb suszę , jak by się tam dostać — rzekł Pantera .  — Dlaczegóż specjalnie na świętą Annę ? — spytał Żuraw .  — Ten do nas pasuje .  Temum rad — uśmiechnął się przyjaźnie Rosomak .  — On mnie uczył leśnego bytu .  Stanęli nad topielą i zaraz zawzięcie zabrali się do roboty .  — Wracaj , pora do chaty ! — zawołał Żuraw .  — Wracajcie , ja tu zostanę , zanocuję .  Jutro rano przynieście , ile znajdziecie , sznurów , garnek z żurem , kapelusz z siatką , co wisi na ścianie w komorze , no i chleba kawałek na śniadanie .  — Zgłodniejesz , zmarzniesz w mokrej bieliźnie ! — wołał Żuraw troskliwie .  — Do zobaczenia !  Będziemy o świcie .  Ani ujawniania się , ani świergotu , ani przedwieczornego rozgardiaszu .  — Jakiś zaklęty kąt ! — szepnął powstając .  Obszedł brzegiem , rozglądając się .  Ród starych sosen mieszał się dalej ze zwartym świerkowym porostem , podszytym gęstwą paproci i jeżyn .  Rosomak instynktownie za pień się cofnął i spojrzał w górę .  Zawrócił i odszedł , rzuciwszy ten pozew .  Jeszcze korzystając z ostatnich chwil dnia , odszukał barć .  Wskazały mu ją wracające z boru pracownice i ucieszył się , że była niewysoko i otwór miała dość szeroki .  — Teraz spocznę i ciszy posłucham — rzekł wyciągając się na mchach .  Obruszyło to panów ostępu .  — Uhu , uhu !  Unguibus et rostro !  Szponami i dziobem !  Herbowa dewiza i bojowy zew !  Uhu , uhu !  Nagle rozdarł powietrze krzyk bólu , grozy , śmierci — i znowu cisza .  — Zadarł zająca ! — szepnął Rosomak .  Na niebo wypłynął księżyc .  Mgły w jego widmowym świetle potworzyły korowody tańczących mar w gzłach powłóczystych .  Żabie kapele im grały ; powiew wiatru układał figury , grupy , koła .  Jak widmo , bez szelestu piór rabuś znowu nad nim przeleciał , zapadł w gąszczu .  — Z łupem wraca !  Ma w gnieździe małe !  I takim snem czarodziejskim skończył się pracowity dzień wodza - Rosomaka .  Na dziobach i pazurach miały śliskość świeżej posoki .  Cofnął się Rosomak , ognisko rozdmuchał i znowu omamił głód tytoniem .  — My som !  Wodzu ! — rozległo się za topielą .  Porwał się Rosomak .  — Witajcie !  Przynieśli ście sznury ?  — Całe mnóstwo .  — Co się stało ?  Ryś tam może siedzi ?  — Gorszy zbrodniarz !  Śmigaj , chyża Pantero !  Sznur padł w wodę niedaleko sosen .  Rosomak go dostał , przytwierdził do drzewa i po chwili Żuraw wylądował obładowany .  — Chleba ! — upomniał się Rosomak .  Dostał pełną torbę .  — Na kogo śmierć ? — zapytał Żuraw .  — Zaraz ci pokażę .  — Barć jest ?  — Wziął em .  — Toś zuch !  — Ano , tyle lat w twojej szkole .  Wykształcił em się .  A u nas nowina !  Przyleciał ze dworu chłopak , że jakiś do ciebie gość przyjechał .  — Kto ?  Co za licho !  — Mówił , że jakiś panicz .  — To mi pokaż zdobycz .  — Poczekaj na Panterę .  Nie można bestii płoszyć .  — Co mu się stało ?  — Zobaczył kata lasu .  Chodźmy , ino po łowiecku , cicho !  Wziął Rosomak strzelbę , założył naboje i z gotową do strzału ruszył .  — Mnisze plemię grabicieli , zbójów ! — szepnął .  — Junkier Eduard i Kunigonda ! — dopowiedział Żuraw .  — Bić , wodzu ! — warknął Pantera .  — To był dubelt mistrzowski ! — zawołał Pantera .  — Na ziemi ?  — Wodzu , tu na świerku jest jakaś kupa gałęzi , ale ja się nie wdrapię ! — zawołał Pantera z gąszczu .  A wtem spod świerka rozległ się żałosny okrzyk Pantery :  — O zbrodniarz !  Toć tu leży skórka z naszego Tupcia !  Zamilkł , więc Rosomak spytał :  — No i co ?  — Nie żywić przeklętego płodu !  Łby im pokręcić !  Rosomak cisnął na ziemię gniazdo i lęg .  — Szczeźnijcie do ostatniego ! — warknął .  Leśny człowiek spełnił odwet puszczy .  Wrócili pod sosnę - przodownicę i założyli obóz .  — Powiesić je po śmierci !  Nazajutrz po straceniu pary morderców wśród nocy Żuraw się zbudził na kołatanie do komory .  — Zaraz , zaraz ! — zamamrotał i spał dalej .  — Srokate ?  — Jak jesienne kasztany , co się dzieci bawią .  — Czy mam wstać ? — rozbudził się Żuraw .  — Nie .  Przepadło ci honorarium !  — Potrzebnieś budził !  — Tupcio tak uczynił i źle skończył .  Źrebiątko , trochę jeszcze chwiejne na nóżkach , wyzierało już ciekawie na boży świat , od boku matki nie odstępując .  — Istna karta geograficzna — zaśmiał się Żuraw .  — Frontowa będzie panna ! — pogłaskał ją Rosomak .  A  Pantera zawiązał na cienkiej szyjce krasną kitajkę „ od uroku ” .  A potem , śmiejąc się , rzekł tajemniczo :  — Może sam zobaczysz .  Ja mam dość tych prezentów .  Ale Rosomak się zaciekawił i zajrzał na półkę do garneczka .  — Zacny „ domowy ” ! — rzekł wyjmując coś szarego , okrągłego , wielkości cytryny .  — Co to ? — spytał Żuraw nieufnie .  — Tupcio był jeszcze mniejszy .  Prawie goły .  Ulokujemy go w skrzynce , we mchu i liściach suchych , jutro już będzie mleko chłeptał .  — Ja go biorę na wychowanie ! — ucieszył się Żuraw .  W ogóle nawet nie wiedział , czy istnieją .  Aż stanął nad nim Żuraw .  — Słuchaj no , a ten gość , co czeka we dworze ?  Milczenie .  Ostatnie cięcia — skórka była oddzielona .  Rosomak z triumfem dzieło swe oglądał .  — A masz takie pomarańczowe oczy ?  Zastanowił się Rosomak .  — Mam , ale czym zabrał pudełko ?  Poszedł do komory , chwilę zabawił .  — Właśnie , że pudełko w biurku we dworze ! — rzekł frasobliwie .  — Dzięki Bogu .  Z tej racji może obmyślisz , jak by się do dworu dostać .  Zapalił Rosomak fajkę i z westchnieniem się zdecydował .  — A tam u brzegu , widzisz ?  Łabędzie !  — Przelotem bywają .  A ryby jak się rzucają !  — Pod którą spróbujemy ?  — Ano , pod tą z suchym czółnem , gdziem się wtedy skąpał .  — Jest ! — krzyknął Żuraw , czując uderzenie w sieć .  — Uf ! a to ci patriarcha !  Będzie ważył parę pudów — rzekł Pantera , wywlekając z trudem olbrzyma z siecią na ląd .  — Jak to ?  — No nie , bo ja też na zimowe posty chcę mieć wyżerkę .  — Ano , to szukam buta !  A głowę to by m rad spreparować .  — Do brzegu !  Toniemy ! — krzyknął Żuraw .  Jednakże raczył zwrócić czółno do brzegu i o łozę zahaczyć .  Potem w mig wiosłem nadmiar wody wyrzucił .  I zawrócił na rzekę .  — Żurawiu , jeść ! — zawołał Pantera .  — Zaraz ogień rozpalam .  Dać ci suche szatki ?  — Jak się taką bestię urządza ?  — Tyle roboty !  Zaraz ci przyjdę pomagać .  — Wątpię , jeśli gościa zastał .  Przed wieczorem skoczymy do Tęczowego Mostu na spotkanie .  A może mu jakiego figla spłatać ?  Wystraszyć ?  — A wędzarnia , smolne karpy , kosze rybne ?  — Głupstwo !  Po obiedzie wszystko sprawię .  — Dziś nie Tęczowy , ale Złoty Most do naszego raju .  Ale wiecznie niespokojny Pantera poruszył się rychło .  — Jadą ! — szepnął Żuraw .  Nastawili uszu , zaparli oddech .  Huknęli .  Długi zew i urywany odzew .  Czyste echo pobiegło po wodzie , odbiło się od lasu i powtórzyło odzew . Nadsłuchiwali .  — Czemu Rosomak nie odpowiada ?  — Z kimś rozmawiał ?  Co to ?  W głębi dalekiej zamajaczyły końskie łby — zachlupała woda .  — Co to ?  Ktoś jedzie z Rosomakiem .  — No , fornal .  — Fornal jest trzeci .  Zmykajmy !  — Co znowu !  Jeśli Rosomak kogoś wiezie , to gość .  Może Odrowąż ?  Patrzyli , wóz się zbliżał .  — Jakiś smarkacz .  Potrzebne nam dzieci ! — mruknął Pantera .  — Już wiem ! — szepnął Żuraw .  — To pewnie Stefan pani Anny .  — Wodzowej siostry syn , urwipołeć !  Żuraw tylko głową skinął , bo wóz był już tuż i Rosomak ich pozdrowił .  — Witajcie !  Rekruta wiozę !  Wóz wylądował i stanął .  Fornal zaczął wyładowywać zeń różne tobołki ; oni się witali .  Rekruta obejrzeli bacznie a nieufnie leśni ludzie .  Miejska murowa stonoga ! — nazwał go w duchu Pantera niechętnie .  Pajęczyna ! — zdecydował Żuraw .  Ale dopust losu trzeba z rezygnacją znieść , więc obydwaj podali chłopcu prawice .  A tamci szli lekko , cicho , prędko i niknęli jak widma w gąszczu .  — Wuju ! — zawołał z przestrachem .  Ale zamiast wuja Pantera ku niemu wrócił .  — No i co tam ?  Ustał eś ?  — Nie .  Tylko mi czapkę zdarło i stracił em was z oczu .  — Czapkę zdarło , boś się lasowi nie ukłonił , a to wysoki pan i możny .  Respekt trzeba przed nim mieć .  — A gdzie tamci ?  — Dziękuję panu .  Dam radę .  — A czy my nie zbłądzimy tak bez drogi — rzekł po chwili chłopak .  — Jak to bez drogi ?  Toć szlak , jak pocztowy , drzewami sadzony .  — A co to błyszczy przy ziemi ?  To pewnie wilcze oczy się świecą .  — Gdzie ?  Ach , to ?  Świetliki latarki zapaliły .  — Co to ?  — Bo coś szeleści pod nogami .  Pewnie żmija .  — Co to ? — szepnął .  — A bodaj cię !  Co znowu !  — To , co krzyknęło tam w prawo ?  — Ale ludzi nie ma !  — Ale tak ciemno !  — Jeszcze daleko do domu ?  — Niedaleko .  Nie czujesz dymu ?  — Nie .  A co znaczy dym ?  — No , wieczerzę warzą .  — To tamci już są w domu ?  — Już dawno .  Przecie nie pełzną jak my !  — Bardzo trudno iść prędko .  — No , no , nie próbuj , bo upadniesz !  Ot , już widać światło w chacie .  — Dzięki Bogu ! — szepnął chłopak .  — Hej , wy tam ! — rozległ się głos Rosomaka .  — My ! — odkrzyknął Pantera .  — Bywajcie !  Chcieli śmy już iść was szukać .  — Blisko tego .  Spotkał ich Rosomak przy furtce .  Pantera cisnął na ziemię worek , kuferek .  — Pozdrów Królową ! — wskazał mu Rosomak obraz .  Przeżegnał się i spytał skwapliwie :  — Może mam co robić ?  — Będziesz wszystko robił jak i my .  Tymczasem spocznij na ławie .  — Jak tu cudnie !  — Ciekawym , jakie ! — zawołał Pantera , wchodząc do izby z wiaderkiem mleka .  — A także ciekawym , jak tego nowego przybysza będziemy wołać .  Ja już mam dla niego nazwę ! — zaśmiał się .  — Jaką ? — spytał chłopak .  — Coto !  Gdy śmy szli , co krok wołał : co to , co to , co to ?  Żuraw postawił na stole misę jakiejś polewki ; obsiedli stół .  — Co to ? — spytał po chwili .  Wszyscy się zaśmieli .  — No i nowych przybyszów : źrebię , Tupcio i Coto .  — I kosięta się wylęgły w szopce Hatory !  Tylko małoletni Tupcio , wierny tradycji rodu , biegał drobnymi kroczkami po całej chacie i tępił zawzięcie wszelakie owady , które się zakradły ze dworu .  — Udały się ! — rzekł triumfująco do Żurawia .  — A co tam pilnego ?  — Przede wszystkim chłopak .  — Poszedł w las szukać gniazd .  Chce zebrać kolekcję jaj .  Przede wszystkim odwiedził pszczoły .  Opodal barci stanął i patrzał .  — Matka jest .  — Kiedy matka mi nie dała pieniędzy .  — To sobie na drogę zapracuj !  — Gdzie , jak ?  Coto umilkł .  Wszystkie te sposoby nie trafiały mu jakoś do gustu .  — Żeby m ja mógł pożyczyć pieniędzy na drogę — bąknął .  — Hm ! — odparł Pantera .  — A skądże oddasz ?  — Mama musi mi dać .  — Na podróż do ukochanej ?  To by ci od razu w Warszawie dała , zamiast tu przysyłać , gdyby chciała twym amorom dogadzać .  Na taki interes nikt ci nie pożyczy .  Całkiem bieda , rekrucie Coto !  Zamiast takiej pożyczki oszukańczej , zrób szczerzej i prawdziwiej : zaczaj się w nocy przy trakcie i obedrzyj słabszego i głupszego .  Albo stań pod kościołem i lamentuj : litościwe osoby , choć grosik dla poratowania zranionego serca !  — Pantera żartuje , drwi ze mnie !  — Co zaś !  Jakby m w twej desperacji był , to by m tak zrobił .  Tu Rosomak , czując potrzebę interwencji , rozsunął firankę łozy i wynurzył się za plecami rozmawiających .  Coto zerwał się przerażony .  Pantera zaświecił zębami w uśmiechu i dalej obdzierał łozę z kory , kunsztownie zwijając łyko na chodaki .  — To ona ma dzieci ? — zaśmiał się Pantera .  — Czworo .  W tym córka piętnastoletnia .  — Coto ! — zawołał Pantera tonem zgrozy i śmiechu .  — Nie , wuju , nie potrzebuję do jutra się namyślać !  Tak nie chcę .  — Więc czego chcesz ?  — Nie być rekrutem Coto ! … — zaśmiał się Pantera .  — Wuj się na mnie gniewa ? — szepnął chłopak nieśmiało .  Coto spojrzał na zegarek :  — Wuj na minutę nie chybił .  To sztuka !  — Ja większą sztukę potrafię — rzekł Pantera .  — Wódz musi na słońce spojrzeć , a ja ino kiszek posłuchać .  I wiem , na jakie idziesz widowisko .  Wódz posadzi Edwarda czy Kunegundę na starku , wleziecie pod szaterek i będziecie kuwiekać na ptaszki .  Ja ci jutro pokażę podobne widowisko u wodopoju przy Tęczowym Moście .  Ruszyli .  Rosomak spytał :  — Znalazł eś już dużo gniazd ?  — Piszesz pewnie , tworzysz ?  — Skąd wuj wie ?  Mama pisała ?  Uśmiechnął się Rosomak .  — Mogę wziąć jedno jajko ? — spytał Coto .  — Jeśli jasne , to jest mało zalęgłe .  Inaczej zniszczeje przy wydmuchiwaniu .  — A to czyje ?  Coto zaczął oglądać każdy krzak czeremchy .  — Pilnuj też jałowców !  To kopalnie gniazd .  A ot na brzozie kunsztowna kobiałka zięby ; widzisz , przyklejone do tej rosochy jakby zgrubienie pnia .  — Wdrapię się !  — Jazda !  — Czekaj !  — Masz pomoc .  Opasz się końcem , masz węzeł w środku , wciągaj się .  Wciągnął się Coto .  — Co za cudny koszyczek , wyłożony czerwonymi , jedwabnymi nitkami ; dwa jajka , jak kamyki szarosine w plamki ciemne .  — Weź jedno !  Dopiero lęg zaczęły , może się nie doliczy .  — Ale jak zniosę na dół ?  — Ano w dziobku , jak kukułka swoje podrzuca .  Coto z ostrożnością umieścił zdobycz w tubce .  — Ależ wuj ma oczy ! — zachwycał się .  Teraz Coto zaczął się potykać , bo oglądał każdą brzozę i czeremchę .  Raptem spod nóg porwała mu się malutka żółto - szara ptaszyna .  — Wuju , tu coś jest ! — zawołał gorączkowo , padając na ziemię .  — Nie , tu nic nie ma .  — Jest , jest !  Otworek , na ziemi , mnóstwo jająt , jak pacioreczki !  — Weź jedno i umykajmy , bo strasznie lamentują !  — Wuju , to już naprawdę moja znajda , pierwsza ?  — Tak , ino nie mów Panterze , bo cię przezwie piecuszkiem lub świtunką przy leśnych chrzcinach .  — A kiedy będą moje leśne chrzciny ?  Coto przyglądał się szarej polance , pokrytej zeschłą trawą .  — Teraz i ja go słyszę , i zapamiętam .  Rosomak przystanął .  Coto poskoczył , rozchylił z trudem zwarte igliwie , wspiął się na palce .  — Są trzy jajka — błękitne , czerwone cętki !  — Ano to szczęśliwie wróciły !  Niechże się latem cieszą !  — Wuj to każde drzewo zna .  — Jak to ?  — Ano , zobaczysz !  Pojutrze niedziela .  Szli chwilę w milczeniu , wreszcie Coto się odezwał :  — A jakich gniazd wuj dotąd nie znalazł ?  — Pięć , w różnych językach , z barwnymi tablicami .  — To wracajmy do domu !  Zaraz się biorę do roboty .  — Wróćże sam , ja jeszcze zboczę w te łozy .  Coto obejrzał się bezradnie .  — Nie trafię .  Coto pokręcił frasobliwie głową , westchnął i zawrócił .  — Pantera wie , że sam , sam znalazł em gniazdo świtunki ?  Mam jajko !  — Co to takiego ?  — Czarny bocian leśny .  Wódz się ucieszy .  Niedaleko było tego miejsca , gdziem łozę darł .  — Będziemy razem wydmuchiwać !  Pobiegli obaj do osady .  Oparty o płot , już Rosomak czekał .  — Nie zbłądził eś ? — spytał .  — Owszem , ale uratowała mnie Hatora .  — Nie łże — będą z niego ludzie ! — rzekł Pantera .  Coto poprosił zaraz o podręczniki i nawet nie czuł głodu , tak się tablicami zajął .  — Ludniej niż w mieście stołecznym .  — Do ptaków mam największą ochotę .  — Daj no tymczasem jaja do spreparowania ! — rzekł Rosomak .  — Niezły .  — No to zajmujemy stanowisko !  — A na co polujemy ?  — To szkoda , że wuj nie wziął strzelby .  — Widzę !  Jakie to cudne !  — A ten taki cętkowany , co tak szyję wyciąga i głową kręci ?  — To krętogłów !  Spryciarz , symulant .  No , ale teraz musimy ratować puchacza .  Już skrzeczą sójki i sroki , i ot ! jastrząb wisi nad polaną .  Skończone widowisko , bo dojdzie do awantury , poleci pierze z puchacza i nasza sztuka drugi raz się nie uda .  — Zbójca ze Starych Chojarów ukazał się w jasny dzień na Wdowiej Polanie !  O dolo , o losie !  Wrócił , wrócił !  — A jak nie uwięzi , to nic , to nic , to nic !  Ja mu jutro oczy wydziobię ! — woła zziajany królik malutki .  A Rosomak wracał z Cotem , i ten , cały przejęty , „ wydawał ” lekcję .  Natknęli się na Żurawia , który , idąc zamyślony , zasłuchany , pogwizdywał na fletni z wierzby .  — Kosy ci będą odpowiadać , tak doskonale je naśladujesz .  — Dokąd idziesz z workiem na plecach ?  — Ano , piątek !  Chleb nam mieli dostawić do Tęczowego Mostu .  Rosomak pozbył się swego ładunku , ukrył pod płachtą puchacza .  — To chodźmy też na koncert !  Ruszyli ścieżyną za Żurawiem .  — To zięby i trznadle hulają i dwuwiersz poddają .  — Hej ha !  Chłopcy z dziewuchami , ostro !  — Brawo , brawo , brawo ! — rzuciła przelatująca kukułka .  A wtem zgłuszył i zakasował duet mistrzowski trel słowika .  Rosomak kapelusz uchylił .  — Cześć , mistrzu Bekwarku ! — uśmiechnął się .  Lutnista opanował całą rzeszę śpiewaczą .  Górował nad chórem i orkiestrą , zmógł wszystkich .  Kunsztowna , pełna łkań , namiętnych zwierzeń , miłosnych szeptów , zapamiętałych przysiąg i zachwytów , płynęła pieśń miłosna wiosny .  — Bandyta ! — rzekł .  A oto stanęli nad Tęczowym Mostem .  — Zostań tu !  Za chwilę wrócimy — rzekł Rosomak , wchodząc z Żurawiem do brodu .  Aż surmy żurawie zagrały donośnie hejnał wieczornej straży .  — A co to krzyczy tak przeraźliwie ? — spytał Coto .  Gdy stanęli na polanie , znaleźli Panterę zajętego ściąganiem z trawy i z gałęzi upranej bielizny .  Hatora i Łatana Skóra ze swą miniaturką - córeczką chodziły za nim , dopominając się obroku , Kuba pokazywał łamane sztuki na lipie , ogień błyskał z chaty .  — Zrewidował eś kosze rybne , Pantero ? — spytał Rosomak .  — A jakże , alem ryb nie sprawił .  Czekam na Cota .  — Chcę ! — rzekł Coto , rękawem ocierając twarz , że stała się krwawa .  Ruszyli do chaty z oczyszczonymi rybami i Coto spytał :  — Nauczę się ! — uparcie rzekł Coto .  Zasiedli do wieczerzy i Żuraw rzekł :  — Można by kładki popsuć .  Coto wyszedł jeszcze przed chatę .  Oswoił się z nocą tyle , że powędrował aż na polanę , unikając jednak bliskości gąszczy , i chwilę stał , nasłuchując .  Ale gdy się znalazł pod dachem , uczuł się bezpieczny , znużony , senny .  Rozebrał się prędko i zasnął , oswojony już ze swym twardym posłaniem .  Ale drzwi się otworzyły i głos Rosomaka spytał spokojnie :  — Co ci , chłopcze ?  — Wuju , tu coś strasznego się ukazuje !  Jasna poświata nocy objęła sień ; widziadło znikło .  — Nie dziwię się , żeś wrzasnął .  Ale to spryciarz !  No , trzeba to biedactwo wypuścić na swobodę , a że już na świt się zbiera , pójdziemy powitać las przed ledwuchną .  — To ptak ?  — Skowronek borowy .  Tak go zwie nasz szanowny Kluk kanonik .  Pozdejmował całe urządzenie , zajrzał do alkierza .  — Pantera prysnął na nową wyprawę , figiel spłatawszy !  Bądź gotów na to , że to nie ostatni , i wypleniaj lęk .  I cisnął pogardliwie arcydzieło .  — No , nieźle ! — zdecydował pocieszająco Rosomak po obejrzeniu .  A  Żuraw popatrzał i dał chłopcu z zapasu inną parę .  Arcydzieło zostało wyrzucone za płot .  Ledwie skończyli , Pantera krzyknął :  — Wodzu , dudek jest w tej skrzynce !  — Widział eś ?  — A jak się nazywa dudek po łacinie ? — spytał Coto .  — Pewnie Coto vulgaris .  — Radzę ci nie cytować łaciny , bo Pantera cię przezwie i tak zostanie ! — zaśmiał się Rosomak , patrząc z radością na brzozę .  Zakrzątał się każdy i poszli .  Dzień był świąteczny , pogodny , za upalny nawet .  — Poświęci nas majowy deszcz po południu — rzekł Żuraw , rozglądając się po niebie .  Powiedziesz ty , powiedziesz nas ,  Na ten słoneczny szlak ,  Gdzie kwitnąć sercom i pieśniom czas ,  Gdzie szumu czeka uśpiony las ,  Gdzie czeka lotu ptak !  Żuraw się wysunął : — Mam dwa kwiaty i grzyba .  — Żeby cię tak tu zostawić samego ! — rzekł Pantera do Cota .  — Spróbujcie , wybrnę ! — odparł zuchowato .  Wreszcie w jakimś zadrzewionym mokradle , złożonym z brzóz , podszytych zielskiem , stanął Żuraw i wskazał .  Sam jeden — plama barwy i subtelnego wdzięku — wznosił się smukły kwiat o fantastycznej formie .  — Racja !  Zrobię to jutro .  — Widzę ! — odparł ten po chwili szukania .  — Widzę .  — A wiesz , co to jest ?  — Mech .  — Po wierzchu , a wewnątrz ?  — Wewnątrz ?  Pewnie narośl na drzewie .  — Nie może być !  Pójdę , obejrzę .  — Wuj ma takie gniazdo ?  — Mam !  Zresztą tego ruszyć nie można , bo zamieszkałe .  Gdy Coto dotknął brzozy , by się na nią wdrapać , zaruszał się mchowy domek .  Ruszyli dalej , coraz głębiej zapuszczając się w bagna ; wreszcie znaleźli się wśród istnego łanu irysów w kwiecie .  — Boże , czy to jeszcze daleko ? — szeptał wreszcie z rozpaczą .  — No już !  Podnieś głowę i patrz !  — No , ale gdzie to cudo , Żurawiu ? — spytał Pantera .  Ten rękę podniósł .  — Nie widzisz tego jednego kwiatu i pąka ?  — Prawda !  Jeden się urodził jaskraworóżowy .  Skąd ?  Jak ?  Dlaczego ?  — Tam w otchłani bagna żyje też widocznie myśl-fantazja Arcymistrza .  — Daj pokój ! — sprzeciwił się Rosomak — pamiętasz , jakiej dostali śmy wysypki wtedy , przy mierzeniu głębi ?  Zaśmiał się i nagi skoczył w czarną głąb .  — Wuj mnie nauczy pływać ! — poprosił Coto .  — I owszem , od jutra .  Było to jajko .  — Dostanie miodu i mleka ! — zaśmiał się Żuraw .  Przykucnął , puszkę swą otworzył i schował starannie zdobycz .  Pantera tymczasem wytarł się nieco trawą i oblekł szaty .  — Osina w kołnierzu .  — To grzyb ? — zdumiał się Coto .  — Najlepsza hubka do ognia jest osinowa — rzekł Pantera .  Tu spojrzał na słońce i wyciągnął się jak długi .  — Obiad !  Krokiem się dalej nie ruszę .  — Będzie burza ! — szepnął Żuraw , układając się wygodniej .  I zasnęli wszyscy .  Łosza ocierała szyję o drzewo ; małe , trochę za matką ukryte , skubało gałązki .  W tej chwili chłopak się obudził i zerwał .  Zwierzęta dały sus potężny ; rozległ się trzask łamanych krzaków — zniknęły w gąszczu .  Teraz się wszyscy porwali i Coto lamentował na opowieść Rosomaka .  — Żeby m się nie ruszył !  — Ba , nastąpiła by na ciebie klępa , i tak by ś wyglądał jak twój kapelusz .  — Olaboga !  Jeść ! — zakrzątał się Pantera .  — Masz , Coto , spróbuj delikatesów !  Aha !  Nie ufasz !  No to nie dostaniesz .  I Pantera zjadł ostatnie .  — Więc podróżniczka nie znalazł eś ?  Teraz Pantera wysunął się na czoło .  Rosomak mijane ostępy nazywał dla nauki Cota , wrażał mu w pamięć charakterystyczne ich cechy .  — A ot Janosik — ten świerk masztowy , wśród czarnego zagaju .  Odkryli głowy i szli chwilę w skupionym milczeniu , aż Pantera niepoprawny rzekł :  — Mnie się widzi , że ten stary , co mu trochę głowa łysieje , ma lokatora w dziupli .  — Co zaś ? — zdziwił się Rosomak .  — I ja ! — szepnął prosząco Coto .  Żuraw , mniej zajadły do ornitologii , spytał ocierając pot z czoła :  — Naucz mnie , jak się to znajduje taką igłę w stogu siana !  — Pantero , niecnoto ! — zawołał Żuraw — dobrał eś się do moich narzędzi ; toć to jedwab opatrunkowy !  I oddał mu sumiennie brudny , splątany węzeł drogocennych nici .  Rosomak troskliwie zebrał gniazdo i jaja do kolekcji i uczył Cota .  — To i koniec !  Wódz się niczym nie chwali ?  Ani Coto ?  — Wybrnijmy stąd i niech zabezpieczę jajka .  Widział em coś ślicznego , ale pewnie poszło .  Zaprowadzę was w każdym razie .  — Poszło ?  Co może być takiego ?  Gdy mijali jakąś wrzosem pokrytą haliznę , nagle ujrzeli coś czerwonego , sunącego pędem po ziemi .  — Kuba ! — ucieszył się Żuraw .  Ale Żuraw czekał widocznie na swego faworyta , bo wkrótce w zanadrzu jego rozległo się zapalczywe gryzienie orzechowej skorupy i zazdrosne mruczenie , by nikt się nie ważył do udziału w uczcie .  — Jest !  Nie poszło !  — Widzisz polankę w gąszczu ?  Brzozy , jak wianek , wkoło !  Coto postanowił też okazać niefrasobliwość i zaczął gwizdać , ale Pantera dość niedelikatnie trącił go w bok .  — A jeść suszoną rybę wolno ?  — Wolno , bom głodny .  Ale nawet głupi kos wie , że gwizdać podczas burzy nieobyczajność chamska jest .  Ot , masz karę .  — Teraz kłusem do chaty — zakomenderował Rosomak .  — Obejdziemy się bez chininy — rzekł Żuraw , wchodząc do izby .  — Teraz ino spać — rzekł Coto .  — Co tu jest jednak roboty !  Poszli boso do szopki .  Hatora , sucha , przeżuwała flegmatycznie , Łatana Skóra była też rozsądnie pod dachem .  Łatana Skóra obwąchała zielę , ręce Cota i pozwoliła łaskawie dotknąć córki .  Maleństwo też przychylnie poddawało się operacji .  Gdy Pantera skończył doić , nalał mleka w skorupkę dla węża , a potem wynalazł w kącie garnek i rzekł z cicha :  — Kropelkę też daję małej , ale Żuraw o tym nie wie .  Szkoda niebożątka , jeszcze trawy nie skubie , a komary tną .  Naści , rośnij zdrowo !  Patrzyli przyjaźnie .  Wąż wnurzył głowę do mleka , źrebię ssało garnuszek z lubością .  — To ? — posłuchał Pantera .  — To znak długiej słoty .  To żmija !  — Nie może być !  Węże są przecie nieme .  — Chodź , zobacz .  Tylko cicho !  Pantera zmiażdżył mu głowę i rzutem laski cisnął daleko w gąszcze .  — Ale że to nie śmiertelny ten jad !  Wrócili do chaty .  Żuraw w jakieś specjalne waty i bibuły spowijał różowy kwiat , Rosomak wydmuchiwał jajka .  Żaden się nie odezwał .  — A na jadalnym stole tylko chleb i sól .  — Gdzie nasza wieczerza ?  — Zabił eś gada ?  — Zabił em i chcę kartofli suto omaszczonych i gęstych — mam dosyć płynów !  Rosomak skończył robotę , wyszedł z chaty i wróciwszy , rzekł :  — Tak !  Będzie chłód i słota dni kilka .  Nareszcie znajdę czas poreperować siatki i kosze .  — A ja — pokatalogować zielnik ! — dodał Żuraw .  — A ja — nas wszystkich obszyć i obłatać — rzekł Pantera .  — A ja ? — spytał Coto .  Rosomak wskazał półki z książkami :  — Historię nowych znajomych poznać !  Zapalił fajkę , zdjął ze ściany skrzypce i po chwili zaczął grać .  — Ot , dopiero prawdziwy niedzielny bal ! — szepnął Pantera .  — Leśne , majowe ! — uśmiechnął się grajek - amator .  — Co mam robić ? — spytał chłopak , gdy połknął śniadanie .  — Do czego masz ochotę ?  — Nauczyć się od wuja koszykarstwa .  — Psiakrew !  Ja cię zmuszę ! — warknął .  — Wuj się nigdy nie gniewa ?  — Jeden pyszny szczupak .  Kosz był dziurawy , więc się drobiazg wysupłał .  — Oj !  Nawet go wódz oczyścił .  Udał nam się wódz !  Ale widzę , że Coto ma już bąble na rękach .  Przestań partolić , skocz na warzywnik , przynieś szczawiu i nowin !  Okryj plecy siermięgą , bo nie nastarczymy suszenia szmat !  Pobiegł Coto i wrócił z mokrym szczawiem i ze złymi nowinami .  — Coś wyłamało płot i stratowało kartofle — pewnie Hatora .  — Ten — byle biegać ! — zaśmiał się Rosomak i zaczął sam gospodarzyć przy kuchni .  — Źle !  Nasze kartofle zwęszyły dziki .  Możemy się z nimi pożegnać .  — Mają dobry gust — rzekł filozoficznie Rosomak .  — Można na nie zapolować , kiedy szkodniki — wyrwał się Coto .  — To i na nas można polować , bo my też lubimy kartofle .  — Ale swoje !  — I to racja ! — zgodził się Pantera , ale Coto milczał nieprzejednany .  — Takem się spocił onegdaj , motykując ! — zamruczał .  Po chwili wrócił Żuraw — druga gąbka — i ledwie do obiadu „ wałęgi ” , jak ich nazwał Rosomak , osuszyli siebie i izbę .  — Ej !  Mnie się nie chce takiej babskiej roboty ! — mruknął lekceważąco chłopak .  — Pantera zna tylko jedną kobietę — Drozdową !  — Już piętnaście zim się swarzymy : można poznać .  — A Pantera nie miał żony ?  — Żony ?  A ty miał eś ?  — Ja jeszcze nie , ale Pantera już gna pewnie trzydzieści lat .  — I siedem , rekrucie .  Ale mi to jeszcze nigdy do głowy nie przyszło .  Począł się śmiać i zwrócił do Żurawia :  — Doktorze !  Może by śmy sobie pofundowali po żonie ?  — Spirea palustris ! — zamruczał Żuraw , pisząc .  — A wuj był przecież żonaty ! — rzekł Coto .  Rosomak milczał chwilę , bo zębami przytrzymywał wić .  Coto spuścił głowę i poczerwieniał , ale Rosomak dobrotliwie po głowie go pogładził .  — Leśny zakon , chłopcze !  Miłować , szanować !  — Patrzcie !  Nie mówił em ?  Dudek wyleciał ze skrzynki .  — Doskonała okazja prysnąć od łatania i jeszcze raz zmoknąć ! — zaśmiał się Rosomak .  — Taka słota się nie sprzykrzy — rzekł wreszcie Coto .  Gdy wylądował i wszedł do izby z rybami , rzekł „ widział em człowieka ! ” takim tonem , jakby mówił „ widział em hipopotama ” .  — Co znowu !  W tę słotę !  To chyba jakiś śmiertelnie chory do Żurawia .  Kładki muszą być znowu pod wodą .  Żuraw stęknął i czekał na los .  A  Coto szczerze raportował :  — Witajcie , ojcze !  — Siostry syn ! — odparł Rosomak .  Stary był widocznie u siebie .  Zajrzał do spiżarni , do sieni , do komory , umył ręce , rozwiesił swą kapotę na piecu , rozsiadł się ze swą kobiałką za stołem .  — Remizowe gniazdo ! — krzyknął Pantera .  — Przepyszny okaz — radował się Żuraw .  — Skarby !  — Jak dla kogo .  Dobrze uciechę sprawić .  Jako dla mnie kiedyś Chorążego strzelba !  Nie znaleźli ście przypadkiem ?  — To ów sławny Odrowąż ?  A on kto taki właściwie ?  — Mędrzec nad mędrce w leśnym bycie .  On to z nami chałupę stawiał , on nas wszystkiego , co umiemy , uczył .  Dla niego nie ma nic nieznanego tutaj .  — Jutro będzie pogoda , a że woda zgórowała na niższe zalewy , możemy poszukać ryb w szuwarach z nakrywką .  — Wuju , i ja popłynę ! — zawołał Coto .  — Odziobał em całe pole .  Wolnym na jutro .  — Pantera tego właśnie chciał .  — A gdzie tamci ?  Wrócili i wnet się zabrali do porządkowania jakiegoś cudacznego kosza , który Rosomak zniósł ze strychu .  — Podobne do muchołówki , takiej szklanej — zauważył Coto .  — Twój wujko — majster do rybołowu .  Zobaczysz , jaka to sztuka .  — To weźmiecie mnie z sobą ?  — Umiem już kosz nastawić i pływać ma mnie wuj nauczyć , i racze pieczary znam nad jeziorem , i wiem , jak się każda ryba zwie .  — Nawet i taka , co piszczy ? — uśmiechnął się Odrowąż .  — I pewnie kiełbie umiesz łapać ?  — Hej , gadki się prawi po św . Marcinie albo spoczywając w skwarne , niedzielne południe .  O tej porze światła nie wypada świecić wieczorem .  Ze słonkiem trza iść spać , na żurawia wołanie wstawać .  Coto postanowił świtu nie zasypiać , lecz zbudziły go nie trąby żurawie , ale monotonny , przeciągły głos ludzki .  To Odrowąż odmawiał godzinki , a na świecie był pogodny ranek .  — Nie takie to straszne , jak się zdaje — rzekł Coto , gdy po pierwszej próbie na brzeg się wydostał .  — Zaraz ruszymy ? — spytał Coto .  Nie kwapili się .  Przy śniadaniu zaczęli sobie opowiadać różne rybackie wydarzenia ; potem wypalili po parę fajek i nareszcie ruszyli .  Wreszcie wypłynęli na bezbrzeżną połać zatopionych nizin , porosłych szuwarami i tatarakiem .