Gabiela Zapolska  Kobieta bez skazy  …no ! muszę przyznać , że troszkę to nieprzyjemniejsze , niż sądziła m .  Wyobraź sobie , idąc tu , zdawało mi się , że jestem heroiną romansu .  Niewielkiego .  Ot — une passionette — z podłożem „ rozwodowem ” .  A tu — mogę powiedzieć — farsa , nawet nie tragifarsa , i nie à la Dulscy .  Inny genre — zupełnie .  Niby jakieś wiwisekcje duchowe i w gruncie rzeczy puszczanie baniek .  Tylko bez tęczowych afer .  Ot … na szaro .  — Ile pani ma lat ?  Kręcę się .  Coś marmocę .  Czy zauważyła ś , Helu , że kobieta zawsze się swoich lat wstydzi .  Albo że ma aż tyle , albo że ma dopiero tyle …  Zawsze .  Dość , że i ja nie mogła m wyksztusić tej mojej trzydziestki .  A przecież — właściwie o cóż mi chodziło ?  — Trzech księży i jeden podksiądz .  — No tak , Helo — podksiądz — taki młodziutki , nawet dość naiwny — coś ze studencika .  — Pochylony nad masą papierów , pisze i pisze — czasem tylko ( ale bardzo rzadko ) podnosi na mnie swe szafirowe , trochę smutne oczy .  — I szybko , jeśli spotka się z moim wzrokiem ( robię to bardzo od niechcenia i zręcznie ) , przenosi oczy na otwarte szeroko okno , przez które widać śliczny szmat ogrodu , z bajecznemi bukietami akacji .  — Niby to śledzi wtedy muchy , tańczące w strudze zachodzącego słońca , ale ja wiem , Helu ! …  To biedactwo odpoczywa po „ głębi moich dwóch niezmierzonych stawów ” …  A jakże .  Ach ! Helu ! . . Helu ! . .  Dwa dni trwają już te moje przesłuchiwania rozwodowe .  Jeszcze mam przed sobą drugie dwa .  — Codzień biorę inną suknię i przedstaw sobie , jak dobrze wyznawać tę naszą maksymę . — „ Najuczciwsza kobieta powinna być zawsze pod bronią ” .  To jest … les dessous irreprochables …  Bo nie wiesz dnia , ani godziny …  Ach !  Żart na stronę .  Mówi się tu n . p . o tramwaju .  — Wysiadasz , tramwaj rusza .  Padasz .  O koła zaplątuje się suknia .  Jesteś wleczona kilkanaście kroków w oczach p . t . publiczności .  — Pierwsza myśl — jakie mam dessous ?  Dopiero druga : co mi tam połamią ?  — Ale ta pierwsza dominanta .  — A więc — jeśli koronki , batysty , tafty i t . d . mają nieposzlakowane piękno — możemy oddać się z wdziękiem i beztroską wleczeniu po szynach w oczach rozentuzjazmowanych przechodniów .  Lecz jeśli nosimy podwiązki pod kolanami , o Helo ! …  Co za cios ! …  Czy taka kobieta może marzyć o wzbudzeniu idealnych uczuć — jeśli jej wielbiciel odkrył u niej podwiązki pod kolanami , lub dessous , ozdobione szydełkowym tiulikiem ( ! ) .  — Powiesz — przypadek !  Hm ! tak — ale , Helu , my , kobiety uczciwe , możemy tylko liczyć na przypadki , pozwalające nam ujawnić , jak w błyskawicy , to , co stanowi nieskazitelność naszych przekonań …  Dziś — bez tramwaju zaszła potrzeba takiego ujawnienia nieskazitelności moich dessous i zasad .  — Oto — przy przesłuchiwaniu — gdy doszli śmy do punktu owej sławnej sceny ( och ! znasz ją zanadto dokładnie — bo swego czasu wylewała m me łzy rzęsiste w tej sprawie na twe łono ) , do owej la grande scène , w czasie której mój mąż ( a obecnie pan Bohusz ) , odpłacając mi za trochę może nieparlamentarne o nim przekonanie — pochwycił nóż do owoców i z czarującą , przyjacielską gracją ugodził mnie nim w lewą łopatkę .  Była to drastyczna wymiana nienawiści dwojga płci i coś nieco ze szkoły zapaśniczej życia .  Pozostała mi po tej scenie , dowodzącej , jak dalece instytucja małżeńska jest niezbędną w społeczeństwie , głęboka blizna .  Ponieważ przesłuchania rozwodowe są jakby poparte metodą poglądową , areopag kapitulny zarządził wizję lokalną .  Zawahała m się chwileczkę .  Tyle tylko , ile było potrzeba do zamaskowania mej , w tym względzie obowiązkowej , skromności i szybkiego zbadania mych dessous .  Wreszcie , rzuciwszy okiem w stronę sekretarza , który pogrążył się cały w stosie papierów , ujawniła m triumfalnie słodki , blady ton liljowych batystów , pianę walansjenek i cud moich ramion , które znasz , a które zaczynają nabierać ślicznej linji , właściwej balzakowskim kobietom .  Miała m na tyle dobrego smaku , że nie konstatowała m wrażenia .  Zadowolniła m się tem , że chwila ta była i stała się .  Widzisz więc , że i my , kobiety bez skazy , nie wiemy dnia , ani godziny …  Stąd przyjmij sobie tę zasadę , którą odtrącać się zdawała ś , i przy niej — trwaj !  Twoja  Rena .  Piszę dziś znów , a to , że przewiduję twoje wymówki .  — Piszesz mi — powiesz — bez ładu składu .  Obchodzi mnie , jak się rozwodzisz , jakim porządkiem , w jakiej formie .  A ty swoim zwyczajem przybierasz ton listu  Bóg wie kogo i zajmujesz papier i czas tramwajami i lila kolorem twoich batystów .  Wiem , wiem — była ś i jesteś tą wzorową osóbką , która każdą chustkę od nosa z prania przegląda do światła , czy czasem nie pozostała na niej jaka plamka .  Ty nigdy nie mogła ś pogodzić się ze mną , że ja miała m trochę rozwichrzone włosy i wzywała ś mnie do szanowania pozorów .  Moja droga — w rzeczach zasadniczych potrafię ja te pozory uszanować .  Powiedz mi , czy w ogóle pod względem tak zwanego prowadzenia się macie mi co do zarzucenia ?  Nie !  Mogę wyzwać śmiało pod pomnik Mickiewicza ( tam bowiem obecnie załatwiają się wszystkie wielkie kwestje ) cały świat i żądać , aby mi dowiedziono , czy zbłądziła m ( ale to naprawdę ) , choćby we śnie ?  To jest i pozostanie właśnie dumą mego życia .  Jak gronostaj , tak się przenoszę przez męty i kałuże .  Bez plamki — słyszysz ! …  Bez plamki .  I jeżeli mam być szczerą , a przed tobą jestem nią , to przychodzi mi to z łatwością .  Jestem bowiem kobietą bez skazy , ale i bez tego , co nazywają … temperamentem .  To wszystko , co małżeństwo przedemną odsłoniło — ça ne me dit rien .  Zrozumiała ś ?  Ty jesteś dość skryta i na moje w tym względzie pytania odpowiadała ś milczeniem i uśmiechem .  Więc właściwie nie wiem , czy mnie rozumiesz , czy i dla ciebie owe chwile problematycznych cudowności są wyczekiwane , czy raczej wymijane konwencjonalną grzecznością .  Dość , że ja unikam owej „ plamki ” wesoło i zupełnie normalnie , zwykle w ostatniej chwili przyzywając mą godność nieskalanej kobiety , jak ekran przed zbytnim żarem nadto podsycanego ogniska .  Ach !  Bo tu leży to , co mi wyrzucasz często , a wierz mi , że ze zbyt wielką surowością .  Jeżeli nie aprobuję finału i nie chcę brać udziału w misterjach cudownych , o wątpliwej właściwie wartości , nie jest rzeczą konieczną , ażeby m wyzbywała się przyjemności wysłuchania uwertury i właściwej treści opery .  Tembardziej , że dla mego indywidualizmu te preliminarja właśnie stanowią cały bezsprzeczny urok stosunku mężczyzny z kobietą .  Możesz mnie sądzić zdeprawowaną .  Hm ! … Moja droga — zdeprawowanie jest rzeczą względną .  Dla jednych to , co niby stanowi zdrowe i normalne przebiegi miłości , jest jedynie godne miana cnoty , a wszystko inne chrzci się mianem zdeprawowania , dla drugich znowu tamto finalne jest pieśnią zwierzęcia stadnego , obwieszczającego swe zdeprawowanie , a nie mogącego już odczuć subtelnych rozkoszy ledwo dostrzegalnych drgnień bardzo uduchowionych połączeń .  Ty nazwiesz mój genre flirtem , ale na Boga , skończcie już raz używania tego wyrazu , który przeciągnął nawet przez kredens i garderobę , nie licząc salonów i „ buduarów ” ( ! ) kołtuńskich kokietek .  Ja się upajam , a nie flirtuję .  Ja biorę z życia to , co właściwie jest dla mnie upojeniem i radością .  Przechodząc mimo ogrodnika , kupuję sobie bukiet anemonów , które pociągnęły mnie ku sobie intensywną barwą swych kielichów .  Tak samo zbliżającego się ku mnie mężczyznę , który przynosi mi swe samcze poprostu zapędy , ja z całą umiejętnością wpędzam w rozstawione sieci i zaczynam wprowadzać w stan preliminaryj tak pięknych , jak piękną była owa barwa kwiatowych , kupionych przezemnie kielichów .  Gdyby m mu w jednej chwili zamknęła drogę do nadziei , mężczyzna ten cofnął by się i ja pozostała by m sama i nudząca się .  Tak , spodziewając się ciągle , jak indjanin w pióra barwne , tak on zaczyna się stroić , czy to w cudze piękno , czy rzeczywiście z głębi swej duszy wyciągać do lamusa zapchane swe piękno wewnętrzne i uroczystości duchowe .  Często zaśmiewam się w głębi mojego ja , patrząc i odczuwając , jak taki pan , zezując w stronę mej ślicznej , różowej sypialni , pochyla się ze mną moralnie nad źródłem idealnem „ szczęśliwości miłosnych ” .  A tymczasem zdaje mi się , że słyszę , jak mówi jego wewnętrzne ja .  — Chce ci się chodzić na szczudłach ?  — Masz , masz , masz — odemszczę ja się za to … odemszczę …  „ gdy mi padniesz wreszcie w ramiona ” …  I czeka tej odpowiedniej chwili do zemszczenia się , wysyłając od czasu do czasu jakiejś awantgardy , które ja łaskawie przyjmuję , o ile są subtelne i dystyngowane .  Lecz skoro tylko ten uśmiech ośmnastego wieku chce „ schłopieć ” , je tire ma révérance i już mnie niema .  Jak motyl pozbieram z kwiatu to , co jest słodyczą i wonią , rozmarzę się , upoję , zawibruję wspomnieniem i pozostawiam mój sujet z projektem … shańbienia mnie i zemszczenia się za to , że tak ślicznie w noce księżycowe błądzili śmy po ścieżkach , wysypanych brylantowym piaskiem , podczas gdy w oddali , ledwo dostrzegalnie , drgały harfy naszych zmysłów .  Bo , moja droga Helu , zechciej być bardziej wyrozumiała , gdyż :  Chacun prend son plaisir où il le trouve .  Twoja  Rena .  A co ?  Nie mówiła m ?  Ciche skargi , że i ten drugi list nic nie opisuje .  A przecież to takie ważne , ta forma rozwodu , to przecież takie ciekawe !  Zaraz naładuję ci twój podróżny koszyczek najświeższemi wiadomościami , tylko jeszcze chcę ci powiedzieć , że mam wielką dla ciebie wdzięczność za uznanie , z jakiem moja cnota spotkała się u ciebie .  Piszesz : „ Wiem , że potrafisz się zatrzymać w sam czas ” .  — Moja jedyna , ja od pierwszej chwili jestem zatrzymana i chodzę na uwięzi , ale tu chodzi o umiejętność zatrzymania mego partnera i tej siły mi winszuj .  Bo widzisz , dzieje się czasem tak : Indjanin , ustroiwszy się w pióra , zaczyna znajdować , że mu jest pięknie w tych piórach , forsuje nutę , znajduje jakiś ton mi nieznany i oto ja zaczynam mieszać się i tracić poczucie prawdy .  I wtedy zaczyna się niebezpieczeństwo , a …  Cud może rzeczywiście przedstawić jako cud .  Wtedy — co będzie ze mną ?  Co ?  I tu podziwiaj i winszuj mi tej forsy , tej siły , która nagle pozwala mi stanąć na wyżynie niezdobytej mej cnoty i nieskazitelnej potęgi .  Nie o to chodzi , że ja się zatrzymała m , ale że potrafiła m zatrzymać indjanina w jego fascynującym tańcu , w księżycowych blaskach .  Jakich używam wtedy broni , to już mniejsza i sekret to mój własny .  Zresztą , dla ciebie zbyteczny .  Dość , że bronie te są rozmaite i zastosowane nie tylko do indywidualności partnera , ale nawet do zewnętrznego otoczenia .  Inaczej bowiem wycofuje się przed finałem wobec gwiazd Maeterlinckowskich , a inaczej przed uchylonemi drzwiami mej różowej sypialni .  Tu pozwól sobie zwrócić uwagę , iż pozostawianie właśnie tych uchylonych drzwi zawsze jest niby dziełem wypadku i nikt z tego powodu nie może na mnie rzucać brzydkiego cienia .  Potrafię bowiem przejść z salonu do sypialni pod pretekstem przyniesienia pozostawionej tam książki , i wracając w roztargnieniu , potrafię ślicznie drzwi nie zamknąć …  A więc …  Czego chcesz ?  Lecz widzę , jak się marszczysz .  Znów to samo , znów na prawo i lewo szczebiotanie , im więcej rzeczy ci znanych i wiadomych .  No , nie bardzo .  O ten rozwód ci chodzi ?  No , więc dowiesz się , że dziś dzień trzeci i trzecia suknia .  Kolor dyskretny , szaro - zielony , płótno pierwszej sorty , spódnica dość krótka , przybrana pałkami , żakiet pół długi , lekko wcięty .  Bluza koronkowa , ślicznie ażurowa .  Na głowie rodzaj turbana z dwoma ponad uszami pękami lila akacji .  Inwencja moja , nadająca mi specjalne cachet , trochę wyzywające i ciągnące za mną oczy przechodniów .  Co więcej ?  Buciki ze skóry w tonie sukni , pończochy idem .  Co najwięcej mi sprawia radości , to rękawiczki , w tym samym tonie , które znalazła m w pewnym sklepie .  Całość zwaporyzowana mieszaniną Sweat Pea i Heliotropu .  Także moja inwencja .  Trujący heliotrop i słodki , idealny groszek …  Słowem to , co ja , w zbliżeniu się …  Ten zapach , to jakby delikatny , czarujący pazik , wysłany na zwiady …  Czy to chciała ś wiedzieć ?  Taki jest dzień trzeci .  W dzień pierwszy była suknia z czarnej etaminy i wielki Lamballe z piórami .  Pojmujesz , nie mogła m się hazardować , nie znając wcale terenu .  Należało więc być correcte .  I dobrze się stało .  Składała m bowiem przysięgę .  Ale tak uroczystą , nadzwyczajną .  Wyobraź sobie , kazano mi uklęknąć , położyć rękę na otwartej księdze i tak przysięgać .  Dwie miała m wtedy myśli .  Pierwsza rzeczywiście jakiś dreszcz , jakby m stanęła nagle przed czemś wielkiem , nieznanem , które mi grozi zwaleniem się na mnie i pogrążeniem mnie w przepaść — druga myśl , jak muszę rzeczywiście interesująco wyglądać na tle tych szarych ścian kapitulnej izby , w mej długiej , miękkiej sukni , ze skierowanemi odpowiednio wzruszeniom oczyma .  I ta pierwsza myśl naprowadziła we mnie żelazne postanowienie mówienia najczystszej prawdy , a ta druga żal , że nikt nie może ocenić odpowiednio piękności tej całej sytuacji .  Poszukała m wzrokiem sekretarza , lecz ten uparcie liczył w tej chwili muchy , wpadające z ogrodu …  No i wreszcie zaczęło się przesłuchanie .  Pisała m ci w pierwszym liście , że jest to farsa , i taką wydała mi się od pierwszej chwili .  Gdyby choć ta wiwisekcja sprawiała mi pewne niemiłe duchowe łaskotanie , ale i to nie .  Ot ! Odpowiada się machinalnie i z początku odczuwa się pewne zniecierpliwienie nad niedyskrecją i wywlekaniem przyczyn i skutków .  Lecz powoli tępieje się na tej ławeczce , na której się musi siedzieć godzinami całemi .  Już przy końcu pierwszego dnia , ponieważ było bardzo gorąco i księża mieli przed sobą dwa syfony wody sodowej , cała moja myśl skoncentrowała się na wyrobienie w sobie dosyć odwagi , aby wstać i poprosić o szklankę wody .  Lecz co dziwnego i komicznego zarazem .  Nie miała m na tyle odwagi , ja , której tupet jest przecież przysłowiowy w naszym światku .  Postanowiła m tylko przynieść jutro ze sobą moją saską bombonierkę , pełną pastylek miętowych i demonstracyjnie jeść je na przesłuchaniu .  A może zdobędę się na zdumiewający krok i poczęstuję kleryka .  Widziała m bowiem i w jego oczach pragnienie wypicia szklanki wody .  Ale i on nie śmiał .  Jutro napiszę ci więcej .  Jestem jakaś senna .  Zakazała m Kaswinowi i Halskiemu zjawić się w tych dniach u siebie .  Rozumiesz , iż tak było przyzwoiciej .  Dlatego się nudzę .  Doprowadzam do olśniewającej , tycjanowskiej barwy swoje włosy i nudzę się .  A przeto jestem senna !  Twoja  Rena .  Ej panienko !  Panienko !  Bo zaczynam podejrzywać w tobie rzeczywiście jakąś perwersję .  Ależ tak !  To naleganie na mnie , a powiedz , o co się pytali ?  Wygląda mi tak , jak wtedy , gdy na pensji zjawił się list od jakiejś naszej dawnej koleżanki , która za mąż poszła .  A co ?  A jak ?  A gdzie ? …  I takie miluchne dreszczyki przebiegały nas od gładko wyczesanych główek aż do różowych stopek .  Tak samo i ty chcesz wiedzieć , o co mnie pytano .  I choć nie określasz dokładnie punktu , o który ci chodzi , to przecież ja wiem , w którym kierunku ciekawość twoja skierowana .  Otóż wszystko odbyło się bardzo prosto , mimo że wyczuć było można tę niezwykłość chwili .  Ja stała m się nagle sztywną , zimną , obojętną — moi interlokutorowie uderzyli w ton prostoty i niemniejszej obojętności .  Rozmawiali śmy o mej nocy poślubnej , jakby o pierwszym zadysponowanym obiedzie , a przecież uczuli śmy wszyscy wielką ulgę , gdy przekroczyli śmy tę ścieżkę .  I dopiero , gdy znalazła m się w domu , w ciszy mego sypialnego , samotnego pokoju , ogarnął mnie jakiś bunt i wstyd .  Zdawało mi się , że ktoś przemocą wtargnął do grobowca , który sama na złoty klucz zamknęła m .  I tu widzisz , Helu , jest szpetota tego , co tylko płaską farsą się zdawało .  Jest to gaszenie ostatniego płomyczka , co tlił przed sarkofagiem piękności miłosnego Cudu .  Nie — teraz więcej , niż kiedykolwiek czuję , że między mną a tak zwanem zmysłowem życiem skończyło się wszystko .  I nawet , jeśli ci to sprawi pewnego rodzaju rozkosz i uspokojenie , to i te flirty ( ! ) zaczynają mi być jakieś dalekie i mniej ponętne .  Tylko , że już wtedy życie stanie się dla mnie — zupełną pustką …  Powiesz : unieważniają ci małżeństwo i możesz iść drugi raz za mąż .  Ha no !  Tak .  Dla nas , kobiet uczciwych , właściwie jest to jedyny jeszcze punkt wyjścia i postawienia na loterji życiowej .  Może być , że taki indjanin nie wyzbędzie się nawet po ślubie choć resztki piór tęczobarwnych …  Może …  Ale to problematyczne .  Stąd jestem w rozterce i dawniej , gdy była m spętaną , czuła m się o wiele szczęśliwszą i swobodniejszą , niż teraz …  Obecnie , gdy furtka może być otwarta , pęta i kajdany życiowe zaczynają mi ciężyć .  Bardzo jasne .  Będąc tylko separatką , mogła m bezkarnie być uwielbianą , i jeszcze każdy z widzów tej komedji żałował mnie i podziwiał .  Obecnie wolno mi przyjmować miłosne ofiary tylko pour le bon motif .  Wszak będę wolna i mogę zostać poślubioną .  A wiesz jeszcze , co przeczuwam ?  Że i adoratorów będzie mniej .  Stanę się jakby panną na wydaniu i bez wdzięku tego , co okrasza panny .  Zbliżyć się do mnie będzie już jakiemś zobowiązaniem .  Przeczuwam pustkę , pełną szacunku , i jestem przerażoną .  Bo rozwódka ma tylko trzy drogi .  Albo zasłynąć , jako ktoś łaskawy i przystępny , albo jako kobieta bez skazy , więc nudny nieużytek , albo pretendentka do małżeńskich propozycyj .  Z melancholią widzę , iż będę musiała wybrać to trzecie , w połączeniu z tem drugiem .  Ale , Helu ! … co mi to przyniesie ? …  Co ?  Twoja  Rena .  Dziś jeszcze wezwano mnie na zeznania dodatkowe .  Przyznaję się , że była m zadowolona .  W ten czas ogórkowy jest to wspaniała dywersja , musisz sama przyznać .  Zresztą już zaczęła m się wkładać w mą rolę i lubiła m siebie , wchodzącą szybko i pewnie po tych schodach , o stopniach wyżłobionych stopami ludzkiemi , o ścianach milczących , połatanych , jak stara izba ubogiego proboszcza .  W ogóle , jeśli się chce widzieć takie odwrotne strony medalu , to dobrze jest znaleźć się w tej , co ja , sytuacji .  Widzi się wtedy wielkie nicości ogromnych nadwartości i wtedy własny ogródek wydaje się niewymownie wspaniały i bogaty .  Ręczę , iż było by tak samo i z Watykanem , z którego p . Bohusz wysłał swą skargę rozwodową .  Otóż widzisz , moja droga , jest tak .  Chodziło o to , aby nasz rozwód nie skompromitował żadnej strony .  Tylko pod tym warunkiem zgodziła m się na owo unieważnienie małżeństwa .  Ponieważ prawie wszystkie punkta kompromitują albo jedną , albo drugą stronę , gdyż odkrywają i otrąbiają jej wady moralne , albo fizyczne , znaleźli śmy się w ciężkiem położeniu .  Na dźwiganie plamy moralnej ja nie chciała m się zgodzić .  Łatwo zrozumiałe .  Grand Dieu !  Cóżby się stało z moją gronostajową szatą ?  Na fizyczny zaś jakiś niedostatek niezwyciężony pan Bohusz przystać znów nie mógł .  Po długich pertraktacjach i mozołach wybrano złoty środek , wygrzebano niewielką i w kąt wciśniętą przyczynę .  Oto — przymus moralny .  Wkracza w dziedzinę procesów psychicznych , więc nieuchwytny , a zatem łatwy do dowiedzenia , trudny do zaprzeczenia .  Ponieważ pana Bohusza niemożliwe było przymusić w jego czterdziestce , dobrze już określonej , ja stała m się tą ofiarą , zmuszoną do małżeństwa przez srogich opiekunów , jako że rodziców nie miała m .  Po wynalezieniu tego powodu odetchnęli śmy wszyscy , winszując sobie wzajemnie , że tak dystyngowanie wydobędziemy się ze śliskiej bądź co bądź awantury .  I pan Bohusz udał się do Rzymu , aby tam , „ zasiedziawszy ” miejsce , wystąpić ze skargą , jako że ja , Terena , jego żona , nie mogła m być dobrą żoną , gdyż …  I tu się zaczął niezrównany pokaz kłamstw i cudownych , mieniących się stu barwami krętactw .  Jako że zmuszono mnie do owego ślubu moralnie , a nawet i fizycznie .  Jako że nawet wleczono mnie za włosy do ołtarza , co potwierdził szereg świadków , którzy zaznaczyli się tem w mej egzystencji , że mnie nie widzieli na oczy .  Lecz , moja jedyna , tak już być musi , bo w takie , a nie inne warstewki ułożyło się wszystko to , co o naszem życiu stanowi .  Przynajmniej popełniono ten akt lojalny i nie kazano mi zeznawać tej misternie utkanej siateczki .  Wszystko już w tej mierze było naprzód przygotowane , a ja tylko położyła m swój podpis .  Uczyniła m to jakby z furją , tak , że trochę naddarła m papier .  Coś na kształt buntu krzyczało we mnie z żalu za czemś , co tlało i gaśnie .  Wiesz , że pomimo mych krętactw i komplikacji w dziedzinie erotycznej , jestem zupełnie prostą naturą w sprawach życiowych .  Dlatego i to , co naleciało w prostą linję mej egzystencji z marmurów i cyprysów , zmassowanych poza halabardami świetnych papuzio gwardzistów watykańskich , szarpnęło mną całą …  I dziś , Helu , jestem zdenerwowaną więcej , niż przypuszczała m .  Polubiła m ubóstwo naszej kapituły , w której rozbrzmiewały nad moją , ślicznie uczesaną głową , wyroki purpuratów , z całą perfidją i maestrją redagowane .  Były to kontrasty , które mnie zawsze zachwycają .  Stąd mój kult dla Odillon Redon'a i jemu podobnych .  Może nawet i to szarpanie mnie wewnętrzne , które ujawniło się dopiero w ostatnich chwilach przesłuchania , było podłożem tej jakby rozkoszy , której zaczęła m doznawać .  Gdy więc powstali śmy wreszcie wszyscy z naszych miejsc , ja skłoniła m się wytwornie , ale z żalem , i raz jeszcze obrzuciła m wchłaniająco okiem tę izbę cichą i pełną jakiejś czarującej woni , właściwej zakrystjom i klasztornym kurytarzom .  Cztery czarne sylwetki księży , o gestach rzadkich i widocznie bezwiednie wyszukanych , potem ten wielki Chrystus , rozpięty na krzyżu , do którego biegło już może niejedno spojrzenie kobiety , tłumiącej w sobie żal za gasnącem światłem …  Ty wiesz , Helu , ty znasz mnie najlepiej , może nawet lepiej , niż ja sama , bo patrzysz na mnie z pewnej perspektywy , że stawała m przed ołtarzem nie jak małpeczki Gyp'a , albo Prevost'a , ani znów jak dziewczęta z pod wiejskich strzech z naszej literatury , przeznaczonej „ dla wszystkich ” , to jest dla rodzinnych stojów .  Było we mnie wszystko w miarę , jak w dobrym puddingu angielskim .  I rozrzewnienia , i wiary , i poezji , i ciekawości , i troszkę jakby namiętności .  To ładnie owiane bielą welonów i zapachem kwiatów .  Obecnie pozostaje mi coraz więcej i fatalniej gasnące wspomnienie , a z tych kwiatów , cudów , bieli i illuzji wewnętrznych nawet piękna mi nie raczą pozostawić .  To wszystko przecież , co unieść mogła m , Helu ! …  I tego mi nie zostawią … i tego …  Twoja  Rena .  Gromisz mnie za moje wczorajsze rozrzewnienie ?  Masz trochę racji .  Mazgajstwo nie powinno wchodzić w nasz program życiowy .  Skoro zaczynamy się rozrzewniać nad sobą samymi , zasługujemy jedynie na to , aby to rozrzewnienie doprowadzić do punktu jedynie logicznego .  Zniszczyć to , co zasługuje na litość .  Wszystko bowiem , co skomli , psuje harmonię triumfalnego hymnu życiowego .  A człowiek tyle wart , o ile zajmuje w tym chórze mądre i wygodne miejsce .  Więc masz rację , droga moja !  Powinna m raczej cieszyć się odzyskaną swobodą , ile że będę obecnie miała prawo …  Właściwie — do czego ?  Zdaje mi się , że właśnie teraz będę musiała zmieniać nawet taktykę mego upajania się i wyrzec się wielu bardzo ładnych koncessyjek i ustępstw , które do tej chwili umilały mi jako tako życie .  Piszesz mi , iż teraz mogę zrobić dobrą partję , jeśli umiejętnie wezmę się do dzieła .  Zapewne , to nawet jest wskazane dla mnie ze względów finansowych , bo żyję ciągle z kapitału , którego resztkę wspaniałomyślnie wydzielił mi adwokat pana Bohusza .  Myśląc o tem wszystkiem , trochę wzdycham , choć staram się o ile możności zawodzić triumfalnie na czele zadowolnionych chórów życiowych .  Wczoraj jednak , wracając właśnie z dodatkowych zeznań , spotkała m Sitnickiego — wiesz , opowiadała m ci o nim .  Jego zapędy w moją stronę miały nawet pewien wdzięk , bo od czasu do czasu nadawał im pozłotę jakiegoś idealnego rozmarzenia .  Przez dwa wieczory czuła m , iż była m dla niego niebezpieczna , bo ową poezję brał na serjo i nawet ja musiała m , choć z żalem , zrezygnować z mego upojenia i ( dobra duszka ) powrócić nas oboje do równowagi .  Uczyniła m to zapomocą wyprobowanego gestu .  Zasłaniam oczy jedną ręką , drugą , trochę drżącą , daję jakieś nieokreślone znaki .  I mówię szeptem :  — Milcz pan !  Nie wolno mi tego słuchać !  Zwykle odnosi to wręcz przeciwny skutek .  Atak staje się silniejszy i bardziej wzmocniony .  Wtedy ja z mej roli walczącej ofiary przechodzę w jawnie stojącą nad samą przepaścią .  Zrywam się i woła m urywanym głosem :  — Idź !  Idź ! …  Rzucam się ku drzwiom sypialni , za któremi niknąc , odwracam się ( bardzo ładną linją ) i posyła m ręką pocałunek .  — Jest to ostatni — idź ! …  I ginę — zamykając drzwi demonstracyjnie na klucz …  Scena taka doskonale robi .  Indjanin jest wzburzony i niewymownie rad ze siebie , czując się niebezpiecznym .  Ja jestem seine et sauve i mam znów pretekst do dalszego ciągnięcia stosunku .  Zwykle bowiem witam indjanina , „ jak gdyby nic ” … i rozmawiam z nim obojętnie , siląc się jakby na wytworną grzeczność .  Tem derutuję go zupełnie i podniecam do ponownej sceny , która nadzwyczaj szybko ma miejsce …  Dopiero w tej chwili opamiętuję się , że odkrywam przed tobą moje tajemnice .  Ale trudno .  Listu nie będę niszczyć , a potem szło mi o to , aby przedstawić ci mój ubiegły stosunek do Sitnickiego w odpowiedniem świetle .  — Niestety !  Piszę „ ubiegły ” , bo właściwie będzie to już ubiegła , uciszona rzecz .  Czuję to doskonale .  To tylko sprawdza , jak bardzo przeczucia moje się sprawdzają .  Spotykam tedy Sitnickiego .  Bardzo się rozzłocił , widząc mnie z daleka .  Szybko spojrzała m do szyby wystawowej , czy jestem en forme , i wyciągam rękę ruchem miłego kota .  — Zgadnij pan , skąd idę ?  Halski powiedział by bezczelnie : „ z randki ” .  Sitnicki jednak przysłania oczy siatką rzęs i milczy .  — No … zgadnij pan !  — Nie wiem .  Z parku , z kościoła …  ( Uważasz , nastrój delikatny ) .  — Myli się pan , ale w części .  Powracam nie z kościoła , ale z kapituły .  — ? …  — Tak .  Wydano mi tam wyrok rozwodowy .  ( Kłamię , ale umyślnie .  Chcę bić od razu w największy dzwon ) .  — ? …  — Nie wierzy pan ?  — Proszę pani — wszak rozwodów niema w naszym kościele .  — Ale są unieważnienia małżeństwa .  — No , więc unieważniono moje małżeństwo .  — Z panem Bohuszem ?  — A z kimże ?  Więcej mężów nie miała m .  I dodaję z całą perfidją :  — Dotychczas .  I patrzę mu prosto w oczy .  Chcę na tej ładnej twarzy , która się tak umie mienić w chwili pożądania , zobaczyć jakąś radość , coś z mogącej się ziścić wreszcie nadziei .  Subtelnie rzeczy biorąc , jakby jakieś rozczarowanie przesuwa się pod skórą .  — A ! … A ! … Należy zatem powinszować pani !  Przyjmuję to powinszowanie .  I w jednej chwili czujemy oboje , że nie mamy sobie nic do powiedzenia .  To powinszowanie zamknęło w sobie wszystko .  Ekstazy i konieczne ich wyniki .  Wszystko pryskało cichutko .  Mimo to wymówiła m prawie machinalnie :  — Będę teraz na wydaniu ! …  Śmiała m się trochę złośliwie .  Postanowiła m rzucać to zdanie teraz w oczy każdemu z mych partnerów .  Wbiła m swój wzrok w jego twarz .  Uczuła m , że przesunął się po jego ustach jakby wyraz niesmaku .  Usiłował jednak stanąć na wysokości sytuacji …  — Będzie pani w trudnej sytuacji …  — ? …  — Tak .  Bo panna jest bardziej nieobliczalną , niż mężatka , a mniej znów od mężatki oblicza .  — Czyli że …  Czuła m , że nie wie , jak wybrnąć z aforyzmu , który gdzieś wyłowił , a zastosował jedynie dlatego , aby ot coś powiedzieć .  Na szczęście nadjechał automobil , zatrąbił , zaryczał , otulił nas wonią pranych rękawiczek i zdawało się nam przez chwilę , że jesteśmy w Nicei .  Pospiesznie zaczęli śmy się żegnać .  — Do widzenia !  — Pani w którą stronę ?  — W przeciwną .  — Ja także !  I już nas przed sobą nie było .  Tylko — wiesz — pocałował mnie w rękę .  I to pocałował uczciwie , solidnie , jakby jakąś mamusię , albo coś w tym rodzaju .  Z przyzwyczajenia odwróciła m dłoń , podsuwając ten płateczek ciała , który tak ładniutko pachnie przy zapięciu rękawiczki .  Indjanin złożył pióra , strząsnął je zupełnie .  Był dobrym znajomym , niczem więcej .  Nawet nie było i śladu choćby amitié amoureuse .  Dziękuję !  Jeśli tak dalej pójdzie !  Wiem — dla pocieszenia powiesz mi , że mam w perspektywie owo zamążpójście z możliwą sytuacją moralną , materjalną et tout le tremblement .  Ha !  No ! …  Zapewne i to coś znaczy , zwłaszcza , że niema nic innego w możliwości .  A więc trzeba płynąć w tym kierunku i przypomnieć sobie sposoby i sposobiki z moich lat panieńskich .  Wtedy to na wdzięczne dekolciki i wabne linje spódniczek złowił się pan Bohusz .  Wydała mi się ta ręka złotołuską i tylko troszkę mnie to dręczyło , że zdawał się wstępować w owo małżeństwo z pewną niedbałą nonszalancją .  Miała m wrażenie , iż mówi sobie na wzór jednej z postaci Plauta : „ Nie trzeba wybierać pomiędzy kobietami — wszystkie są nic warte ” .  I brał mnie jako pierwszą lepszą z brzegu .  Może być , iż moje lat ośmnaście i rozkoszny zapach mej młodości grał tu dużą rolę , wspartą dekolcikami i opiętemi sukienkami .  Dość , że było coś , czego teraz będzie trudno użyć za przynętę .  A może … połączenie heliotropu i sweet pea zastąpi !  Nie , nie sądzę .  Kto wie , może piękny Sitnicki miał rację , mówiąc , że panna jest bardziej nieobliczalną od mężatki , tylko mniej od mężatki oblicza …  Tylko żeby obliczać było co !  Twoja  Rena .  Ciągle mnie gromisz za to , że tak lekko biorę całą sytuację .  Ależ na Boga , czegóż pragniesz , niewiasto cnót pełna ?  Śmieję się , szydzę , ale do ciebie .  Nawet przed Kryształowiczem , moim adwokaciną , mówię o wizytach moich w kapitule z należnym respektem .  Nie mówię nigdy „ rozwód ” , tylko „ unieważnienie małżeństwa ” , skoro postanowiono , że to nie obraża przysłowia o nierozwiązalności tego węzełka , którego w niebie trudnią się specjalnie zawiązywaniem kunsztownem .  Każesz mi cierpliwie czekać na los i zachowywać obecnie decorum bardziej , niż kiedykolwiek .  Zakazujesz mi przyjmować sam na sam mężczyzn i radzisz wziąć „ przyzwoitkę ” .  Hm ! Ciężkie to są warunki i jakże chcesz , ażeby m doprowadziła któregoś z tych panów aż do takiego ogłupienia , iż zaofiarował by mi swą rękę , jeżeli nie będę mogła używać do tego odpowiednich środków .  Zapewne mogła by m pogodzić to wszystko , znalazłszy „ przyzwoitkę ” na tyle effacée , że zgodziła by się zająć stale miejsce w odległym pokoju i w razie jakichś nadzwyczajnych objawów wnosić lub unosić swoją obecność do salonu .  — Musi być trochę ślepa , trochę głucha — tyle , ile matka kokietującej i walczącej o męża panny na wydaniu .  Zarazem winna znaleźć się „ w kropce ” , gdy tego sytuacja będzie wymagać , umieć się stać klasycznym świadkiem .  Należy także , aby sama dużo przeszła i dużo już kochała .  Z tego wynika : musi być brzydka jak osiem czy siedem grzechów głównych .  Tak — brzydka i to nietylko powinna się dużo kochać , ale powinna być bardzo kochaną .  Otwierasz oczy ! Brzydka ?  Właśnie .  Miłości najtrwalsze i najgorętsze są te , w których kobieta jest brzydka .  Heluś !  Pomyśl … wszak jesteś brzydka .  Co innego , że jesteś urocza .  Ale jesteś brzydka .  Wiesz o tem .  A kto jest najwięcej kochany ?  Kto ?  Właśnie ty , kocie , troszkę dziobaty i chudziutki !  Czy ja z moją twarzyczką kamei i moją wybujałą , wyniosłą postawą choć w setnej części była m tak kochana przez mego pana Bohusza , jak ty przez twego pełnego gracji i urody męża ?  Jestem nawet przekonana , że gdyby ś popadła w sytuację tej , której „ unieważniono ” małżeństwo , gdzieś , w kąciku , raz dwa znalazła by ś sobie znów pełnego gracji i szyku męża , który nosił by cię na ręku i ciągle ci powtarzał , że miłość twoja dla niego jest łaską i dobrodziejstwem .  I nie potrzebowała by ś się nawet uciekać do arsenału moich tajemniczych środków , które zaczynam powoli gromadzić dokoła siebie i przygotowywać .  Pytasz mnie , co słychać z Halskim ?  Ten głównie cię interesuje .  Zasłużył nawet u ciebie na miano dobrej partji .  Zapewne .  Majątek osobisty niezły — no i ta profesura na uniwersytecie trochę splendoru i szyku w sferach tarzających się w kulturze .  Ja to sobie mówię także od dni kilku .  Przedtem Halski miał u mnie inne fory .  A więc przedewszystkiem tę bujną męską urodę , która nie zgadza się z usposobieniem mola bibliotecznego , jakim jest podobno .  Mówię , podobno , bo Halski cudownie przystosowuje się zawsze do mnie , dobierając z chwilą przestąpienia progu mego salonu ton , w jakim mnie znajduje .  Z jego rozmowy poznaję doskonale , że ma przedziwne doświadczenie w postępowaniu z nami , kobietami , ale ma zarazem ten słodki takt , że nigdy o tem nie mówi .  Jest w rozmowie przepysznie misterny i subtelny , a czasem znów wybucha jakąś żywiołową jakby nienawiścią ku nam , kobietom .  Gdy mówi , czuję w nim nie opowiadacza , ale … kochanka .  Tak , Helu ! Kochanka ! …  Uspokój się .  Kochanka — męża .  O czem innem przez umysł nie przesunie mi się nawet nitka pragnień .  Zwłaszcza teraz .  Klamka zapadła .  Zdaje mi się nagle , że ot siedzę w jakimś rozczarowanym zamku , na wyniosłej skale , strzeżona przez cały legion dragonów .  Są oni w czarnych szatach ludzi , którzy utworzyli prawa rozmaite , i z tych tablic , na których wypisano , co mi wolno , a czego nie wolno , utworzyli mur , poza który nawet Halski nie był by w stanie się przedostać .  Chyba — z obrączką na palcu .  Lękam się tylko , Heluś , lękam bardzo , czy nie będzie to troszkę trudno .  Spróbuję .  Znam go cokolwiek .  Wiem , że jest próżny .  Umiem brać go na to , iż mówię z nim o nim samym .  Przytem znam jeszcze jego rozmaite małe słabostki .  Nieraz dostrzegła m płomień , wielkiej , prawie zwierzęcej namiętności w jego oczach , gdy roztoczyła m przed nim nagle cały wdzięk mej kobiecości .  Więc może tędy będzie droga .  Ale nie lękaj się , ażeby m , podżegając ogień , sama w nim nie spłonęła .  Nachyl no swe uszko .  Powiem ci prawdę .  Oto Halski wydał mi się w takich chwilach brzydki .  I tem mnie odstręcza i trzyma na uwięzi .  Bo gdyby był tak piękny , jak wtedy , gdy subtelnie , delikatnie zajmuje mnie swą błyszczącą , spokojną rozmową , gdyby i w takiej chwili …  No , Heluś , na gwałt szukała by m „ przyzwoitki ” i umiała by m ją osadzić nietylko w sąsiednim pokoju , ale nawet w samym salonie .  Szczęściem , że ciemne , fioletowe oczy Halskiego , tak bezdenne , tak czarujące , pełne fluidu , gdy jest spokojny , pokrywają się jakąś szpetną białą mgłą w chwili pożądania .  I twarz cała prawie starzeje się , zatraca czar i urok przepastnych Van Dyckowskich twarzy .  Wyobrażam sobie , co musi być w … dalszym ciągu .  Nie !  Heluś , nie — możesz być o mnie zupełnie spokojna , tak , jak ja o ciebie jestem spokojną .  I daj mi swoje dobre , kochane usta .  Twoja  Rena .  Żądasz ode mnie rzeczy nadzwyczajnych , Helu .  Chcesz , ażeby m przerobiła z gruntu mój charakter .  Wmawiasz we mnie zasadę słodką i bezpożyteczną : Siedź w kącie — znajdą cię .  Na razie muszę siedzieć „ w kącie ” , a to z powodu , iż mój adwokacina każe mi być na każde zawołanie , twierdząc , iż mogą mnie jeszcze zawezwać na jakieś dodatkowe zaprzysiężone kłamstwa .  A ponieważ Watykan nie miewa swoich filij ani u wód , ani u żadnych uzdrowisk , więc czekam , siedzę w kącie i piszę do ciebie …  A propos — pytasz mnie , dlaczego nazywam mego adwokata adwokaciną ?  Ależ Helu — dlatego , że jest to mężczyzna , który się nie liczy .  Nie dlatego , że się ożenił z interesu i wskutek tego dla salwowania swego dostojeństwa manifestuje skandalicznie swą miłość do żony — nie dlatego , że zaprowadził w swej kancelarji telefon „ domowy ” , który łączy go nierozerwalnie z sypialnią małżeńską , nie dlatego , że — ach ! już nie wiem , jakie tam „ nie dlatego ” — lecz dlatego , że tak ostentacyjnie i szybko zrezygnował ze swego temperamentu cholerycznego , którym poprzednio podbijał wcale pokaźną ilość kobiet .  Obecnie mój adwokacina tak z du jour au lendemain stał się mężczyzną wesołym , łagodnym , a co najgorsza , Helu ! tym , który nie ma przeszłości .  Nie przeocz , Helu , mówię przeszłości .  Razem z krawatkami cokolwiek szykownemi , które lubił dawniej , zawiesił na kołku swą przeszłość .  I dziś , wyobraź sobie , my , które potrafiły śmy podniecić ogniem naszych spojrzeń temperaturę trochę zimnej kancelarji pana mecenasa do temperatury komnat Safony , która rozumiała tylko miłość w połączeniu z szaleństwem namiętności , jesteśmy mu obojętne !  Co ? Helu ?  Otwierasz szeroko twoje oczy ?  — No , tak — możesz być pewna , że doszła m właśnie do perfekcji w wywoływaniu podobnego złudzenia .  Mężczyzna , rozmawiający ze mną , jest tak na odległość omotany przezemnie powabem namiętnych mych słów , spojrzeń , półuśmiechów , nawet umiejętnie zastosowanych poruszeń ciała , milczeń , iż zwolna wytwarza się dokoła nas cudowna atmosfera zmysłowa , tem silniejsza , iż połączona właśnie z niemożliwością choćby śmielszego gestu ręki , choćby zbliżenia się pozornego .  Anatomicznie rozbieram wtedy objawy miłości , staram się jakby odkrywać zasady nieznane — wszystko to niby nagle , niby pod wrażeniem chwili i fluidu , który płynie ku mnie .  Gdy czuję , że po tamtej stronie rzeki huragan rozpęta się lada chwila , zawieszam głos , czynię artystyczną pauzę i zaczynam mówić o rzeczy banalnej , płaskiej i pozostawiam mego partnera w niepewności , jaki to rodzaj ognia słodko udręczał go przed chwilą .  Byłaż to wyobraźnia samorzutna , wyobraźnia „ Fabia ” , pochłaniająca objawy zewnętrzne i wcielająca we własną substancję „ na korzyść własnej namiętności ” — czy raczej ta , która się żywi „ własną passją ” i jest poprostu , według Stendhala , smutnem widowiskiem …  W każdym razie — po tamtej stronie brzegu panuje niepokój i wielki brak naturalności , ja zaś zachwycam się swoją własną zimną krwią i dystynkcją , którą przestaję czuć i myśleć , jak rozpassjonowana i na brzegu upadku ( ! ) stojąca kobieta , a jestem jak ta , która nie wie nawet o istnieniu miłości namiętnej i jej czarujących skutkach .  Taki oto był stopień naszego piękna idealnego w stosunku moim do mego adwokaciny przed jego ślubem .  Lubiła m te konferencje i przedłużała m je .  Czy mam być szczerą ?  Obiecywała m sobie z jego małżeństwa wiele .  Daję ci słowo .  Sądziła m , że właśnie teraz nadejdzie chwila prawdziwego wzięcia się na smycz , że tak powiem , i wypromieniowywania ku sobie podwójnie wzmożonych chęci , przygwożdżonych niewolą .  Tymczasem pan adwokat trzyma się bajecznie .  Obstawił biurko fotografiami swej damy i spoziera ku nim , a od czasu do czasu poskakuje do telefonu , przepraszając mnie z godnością .  Widzę , iż na jakie dwa , trzy lata należy pogrzebać go na wzór fakira i zasiać na jego grobie grzędę tulipanów .  Niech spoczywa .  A ja tymczasem , naturalnie zmieniam taktykę i bardzo się zajmuję jego żoną , podróżą poślubną , i to bez cienia jakiejś aluzji … tego … rozumiesz .  Szybko zorientowała m się , jak i co .  Rozmawiamy na zimno .  Komnaty Safony zamknięte na wielkie wrzeciądze .  Tylko mnie to nudzi .  I trochę nim pogardzam .  Bo — niby cóż to jest właściwie , co mam przed sobą ?  Adwokacina .  Tak , Helu .  Twoja  Rena .  Znów pytasz o Halskiego ?  Chcesz wiedzieć ?  Nie widziała m go .  Przyczyna ?  — Oto wyjechał , rozumiesz mnie ?  Wyjechał do Warszawy .  Dowiedziała m się o tem od Maryli , którą spotkała m wczoraj na ulicy .  Zatrzymuje mnie i mówi : „ Twój Halski wyjechał ” .  — Zrobiło mi się tego ten — rozumiesz … o ! ale bardzo mało .  Ale zaraz odpaliła m : „ Jakto — mój ” ? — Robię minę pełną godności .  Nie lękaj się .  Ja wiem , że należy nawet cień ze siebie strącać .  I patrzę na nią — wiesz — temi mojemi niedobremi oczyma , któremi potrafiła m w ostatnich czasach uprzyjemniać panu Bohuszowi obiady rodzinne .  Ona zmieszała się trochę .  — No … mówię dlatego , ponieważ wszyscy wiedzą …  — Co ?  — Qu ' il te fait la cour .  ( Czy zauważyła ś , że jeśli się chce powiedzieć jakie bezeceństwo , albo osłodzić jaką pigułkę , to najczęściej mówi się to po francusku ) .  — A więc ?  — Qu ' il te fait la cour .  Wstrząsam lekko ramionami .  Ona zaraz szybko dodaje :  — Ach ! … pour le bon motif …  Aluzja do mego rozwodu i możności wyjścia za mąż .  Dystyngowanie uśmiecham się słodko - kwaśno .  — Jakże mogło by być inaczej .  Maryla , która także często otwiera komnaty Safony , a lękam się , czy nie jest na punkcie zgubienia do nich klucza , przeraża się .  — No … ależ tak … tak …  — Więc cóż ten Halski ?  — Wyjechał .  — Gdzie ?  — Nach Warschau .  Widzę , że jej okrągła bródka dygoce .  Ma ochotę powiedzieć mi coś przykrego .  A ja mam ochotę to usłyszeć .  — Po co ?  — No … z odczytem .  — A !  — Ale i …  — No … no …  Z pruderją usta sznuruje .  Wiem , że to będzie coś z szóstego przykazania .  — Bo …  Halski ma tam stałą metresę .  — Co ?  — No … kogoś … jakąś damę .  Całą siłą woli jestem zimna i nieposzlakowanie zacna .  — Moja droga — taka istota przedewszystkiem nie może być damą …  — Przepraszam cię , mówią , że to zupełnie uczciwa osoba …  — Skoro to mówią , to już nie jest uczciwa .  O mnie , o tobie tego nie mówią , bo jest to rzecz tak pewna , jak się nie mówi , że o świcie słońce wschodzi .  Ta osoba nie zasługuje na to , aby śmy się nią zajmowały .  — Tak , my … ale Halski ?  — Ach , moja droga , i on w takim wypadku nie zasługuje na zajmowanie się nim .  I mrużę oczy .  I mówię :  — Niezły twój turban !  Gdzie kupiony ?  Czy sprowadzony ? …  Ale ona nie daje za wygranę .  — Bo widzisz — ciągnie już rozzuchwalona — Halski to jest właściwie rozpustnik .  — ? …  — Tak .  Wiem , jakie wyznaje zasady .  — Mówi zawsze , że dla niego kobieta zaczyna być kobietą dopiero od tej , która choćby raz upadła .  — Nic podobnego nie słyszała m z ust tego pana .  ( Kłamię , bo mówił mi to rzeczywiście niezliczoną ilość razy ) .  Ale dodaję z uśmiechem :  — Widzisz więc , że jeżeli ta … pani … w Warszawie …  — Ta jego metresa ?  Oglądam się dokoła .  — Pst !  Nie mów tak głośno takich wyrazów .  — Jeżeli więc mówię , ta pani go rzeczywiście pociąga , to w takim razie musi być z nią tak , jak ja przed chwilą mówiła m .  — To jest …  — Nie może być uczciwa .  Musiała bowiem ( prawie szeptem ) : — Upaść …  — No tak … ale z nim .  — Więc ?  — No to …  I Maryla sama nie wie , co powiedzieć .  Nagle dodaje bardzo szybko :  — A kto wie … może pomimo to być bardzo uczciwa .  Tu już — rozumiesz , Helu — naprawdę się oburzyła m .  Jak widzisz , mam rację , pisząc , iż Maryla jest na drodze zgubienia klucza do komnat Safony .  — Nie rozumiem cię ! — mówię z wyniosłym chłodem , który naprawdę pochodzi z głębi mych niewzruszonych przekonań .  — Czy usprawiedliwiała by ś kobietę , mogącą się zapomnieć aż do tego stopnia ?  Na pucołowatą twarz Maryli wybiega rumieniec .  — Skoro kocha …  Jest komiczna , bo silnie zapudrowuje swoją dawno przekroczoną trzydziestkę .  A wymawia tak nieśmiało , tak jakoś dziwnie to „ skoro kocha ” …  Mam właściwie ochotę parsknąć śmiechem , ale to jest mgnienie oka .  Oburzenie moje wzrasta .  I to naprawdę , Helu .  Tak we mnie coś drga , coś nerwowo drga .  Gdy zaczynam mówić , nie poznaję mego głosu .  Brzmi twardo , jakby ktoś siekł kwiaty szpicrutą .  — Nic nie usprawiedliwia kobiety z podobnego kroku .  Nic . A miłość tembardziej .  Skoro kocha , więc kocha bez skazy .  Rozumiesz mnie , Marylo ?  I szybko , wyniośle odchodzę od niej , bo czuję , że nie powiem nic więcej , że coś ze mnie , z mego serca , wypełza i dławi mnie .  Nie chcę bowiem dyskutować o formach namiętności w tej właśnie chwili .  Czynię to chętnie , ale z mężczyznami i gdy mi to przynosi pewną miłą senzację — tak , bezużytecznie wznieca we mnie to tylko gniew , jakiś bezrozumny prawie …  Lecz — przeciw komu ?  Czy przeciw Maryli , czy przeciw tym dwojgu tam w Warszawie ?  Właściwie nie powinna m nawet myślą ku nim podążać .  To mnie już kala i dręczy .  Są to czyste objawy zezwierzęcenia , a tylko obłudnicy wmawiają w otoczenie , iż jest to godzina Cudu i tym podobnemi fioriturami upiększają najszpetniejsze zbrodnie przeciw anielskiej linji naszej , kobiecej Piękności .  Pomijam już Dostojność skromności kobiecej , dalej Majestat nieskalanej cnoty , która jedna rzeczywiście musi stanowić istotny czar i urok w miłości .  Ci , którzy mówią inaczej , czerpią swe argumenta w samolubnej rozpuście , w niczem więcej …  Tak muszą rezonować w tej chwili Halski i ta jego metresa .  Z jakąś dziką nienawiścią piszę te słowa , Helu …  Ciekawe .  Nienawidzę w tej chwili Halskiego .  Tembardziej , że muszę go wykreślić już zupełnie z listy możliwych kandydatów do mej ręki …  Cofam się zatem w cień i — czekam .  Fatalne !  Twoja  Rena  Co ?  Każesz mi właśnie walczyć ?  Mówisz , że tą moją cnotą zwyciężę ?  Ależ , Helu , na to trzeba kochać , a ja go nie kocham .  Nie rozumiem , dlaczego tak koniecznie chcesz mnie wydać za tego mizernego profesorzynę , nie bardzo tak znowu błyszczącego intellektualnie , rozpustnika i o niepewnym charakterze .  Przyznam ci się , że nic mnie do niego nie pociąga , a ta jego piękność fizyczna tak z oddalenia wydaje mi się nawet problematyczna .  Odkrywam w jego twarzy doprawdy stygmaty tej nieokiełzanej zmysłowości , jakby zastygła pod maską , która musi w danej chwili przekształcić jego śliczne greckie rysy w szpetotę maszkarona jakiego średniowiecznego tumu .  I nie winszuję tego objawienia owej metresie , więżącej go już cały tydzień tak silnie , że nawet ani słowem się ku mnie nie zwróci .  Najlepiej zatem zrobisz , nie pisząc mi o nim wcale .  — Drogi moje i jego rozchodzą się zupełnie .  Ja patrzę w słońce i gwiazdy , on czołga się po ziemi …  A więc przestaje istnieć dla mnie .  Wyobraź sobie — Ali Kaswin zasypuje mnie kwiatami i sonetami .  Właściwie powinna m być z tego więcej niż rada .  To jest mój genre .  Słodki zapach tuberoz , przystrojonych w bladolila papiery , wita mnie co ranka .  Często dołączony bywa sonet .  W mussetowskim stylu .  Chcesz ?  Ostatni .  Proszę , niech Pani przyjmie jeszcze raz te kwiaty .  Żal mi , żem Panią wierszy mych czytaniem męczył ,  I odkąd list od Panim dostał , myśl mnie dręczy ,  Że nie prędko Pani salon , cudny , popielaty  Ujrzę utkany jasno w wzorzyste makaty  I ciche sny złociste , by z siatki pajęczej …  Pozwól , niech , gdy tam jutro jak ten pazik z Tęczy  Znów przyjdę Cię przeprosić z racji czasu straty  I żegnać — niechaj zostanie Pani po tej chwili  Pamięć .  A gdy odejdę , niech Ci , Pani , w ciszy  Kwiat ten opowie wszystkie mego życia bole …  Może — gdy Pani czasem nad nim się pochyli ,  W tym kwiecie Pani cichej skargi ton usłyszy .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  Weź Pani go — i postaw u siebie na stole !  Ot — cacko !  Jak i ten Ali .  Delikatne chłopię o wielkich , szafirowych oczach .  Sądziła m , że już takiego coś niema na świecie , zwłaszcza w obecnem społeczeństwie .  I patrz — jest .  I patrz — przyplątało się to do mnie , smukłe , ciche , bardzo nie kabaretowe , piszące poezje i kochające nie mnie , ale potrzebę kochania .  Przyglądam się temu ze ździwieniem i pewnem nabożeństwem .  Tak się to rumieni pod moim wzrokiem , choć , daję ci słowo , nawet używam ten wzrok „ na codzień ” , bez żadnych domieszek .  I nigdy przy Alim nie potrącę o oddrzwia komnat Safony .  Bo to niepotrzebne .  On i tak cały płonie , jak ten stos ofiarny .  Gra we mnie często przekorna chęć wydobycia z niego ohydnych jakichś strun , które przecież musi mieć na dnie .  Ale siedzi ciągle przedemną w ekstazie , jakby miał jeszcze mundurek studencki , i mówi :  — Pani jedna … pani …  Brakuje więc mandoliny .  Co ?  Właściwie czego ja chcę ?  Taki Kaswin to dla mnie .  Taki Halski to dla tamtej , do której pojechał .  Każdy ma to , na co zasłużył .  Ja hołd delikatnej , nadzwyczajnej jakiejś miłości — ot , trubadura Bertranda d ' Alamansa , a tamta zniewagę zwierzęcej , namiętnej obelgi rozpustnika .  Tylko — to pięknie .  Tuberozy , sonety i inne odmiany księżyca , ale tu chodzi właściwie o coś konkretnego .  O to małżeństwo …  I czy wiesz , Helu , Ali wczoraj padł mi do nóg i prosił , ażeby m „ czekała ” — bo on zdobędzie pozycję i wtedy ożeni się ze mną .  Na teraz jest koncepistą w namiestnictwie i z pewnością na te tuberozy czyni srogie wydatki i zadłuża się .  A ja mam czekać !  Aż on będzie mógł uklęknąć u wrót świątyni , w której zamknął swe Bóstwo , treść swego życia , essencję czystej , nieskalanej miłości i wielkodusznej dumy .  Tem wszystkiem jestem ja .  Uważasz !  Romantyzm nie wyginął zupełnie .  Widzę , jak błąkają się po świecie takie cienie Don Kiszotków i szukają koniecznie pretekstu do łzawej a uśmiechniętej miłości .  Tylko szkoda , że to nie idzie w parze już z pewnemi solidnemi latami i z pewną ustaloną pozycją socjalną .  Skoro te dwie doskonałości wkraczają w życie ludzkie , cała reszta , to jest biel , piękno , poezja , tuberozy , sonety i t . d . , giną , jak za dotknięciem różdżki czarodziejskiej .  A natomiast …  Och !  Natomiast występuje taki Halski i jego namiętność i jego zasady co do wartości kobiety …  — Smutne to , Helu — powiadam ci — więcej , niż smutne .  I dlatego należy mi się obejrzeć już za czemś istotnie podstawowem , czemś , coby mnie doprowadziło do pewnych , solidnych rezultatów .  I nie gniewaj się , że list ten może trochę nie — tego — ale dziś mi tak jakoś dziwnie .  Może ten Ali siedział za długo .  Mówi tak cicho i tak monotonnie .  A potem jestem rozdrażniona niezrozumiale …  Nie wiem , co mi jest .  Muszę trochę odświeżyć swój salon .  Zacznę bowiem przyjmować więcej osób .  — Trzeba , Helu !  Trzeba !  Twoja  Rena .  A propos .  Napisz mi , gdzie kupowała ś twój bujający fotel ?  Muszę kupić sobie taki sam i pół tuzina jedwabnych , ażurowych pończoch , takich , jak ma Matowska w Dziewczynie z fiołkami .  Znów mnie karcisz w swym liście .  Piszesz , że raczej czekać winna m na owego zbawcę w postaci przyszłego małżonka z rezygnacyą cichą i spokojną panienek bezposażnych i mających mało nadziei .  Tak — zapewne .  Ale owe panienki mają więcej odemnie czasu , a przytem może nie przesunęły się nigdy przed ich „ jaźnią ” pojęcia trochę gorące , wymówione ustami takich Halskich , o namiętnym rysunku ust .  Każesz mi , aby i nadal moje sprawy odnosiły się do drobnych jeno afektacyj , jak mawiał miły Kardynał Laute .  Widocznie masz przekonanie , że drobne strumyki wytworzą rwący potok .  Widzę , jak przerażona podchodzisz z tym listem do światła .  Sadzisz , że przeczytał eś błędnie jakieś słowa odnoszące się do mnie .  Uspokój się , miła , to tylko taki wieczorny uśmiech w stronę rzeczy niedozwolonych , mały , ledwo zaznaczony Kratzfuss ku temu , co mnie ani ciągnie , ani porywa — ale może , może za-cie-ka-wia .  Voilà tout .  Zresztą winien tej ciekawości Halski .  Wszak on kiedyś piał hymny na cześć namiętności , twierdząc , iż ona jedna jest zajmująca , ponieważ w niej są rzeczy nieprzewidziane .  Nie myślała m o tem , przeleciało to mimo mnie , jak tysiące jego słów w tym rodzaju , lecz widocznie pozostało w mej podświadomości .  Bo nagle dziś dzień cały mam przymusowo w umyśle to słowo zakazane i mnie i tobie .  Namiętność …  Zacznę więc o czem innem .  Dziś dostała m od krawcowej nową bluzę czarną z wielce ciekawą wkładką z cieniuchnego tiulu .  Powiadam ci , gors , ręce , ramiona — nagie .  Cudowną mamy wreszcie okazję nie chowania światła pod korcem i należy z niej korzystać .  Cóż ?  Kiedy krawcowe mają manje rozróżniać — i oto moja podłożyła mi przyzwoitkę z czarnej tafty , bardzo niesympatyczną .  Ale od czegoż nożyczki ?  Szybko puszczono je w ruch i powstała ze mnie bardzo urocza madame Recamier na czarno , podczas gdy kochanka Chateaubriand'a była na biało .  Ona także była sans reproche , jak ongi Bayard , tylko na innem terytorjum .  A więc jeśli ujawniano tę część wdzięków za czasów Napoleona , dlaczegóż nie można za czasów prezydenta Neumana ?  Wyszła m tedy na ulicę , niosąc przed sobą z niedbałym wdziękiem to , co Salomon nazywał :  Sarneczki dwie bliźnie .  W liliowym co pasą się lesie …  Akcentowała m jeszcze ich piękność , rzucając oświetlenie purpurowej parasolki , przez którą królewsko przelewało się słońce .  Lecz cóż ! …  Miasto wymarłe , puste , słomianych wdowców garstka po biurach .  Słowem — rozpacz .  Należało jednak komuś zaprezentować pieśń nad pieśniami za tiulową zasłoną i za to chyba mnie ganić nie będziesz .  Prawda ?  To jest pragnienie zupełnie w mojem położeniu słuszne .  Pomyślała m : zajść do Namiestnictwa , odszukać Alego , udać jakąś ważną sprawę , narobić rumoru między nadętemi , a bardzo szczudłowatemi ekscellencjami , ale dała m spokój .  Nienawidzę biurokracji , nawet jako przedmiotu chwilowej rozrywki .  Pozostał mi więc adwokacina .  Z szumem ( bo ja nie pozbędę się nigdy denerwującego szumu jedwabnych dessous ) , wtargnęła m do kancelarji .  Pił właśnie wodę sodową i przykładał sobie do skroni chustkę , zmoczoną w tejże wodzie .  Na biurku przybyły dwie fotografie żony , jedna szkaradniejsza od drugiej .  Szczególna była jedna z niech , profilem ujawniająca nadzwyczajny , kaczy nos tej damy .  Natychmiast narzuciła m się na nią z żarłocznością wampira .  Zaczęła m podkreślać piękność „ drobnego , klasycznego noska ” .  Czyniła m to z najniewinniejszą minką .  On potakiwał , lecz widziała m , że wrzał cały chęcią wydarcia mi nosatej fotografji z ręki .  Rzuciła m słowa uwielbienia i jakby żalu z powodu tej wielkiej miłości , jaką widzę w nim dla niej , a w niej prawdopodobnie dla niego .  I przytoczyła m z djabelskim uśmiechem ( tak na lewo , wiesz ) djabelski artykuł z kodeksu miłosnego z XII-go wieku :  „ Małżeństwo nie jest wymówką dostateczną przeciw miłości ” .  Skłonił się w milczeniu i zerknął w stronę domowego telefonu , jakby lękał się , by stamtąd ktoś nie posłyszał tej , napozór niewinnej , ale troszkę podejrzanej rozmowy .  Bo — niezaprzeczenie — c'est le ton i t . d . , a właśnie ja usiłowała m zastosować ten ton do … pieśni nad pieśniami , które w gorącu przybierały pod czarnym tiulem śliczną barwę różową , jakby ktoś przed mleczną kulą zaświecił nocną veilleuse'ę .  I nagle stała się rzecz niespodziewana .  Oto adwokacina zdobył się na jakiś krok , zbyt szybki , według mnie .  Z całą atencją oznajmił mi , iż ma zamiar być u mnie w tych dniach ze „ swoją małżonką ” …  Schwyciła m sposobność w lot za włosy .  Upiekła m przy jednym ogniu dwie kuropatwy .  — Pierwsza — to niechęć do nudnej i bezpożytecznej znajomości .  Błyskawicą przebiegła m korzyści z zawiązania stosunku z tym domem .  Młode małżeństwo nie przyjmuje nikogo z mężczyzn solidnych i wogóle żadnych .  Po cóż mi więc tracić czas i nerwy ?  Dalej — druga kuropatwa — rzucenie wielkiego niepokoju pod doskonałym pretekstem w serce adwokaciny .  Gdy więc posłyszała m pełen szacunku anons wizyty , drgnęła m cała i przygryzła m usta .  Przez chwilę nic nie odpowiadała m , tylko „ wbiła m ” po swojemu oczy w syfon z wodą sodową i siedziała m tak , jakby martwa .  Wreszcie odpowiedziała m cicho :  — Nie … nie …  Adwokacina zadziwił się tą całą aferą .  — Co — nie ? …  — To … co pan mówił przed chwilą .  Lecz on tak „ zdębiał ” , że już zapomniał .  — Co ja mówił em ?  — Ta … wizyta …  — Nasza ?  — Tak .  — Moja i Stasi — to jest … żony .  — Tak — właśnie .  — Dlaczego ?  — Bo …  Wzrok jeszcze więcej w syfon wbity .  Ręce kurczowo zaciskają ramiona fotelu .  — Bo … żony pana …  Mówię bezbarwnie , matowo — umyślnie , aby wywoływać zapytania .  — Bo — mej żony ?  Nie rozumiem !  — A ! …  — Więc ?  — Pan dużo rzeczy nie rozumie i nie rozumiał …  Adwokacina zaczyna rozumieć , choć tępo .  — Na Boga … co pani … co …  Kręci medalion u łańcuszka od zegarka , w którym to medalionie tkwi pewnie trzydziesta pierwsza fotografia „ żony ” …  — Jaśniej tłumaczyć się nie będę .  — ! …  — Nie nalegaj pan …  ( Nie nalega wcale .  Zapada w jakieś ogłupienie ) .  — Nie nalegaj pan !  Zbyt wiele powiedziała m …  Nie powinna m była …  Ale czasem są takie chwile , że i duma opuszcza i sił brak …  ( Ogłupienie przechodzi we wzruszenie .  Widzę to , bo wąsiki migają , a oczka maleją .  Ja bawię się cudownie ) .  Wreszcie „ on ” hazarduje .  — Błagam panią , niech się pani uspokoi .  ( Jestem tak rozbawiona , że zapomniała m zupełnie , że powinna m być wzruszona w wysokim stopniu , biedactwo jednak widzi moje wzburzenie przez falę własnego zaniepokojenia ) .  Wzruszam się tedy .  — To nic … to nic … to przejdzie .  Niech pan nie zważa …  Tylko widzi pan — ta myśl , że pan zaraz chce mnie wprowadzić w towarzystwo żony swojej — kobiety , która … bezwiednie … zrobiła mi … tyle złego …  To już cios może zbyt silny — lękam się o to , więc porywam się , chwytam parasolkę , żałuję w myśli , że w pokoju nie mogę puścić na siebie czerwonego oświetlenia , i bez podania ręki kieruję się ku wyjściu .  On drepcze za mną .  — Pani !  Pani Reno ? … proszę … ja nie wiedział em .  Namyślam się , czy nie mam gdzie w zapasie jakiego efektownego słowa na „ wyjście ” , ale jakoś pusto mi pod czaszką z powodu upału .  Więc tylko czynię doskonały gest ręką i nie odwracając się , ginę za drzwiami wyjściowemi , jakby cień ! …  A tam w kancelarji , przepojonej zapachem mojej „ kombinacji ” i mnie samej , przed syfonem wody sodowej siedzi adwokacina zdenerwowany , podrażniony , niepewny , z maluchnym robaczkiem w sercu , który powoli — da Pan Bóg — zamieni się w psychiczną ranę , a ta rozpocznie wysyłać na wszystkie strony swe zatrute promienie …  Bardzo to będzie zabawne .  Ale to dopiero w przyszłości !  Tymczasem na dziś , coś fatalnego .  Wracając — przyznaję ci się — była m tak jakoś podniecona sceną u adwokaciny , iż czuła m się bardzo en beauté .  Wsiadła m do tramwaju , bo dorożki nie było w pobliżu .  Zrobiła m maluchne wrażenie na jednej Dulskiej , która właśnie zajęta była kopertowaniem okien i wpychaniem do uszów kłębów waty , i na kilku mężczyznach i jednym podrostku .  Również i motorowy porozumiewawczo spojrzał na konduktora , co mi dało poznać , iż moje arystokratyczne piękno potrafi być ocenione przez wszystkie warstwy społeczeństwa .  Ulokowała m się jak najdalej od Dulskiej , a najbliżej przystojnego mężczyzny , w trochę źle wyprasowanym garniturze z surowego jedwabiu .  Usiadłszy , naszumiała m się dosyć taftą , nadzwoniła m brelokami , wreszcie zaczęła m błyszczeć oczami , co jest moją specjalnością .  Natychmiast pan w garniturze z surowego jedwabiu odpowiedział mi równem zabłyszczeniem źrenic .  Były wielkie , siwe , cudownie oprawne — tak zwane „ świńskie ” .  Nie uciekła m z mojemi , przeciwnie , bardzo zachęcająco skrzyżowała m szpady .  Zapanowała fluidyczna wymiana i ta zaczynała szybko wzrastać — ze względu na krótkość przestrzeni i czasu …  A teraz zasłoń oczy , o matko dwojga nieletnich dzieci !  Bo jakby torpeda , nogi mej , obutej tak czarująco w śliczny lakierek Louis XV . , dotknęła noga , obuta w dość ładny i zgrabny , acz trochę démodé but z jasnożółtej skóry .  I dziw …  Jakby nie było ani lakieru , ani skóry — nic , tylko dwie bose stopy , rozpalone i drżące .  Tak , Helu !  Tak , nie usunęła m swej nogi .  Analizowała m tę senzację , której nie mogła m nigdy przecież odczuć w zwyczajnym trybie mego życia .  Znasz moje zasady i wiesz , że nigdy nie dozwoliła by m na podobne zbliżenie ani Halskiemu , ani Alemu , ani nikomu z tych , którzy mi ont fait , albo font la cour .  Ale tu ten człowiek nieznany , obcy , który nie miał nawet prawa przypuszczać , iż ja czynię to z całą wiedzą i umyślnie …  Zresztą — nie lękaj się .  Nasyciwszy się wrażeniem , a czując , że zbliżamy się do stacji , na której muszę wysiąść , usunęła m nagle nogę , jakby budząc się z głębokiego zamyślenia .  I powiedziała m :  — A ! … Przepraszam ! …  Z tak ślicznem zakłopotaniem , że i on cofnął się i powiedział jak echo :  — A przepraszam !  Potem siedziała m zimna i obojętna , z przygasłemi oczyma , gdyż naprawdę lękała m się , aby nie pomyślał sobie Bóg wie co .  Ale — la sensation était très agréable .  Będę częściej jeździć tramwajem .  Twoja  Rena  P . S . I wiesz co ?  Oto przez cały czas owej senzacji myślała m … zgadnij — o … Halskim .  No , tak ! …  Jestem szczera .  O Halskim !  To dziwne .  Nie mam jeszcze od ciebie odpowiedzi , ale wiem , że za ten tramwaj dostanę od ciebie wspaniałą burę .  Przyjmuję jednak pokornie , tembardziej , że mam ci jeszcze coś do doniesienia w tym guście .  Tylko w tym .  Nie lękaj się .  Jest w tem jednak cień tragedji i to mnie trochę wyprowadzi z szaroty życiowej .  Tragedja nie dotyczy mnie , ale Alego …  Tak , tęsknego prowansalskiego trubadura , który codziennie przyciska dzwonek elektryczny moich drzwi wejściowych .  Otóż ten dzień wczorajszy śmiało zaliczyć mogę do dni elektrycznych .  Nie wiem , czy zauważyła ś , że my kobiety mamy dnie tak zwane elektryczne .  Jesteśmy wtedy naładowane siłą wzbudzania miłości z taką łatwością , że strach ogarnia .  Rozsiewamy wtedy dokoła wrażenia , zdolne obudzić uczucie choćby chwilowe , choćby w guście Anakreona , a więc dla zmysłów , lecz bez jego strony umysłowej .  Same także odczuwamy te drżenia i dreszcze , które od nas pochodzą — i tak w podwójnej rozkoszy przepędzamy chwile , które powinny śmy doprowadzić jedynie do linji , łamiącej się w punkcie możliwego dla nas niebezpieczeństwa .  Otóż w takim właśnie dniu , w którym cera naszej twarzy nabiera karnacji kwiatowej , oczy blasku gwiazd , ręce , nogi , paznogcie , włosy piękności niezrównanej , ramiona powabu ramion Vittorii Colonny , słowem , wtedy , gdy cała nasza istota dyszy urokiem kobiecości i wydziela ze siebie prądy , zagarniające najbardziej opornych — otóż w takim dniu ja była m wczoraj .  Każda z nas ma dzień taki !  I ty , Helu , a ty nie wiesz o nim , bo nikt dokoła ciebie o nim nie wie .  Przeto i ty !  Zapytasz , skąd mi to przyszło ?  Halski tak kiedyś mi mówił .  Przeczyła m , śmiała m się .  Ale dziś , gdy go tu niema , są przecież jego słowa …  i … jakby jego mowa dookoła mnie .  Słowem , był to taki dzień .  Nad wieczorem miała m zamiar wyjść znów na miasto .  Dusiła m się samotna i czując swą piękność , której nikt nie podziwiał .  Promienie , wysyłane przezemnie uderzały w próżnię i wracały nie drżące , bez wibracji .  Przeto mnie bolały .  I z prawdziwą ulgą powitała m nieśmiały dzwonek Alego .  Szybko wróciła m do sypialni .  Narzuciła m na siebie śliczny szlafrok z delikatnej lila gazy , rozszywanej walensjenkami .  Otula mnie i obnaża .  Nie można być przyzwoiciej bezecną , jak jestem właśnie w tym szlafroku .  Krawcowa chciała mi go podszyć , twierdząc , że tak kazała pani dyrektorowa , pani mecenasowa , bo ten fason był trochę za … za …  Ale ja zaprotestowała m i dla uniknięcia pogardy ze strony tych dam i krawcowej , twierdziła m , iż posiadam właśnie gotowe dessous z lila tafty .  Lecz dla Alego i w tym dniu nie wzięła m żadnego dessous .  Miała m je z różowego atłasu mego ciała , pokreślonego delikatną siecią błękitnych żyłek …  Boże — dessous — najpiękniejsze , najbardziej odpowiednie .  Gdy wyszła m z sypialni , niosła mnie ta moja piękność ku krzakowi tuberoz , za którym ukrywała się twarzyczka Alego .  Ach , Helu !  Potęp mnie po swojemu , po uczciwemu , jak materiał na matronę , ale wysłuchaj …  Gdyż — jak mówi Mulford — musimy koniecznie przenieść część swych głębi albo w czyjąś bluzkę , albo w czyjąś kamizelkę .  To się nazywa wtajemniczenie przyjaznej duszy w nasze tajnie .  Podobno bez tego ryzykujemy uduszenie się własną zbrodnią , albo własną cnotą .  Nadmiar bowiem jednego i drugiego jest szkodliwy i nie dozwala żyć równo i umiarkowanie .  A więc , Helu , posłuchaj .  Dzień ten awanturniczy , dzień ten , w którym doprawdy nie chodziła m po ziemi , ale jakby mnie coś dziwnego unosiło skrzydłami ponad ziemią , zakończył się dla mnie jeszcze burzliwiej i ciekawiej , niż rozpoczął .  Oto ofiarą padł …  Ali .  Czy ofiarą , nie wiem .  Może ja , może on …  To jest pytanie .  Tak jestem doprawdy na zimno wzburzona , jak te fale Atlantyku , rozbijające się na skałach Finistere .  Zimna , jak lód , a wzburzona , jakby całe piekło w nich szalało .  Tak jest dziś ze mną .  Ale jak było …  To główniejsze .  Otóż Ali , tuberozy i nowy sonet .  Powiadam ci , czysta biel uczucia , jakby tam o jakie dwa albo trzy domy nie było domów i jakby ludzie mieli wszyscy śnieżne skrzydła , zamiast łopatek .  Tak — Ali .  Ja patrzę na niego , podziwiam jego pepitowy garnitur , pastelowy krawat i niewinny dołek w bródce , przynoszący legendę aniołka , który go tak napiętnował od urodzenia .  Siedzę na moim ulubionym fotelu , wybitym Aubuszonem , otulona skrzydłami parawanów szklanych , i udaję rozmarzoną .  A w gruncie rzeczy myślę że ta romantyczna lalka z Namiestnictwa , o starannie obutych nóżkach i pachnąca konwalją , jest jakąś anomalją w dzisiejszych czasach ze swą „ duszą poetyczną ” , miłością nadziemską i brakiem wszelakich zapędów w stronę realną tego , co w pierwszej przedmowie Beyle nazywa podobnem do „ drogi mlecznej ” na niebie , skupiskiem gwiazd mgławicowych i t . d .  Patrzę na to młode Zakochanie i nie czuję tej melancholijnej satysfakcji w słuchaniu metafor , które doprawdy ze zdumiewającą swobodą sypią się ze świeżych ustek tego pół dziecka .  Szkaradne podrażnienie nie opuszcza mnie .  Przeciwnie , wzmaga się .  Zapalone lampy , przyćmione abażurami , nadają szablonowy , ale rozkoszny półton dokoła .  Przez uchylone okno widać czerń niepewną miasta i słychać jego konające odgłosy .  Powoli wzrasta we mnie coś złego , budzi się jakiś demon .  Chciała by m porwać to dziecko „ z anielskiem obliczem ” , w ubraniu pepita i rozszarpać na sztuki , tak , jak różę , która mnie zaczyna nudzić swoim zapachem .  Gryzę własne wargi do krwi i dziwne …  Helu … dziwne … potworne …  Oto tam z kąta , gdzie widać ledwo ostre linje palm , ku mnie pełza namiętna twarz i słyszę niski , przyciszony głos , szydzący z subtelnych w tej chwili wywodów Alego — z powodu , iż rzuciła m mu na żer jego potrzebie metafor zdanie :  — Chcąc nacieszyć się swem sercem i kochać , trzeba być samotnym , lecz trzeba się rozpraszać , chcąc mieć powodzenie …  I głos ten i usta te , pełne , zmysłowe , barwy ciemnej wiśni , szepczą :  — Miłość ? … cztery jej , pięć rodzaji !  Szaleństwo !  Jedna jest tylko pełna , doskonała , w której nie zabraknie ani jednego tonu …  I potem śmiech .  — Miłość Heloizy dla Abelarda .  I vice versa …  Świętej Klary dla Franciszka z Assyżu .  Aniołowie klęczący i zapatrzeni w takich dwoje .  A nad nimi deszcz z gwiazd .  Więc czuję jakąś śmieszność , opełzającą mnie , i woła m z głębi duszy :  — Małżeństwo … ślub …  A twarz namiętna stygnie , usta koloru wiśni wydymają się z niesmakiem .  — Nie , urok ginie .  — A tak ?  Wyprostowuje się .  Ściągam brwi .  W gardle czuję dławienie .  Duma mnie rozsadza .  Nie wiem , dlaczego powtarzam sobie :  — Bądź piękną , jeżeli możesz , mądrą , jeżeli zdołasz , poważną , bo nią być musisz ! …  Taką tarczę ze słów Lisia Visconti czynię sobie i czuję , że twarz moja przybiera wyraz zimnej złości .  Może być , iż teraz nie jestem piękną , ale mam wiele znaczenia .  Czuję to w głowie Alego , bo zawiesił swą monotonną bajkę , w której ja jestem księżniczką , jadącą przez puszcze w karecie , ciągnionej przez srebrnych dwanaście orłów — i patrzy na mnie ze ździwieniem .  A mnie jakby coś zamierało w sercu , bo oto tam w oddali , w cieniu palm zaginęła twarz szydersko uśmiechnięta i rozpłynęły się w niebycie usta namiętne , podobne do koloru wiśni .  Wzrok mój pada na trubadura w pepitowym garniturze , — nie wiem — ale Helu , ja czuję w tej chwili brutalny żal , iż on nie ma w ręku gitary , ażeby m …  Ażeby m …  No — ażeby m mogła porwać mu ją z ręki i uderzyć nią po wypomadowanej czaszce .  Nie mogę tego , bo niema gitary .  I że jestem kobietą doskonale wychowaną , a on jest dzieckiem arystokratycznego rodu i koncypientem , czy czemś tam , Namiestnictwa , i ma dwa lata praw i jest tak ślicznie , tak bosko ułożonym , młodym poetą .  Lecz natomiast demon potworny rozszalał się we mnie .  — Skuś go ? … — szepce mi do ucha — narzuć się na niego całą forsą , a potem kopnij precz !  Precz !  Zobaczysz , co zrobi , jak się zachowa ! …  I ledwo ten szept przebrzmiał , a już się porywam i wyciągam ręce .  — Och ! … Gorąco ! …  Szybko uciekam do swego pokoju .  Tam , na gwoździu za szafą wisi robe d'intérieur — och ! … którą mógł chyba d'Annunzio wymyśleć dla jakiej swojej donny z pałacu o smukłych kolumnach .  Lecz wymyślił ją tylko jakiś grand faiseur paryski , bo wiesz , iż jestem za uboga , ażeby ubierać się w kraju i sprowadzam sobie „ stroje ” z Paryża .  Więc robe d'intérieur ta — mgła jedwabnego muślinu o kolorze ciała zawstydzonej dziewczynki , o walansjenkach , tkanych czółkami prządek prymitywnych .  Narzucam ją na siebie , obnażam ręce i myślę , że jest to odzież odpowiednia dla wzbudzenia uwielbienia w istocie , nie poddającej się z prostotą rzeczywistemu działaniu rzeczy .  A więc .  Na tych , którzy wnoszą w uwielbienie albo nadmiar , albo niedostatek wrażliwości .  Zakochane dusze , albo przepalone , „ rozmiłowane na kredyt ” …  A więc .  Kaswin albo Halski .  Tego drugiego niema .  Ali !  Wychodzę z pokoju do salonu .  Pozostawiam drzwi sypialni uchylone .